05 september 2019, Oscar van Gelderen en Manuela Klerkx
De keuze van... De Kunstmeisjes
In de rubriek ‘De keuze van…’ laten we een keur aan kunstliefhebbers (van incidentele kopers tot kunstprofessionals) aan het woord over hun beleving van kunst, en vragen we naar hun voorkeuren: waar zien ze het liefste kunst? Waar kopen ze, en vooral: wie kopen ze? In dit deel De Kunstmeisjes (Mirjam Kooiman, Nathalie Maciesza en Renee Schuiten-Kniepstra, bloggers en auteurs)
Wat betekent kunst voor jou?
Nathalie: Kunst is voor mij als een ouderwetse adviescolumn: ‘Heeft u een vraag, wij weten raad!’ Liefdesverdriet, gestrest of juist lamlendig? Bij kunst kun je altijd terecht voor troost of extra inspiratie. Zodra je je beseft dat je een heel persoonlijke relatie kunt opbouwen met kunstwerken - en het dus helemaal oké is om er eigen interpretaties of associaties aan te koppelen -, kun je kunst echt voor alles ‘gebruiken’. Het leukste is om nieuwe favorieten toe te voegen: kunst die mij verrast door mijn wereldbeeld te vergroten, mij ontroert of laat grinniken op een onverwachts moment.
Mirjam: Kunst is mijn bril op de wereld. Ik leer zoveel door het werk van kunstenaars, over allerlei onderwerpen. Het biedt me perspectieven die ik eerder misschien nog niet had overwogen. Daarom heb ik nooit het idee dat ik in een niche werk, want ik ben me constant aan het verdiepen in de allerhande onderwerpen waar kunstenaars mee bezig zijn: van politieke kwesties tot culturele vraagstukken. Kunstenaars leren me kijken en laten me dingen zien die ik eerder nog niet had opgemerkt, maken me bewust. Het fascineert me om dat onder woorden te brengen en mijn enthousiasme daarover te delen met anderen. Daarom ben ik tentoonstellingsmaker geworden en hebben we De Kunstmeisjes opgericht.
Renee: Kunst is in alle opzichten vervlochten met mijn leven. En dat vind ik geweldig. Door mijn werk voor De Kunstmeisjes ben ik er in praktische zin elke dag mee bezig. Maar iets groter genomen: wat ik zo mooi vind aan kunst en kunstenaars, is dat ze een plek innemen op allerlei onverwachte plaatsen en momenten in je leven. Ze laten je anders kijken naar de wereld om je heen. Bijvoorbeeld herman de vries, die je wijst op de natuur in al haar schoonheid, zelfs als ze zich onder je voeten in de grond bevindt. Of Vincent van Gogh, die voor mij voorgoed het aangezicht van een knotwilg mooier heeft gemaakt. En soms betrap ik mezelf erop dat ik naar foto’s op mijn telefoon of Instagram kijk en denk: verrek dat zou net een werk kunnen zijn van Caroline Walker (GRIMM) of Koen Vermeule (BorzoGallery). Daarnaast is kunst in staat om je een klap in je gezicht te geven en een boodschap over te dragen of actualiteiten aan te stippen.
Mori Green, 2018, Koen Vermeule.
Heb je kunst van huis uit meegekregen of heb je zelf je pad moeten vinden?
Nathalie: Ik ben tussen de boeken opgevoed, zowel sprookjesboeken, vuistdikke encyclopedieën en literaire klassiekers, als catalogi van tentoonstellingen en monografieën. Mijn ouders zijn nieuwsgierige mensen met een liefde en respect voor kennis en cultuur in alle vormen, en ze stimuleerden dit ook bij mij. Ik bladerde als kind soms hele middagen door boeken over Monet, Rembrandt en Kandinsky. Nu ben ik degene die mijn ouders meeneem in de wereld van kunst: we gaan regelmatig samen naar een tentoonstelling.
Mirjam: Ik kom uit een familie van scheepsbouwers. De enige kunst die we thuis aan de muur hadden hangen, waren schilderijen van schepen. We gingen eerder naar het Maritiem Museum dan naar een kunstmuseum. Toen ik met het idee aan kwam zetten dat ik kunstgeschiedenis wilde gaan studeren, was dat voor mijn ouders wel even slikken. ‘Je gaat studeren voor de werkloosheid,’ zei mijn vader. Gelukkig heb ik het tegendeel kunnen bewijzen. En nu zijn ze dan toch wel heel trots.
Renee: Mijn ouders zijn altijd heel actief geweest in de kunstwereld. Ze verzamelen, gaan veel naar tentoonstellingen en hebben actief een rol gespeeld bij de Art Rotterdam. Ze namen mij altijd overal mee naartoe. Daarnaast steunden ze mij altijd in mijn studiekeuze: kunstgeschiedenis. Dus ik denk wel dat we ze kunnen aanwijzen als de ‘schuldigen’.
#417-05, 2015, Awoiska van der Molen.
Waar haal je je informatie over het wel en wee in de kunstwereld vandaan: krant, vakbladen, televisie, online?
Nathalie: Soms heb ik het gevoel dat ik op het internet woon. Dat kan vermoeiend zijn (voor mijn geest en mijn scrollende duimen), maar ik haal er ook veel informatie vandaan. Ik lees recensies online en vind (voor mij) nieuwe kunstenaars vaak via Instagram. En je hoort natuurlijk ook een hoop van vakgenoten tijdens openingen van tentoonstellingen en beurzen - dat zijn de insider tips waar ik op aas.
Mirjam: Dat duizelt me wel eens. Er zijn zoveel informatiebronnen, maar hoe houd je alles bij? Zeker in de fotografie is Instagram een goede bron, maar het komt via dat medium toch vaak op vlugge esthetiek aan, terwijl mijn interesse meer ligt bij conceptueel werk. Dat komt op sociale media vaak niet over. Dus ik probeer vooral op de hoogte te blijven via de E-Flux email-updates en kunstrecensies in de krant. Vakbladen wil ik altijd lezen, maar daar kom ik in de praktijk vaak niet aan toe.
Renee: Gossip. Nee hoor, grapje. De redacteuren van De Kunstmeisjes werken allemaal in de kunstwereld. We houden elkaar dus op de hoogte en sturen elkaar geregeld boeiende artikelen of tips door.
Marignano I, 2017, Axel Hütte.
Nathalie: Online spoor ik kunst of een expositie op, maar kunst bekijken doe ik het liefst in het echt. Neem bijvoorbeeld een schilderij: dat kan helemaal doodslaan op een scherm. Je ziet geen verfstreken, geen klodders, geen ophogingen die het licht opvangen en lijken te schitteren op een doek, waardoor een ketting of ring opeens driedimensionaal lijkt. Daar moet je er met je neus bovenop staan en vanuit drie verschillende hoeken kunnen bekijken. Daarnaast gaat het ook om de sfeer: in een museum voelt kunst kijken bijna als een gemeenschappelijke meditatie of adoratie.
Mirjam: Absoluut in een museum. Online haalt het nooit bij de real-life-ervaring. Op kunstbeurzen mis ik de tekstbordjes, hoe nerdy dat ook mag klinken. Vaak heb je toch meer informatie nodig om een werk te doorgronden, en ik ben een slow-looker, hou niet van haasten. Als ik nieuwsgierig ben, vraag ik natuurlijk wel meer informatie op bij de desbetreffende galeriehouder, maar als je op een kunstbeurs rondloopt heb je de tijd niet om dat bij iedereen te doen. Ik word er bovendien teveel afgeleid, sta liever in mijn eentje in een museumzaal te mijmeren voor een kunstwerk. Galeries vind ik juist wel leuk, omdat daar vaak nog net iets meer geëxperimenteerd wordt met tentoonstellingen dan in musea.
Renee: Ik vind kunstbeurzen te gek. De mix van verschillende tijden. Zoals bijvoorbeeld op Art Basel, waar je twee verdiepingen hebt: het nieuwste van het nieuwste op de ene, en de iets meer gevestigde orde op de ander. Ik verbaas me altijd over de werken die er te koop zijn, echt museumstukken. Kun je je voorstellen dat je een beurs kunt binnenlopen, een werk van Alexander Calder kan kopen en vervolgens thuis kunt ophangen?
All, or Nothing At All, 2019, Persijn Broersen & Margit Lukács.
Hoe vaak per jaar koop je kunst? Koop je werk in oplage of liefst uniek werk?
Nathalie: Ik ben pas een beginner op de kunstmarkt en mijn verlanglijst is nog vele malen langer dan mijn lijst met aankopen. Ik heb een aantal foto’s in kleine oplage thuis en een werk van keramiek van Eliza Hopewell, die ik met tussenpozen van enkele maanden heb gekocht. Nu wil ik graag uitbreiden naar andere media: een tekening, een videowerk, een textielkunstwerk, een schilderij, een ets. Mijn ogen zijn groter dan mijn maag, als het ware. Maar doordat ik ook werk met kunst, ben ik er hoe dan ook dagelijks door omringd. Ik heb dus geen haast.
Mirjam: Moeilijk te zeggen. Ik heb geen vast ritme, en ik denk heel lang over potentiële aankopen na. Ik zie zoveel kunst iedere dag, weet precies wat ik zou willen tentoonstellen of waar ik over wil schrijven, maar soms weet ik daarom juist niet meer wat ik eigenlijk zelf zou willen hebben. Ik heb tot nu toe alleen nog maar fotografie gekocht, dus werk in oplage, maar dat heeft niet uitsluitend met mijn interesse te maken, maar ook met budget. Als ik later groot ben, dan komt daar vast nog wel verandering in.
Renee: Dat ligt er heel erg aan. Geen vast aantal per jaar. Drie jaar geleden kochten mijn man en ik een groot kunstwerk met hulp van de KunstKoopregeling (deze renteloze lening stopt per 1 april 2020, omdat de ABN Amro zich terugtrekt). We hebben toen wel afgesproken even te wachten. Of een werk uniek is of een oplage, daar zijn we niet heel erg mee bezig. Wat we wel hebben afgesproken, is om even geen klein werk erbij te kopen. Dat schaf je toch gemakkelijker aan, omdat de prijs iets aantrekkelijker is. Maar voor je het weet hangt je muur vol met allemaal kleine werkjes. Een groot werk maakt meer indruk en creëert ook rust in huis.
Untitled (RN2112-3-1_2-’17), 2017, Rakuko Naito.
En waar koop je dan: in de galerie, op een kunstbeurs, op een veiling of online?
Nathalie: Ik heb op beurzen en online gekocht, maar ook direct bij een kunstenaar. Zo ontmoette ik fotografe Satijn Panyigay (Galerie Caroline O’Breen), nadat ik ooit een van haar werken als favoriet had genoemd in een interview. Ze stuurde me een e-mail dat mijn woorden haar hadden geraakt en dat ze me graag op een kop koffie zou willen trakteren. Inmiddels zijn we vriendinnen en heb ik het werk – die ene favoriet – bij mijn eettafel hangen.
Mirjam: Ik heb wel eens iets op een beurs gekocht, nadat ik het werk al op een andere beurs maanden daarvoor had gezien. Om die reden koop ik denk ik vaker iets in een galerie, omdat ik graag de tijd neem. Ik heb nog nooit iets online gekocht, al heb ik wel eens via een online veiling op een werk geboden, maar dat werd niets helaas. Met fotografie durf ik dat nog wel aan, met andere media zou ik dat niet zo snel doen. Tenzij ik het werk al in het echt heb gezien.
Renee: Online of op een veiling heb ik nog nooit kunst gekocht, maar ik sluit het zeker niet uit. Al denk ik wel dat als ik iets zou zien online, ik het altijd nog even in het echt wil zien alvorens het te kopen. Tot nu toe dus altijd in een galerie of op een kunstbeurs.
Untitled, 2019, Evi Vingerling.
Is het belangrijk dat jij en je partner het altijd eens zijn over een aankoop?
Nathalie: Ik woon (nog) alleen, dus dit is mijn kans om mijn appartement he-le-maal vol te hangen met alles wat ik mooi vind. De andere kant van deze medaille: soms zou ik wel met iemand willen overleggen of iets wel een goede keuze is. Gelukkig heb ik Renee en Mirjam onder de sneltoets.
Mirjam: Zo lang ik niet samenwoon, overleg ik niet, haha. Mijn aankopen heb ik tot nu toe altijd op eigen houtje gedaan, maar ook omdat ik het met mijn eigen zuurverdiende geld betaald heb. Mijn vorige partner was niet zo met kunst bezig. Als ik iets wilde kopen, vroeg ik wel eerst of hij het mooi vond, en dat was dan meestal zo. Mijn huidige partner werkt ook in de kunst, dus dat wordt nu een heel ander verhaal. We hebben nog geen gezamenlijke aankoop gedaan, maar er al wel over gediscussieerd (en er niet uitgekomen). Dat wordt nog wat...
Renee: Ha! Je zou hier natuurlijk meteen ‘ja’ op moeten zeggen. Want het is wel belangrijk dat je het eens bent, maar in de werkelijkheid wil dit nog wel eens verschillen. Al komt het ook vaak genoeg voor dat mijn man en ik over een kunstbeurs lopen en we exact dezelfde werken uitkiezen. We zullen geen werken kopen waar de ander echt een hekel aan heeft, maar soms is hij net wat meer fan dan ik, of andersom.
zt, 2019, Johan Tahon.
Nathalie: Mijn allereerste kunstwerk kocht ik bij Wouter van Leeuwen, een foto van de onlangs overleden Michael Wolf. Sinds die aankoop hebben Wouter en ik altijd erg leuk contact gehouden, waardoor ook de foto meer waarde voor mij heeft gekregen. Verder heb ik ook bijzonder veel respect voor Sara Lang (LangArt), Julia van der Meer (Mini Galerie), en Emmelie Koster en Lih-Lan Wong (No Man’s Art Gallery). Wat een oprechte, ondernemende en leuke vrouwen zijn dat.
Mirjam: Ik heb veel bewondering voor vrouwen als Leylâ Akinci van AKINCI en Narda van ‘t Veer van The Ravestijn Gallery. Maar als ik dan toch een favoriet moet kiezen, voor deze gelegenheid… tegenboschvanvreden maakt tentoonstellingen naar mijn hart, ze hebben vaak iets sobers, maar heel weloverwogen.
Renee: Gerhard Hofland is een galerie die me elke keer kan verrassen. Er zitten een aantal kunstenaars bij Hofland die een blijvende indruk op mij hebben gemaakt, wiens werk me niet meer los laat. Terwijl dat gek genoeg allemaal kunstenaars zijn die ik bij kennismaking niet zo boeiend vond. Na ze vaker te zien, is mijn waardering gaan groeien. Samen met mijn man hebben we bij hem onze eerste grote gezamenlijke aankoop gedaan: een werk van Joost Krijnen. Dat maakt deze galerie voor ons natuurlijk extra bijzonder.
New World Natives, 2018, Maaike Schoorel.
Nathalie: Ik zou enkele klassieke grootmeesters (bijvoorbeeld Ingres, Jheronimus Bosch en Botticelli) afwisselen met werk van hedendaagse makers als Rachel Whiteread, Maria Roosen en Billie Zangewa. En vragen of Christo iets komt inpakken bij mij thuis – hij mag zelf kiezen wat. Ik vind dit overigens een uitstekende vraag voor op een eerste date!
Mirjam: Van Awoiska van der Molen. Ik heb twee kleine prints van haar, maar haar werk heeft de meeste zeggingskracht op groot formaat - nu nog onbetaalbaar voor mij. Er valt zoveel te ontdekken in de duisternis van haar prints. Daarnaast zou ik dan ook videowerk en installaties gaan kopen. Nu denk ik toch nog in termen van ‘boven de bank’ en ‘past dit in mijn huis’, maar ik zou het heerlijk vinden als alle praktische overwegingen er niet meer toe doen. Als het budget dan toch onbeperkt is...
Renee: Op dit moment: Berlinde de Bruyckere, want jeetje wat is haar werk mooi! Gelukkig kan ik het werk wel vaak bewonderen in musea; zo zag ik een mooie solotentoonstelling in het Gentse S.M.A.K. Haar werk is heel tegenstrijdig: het ontroert door kwetsbaarheid, en tegelijkertijd grenst het ook aan iets gruwelijks. Ze bouwt de sculpturen laag voor laag op met was die ze handmatig inkleurt. Zo komt het oppervlak heel dichtbij de menselijke huid. De referentie naar het menselijk lichaam komt sowieso terug in veel van haar werken. En misschien draagt dat wel bij aan de verbinding die je voelt, door de herkenning.
untitled, 2016, herman de vries.
Wie zijn je favoriete kunstenaars (op Gallery Viewer), en waarom?
Nathalie: Ik vind het werk van Anne Wenzel (AKINCI) erg cool. Ze heeft bustes van keramiek gemaakt die sterk lijken op klassieke koppen van keizers en filosofen. Die heeft ze vervolgens op agressieve wijze toegetakeld met verf en iets wat in mijn verbeelding een grote machete was. Het werk liet mij nadenken over het concept van de ‘eregalerij’ en wie wij daar historisch in hebben geplaatst, en vooral: wie daarin ontbreekt. Wenzel lijkt radicaal te breken met die geschiedschrijving en een nieuwe toekomst in te luiden.
Ook zou ik dolgelukkig worden van een grote foto van Axel Hütte (AKINCI). Twee jaar geleden bezocht ik - samen met de Young Collectors Circle - een solotentoonstelling van de Duitse fotograaf in Düsseldorf. Het was een van de mooiste exposities die ik ooit heb gezien, mede dankzij de waanzinnig bezielde rondleiding die we hebben gekregen. Ik voelde daar echt de kracht van een goed verhaal en oprecht enthousiasme - het werkt aanstekelijk. Hütte behoort tot de Düsseldorfer Schule, een groep kunstenaars die studenten of navolgers zijn van kunstenaarskoppel Bernd en Hilla Becher. De fotografie is onderzoekend, zit vol regelmatigheden en is super ‘crisp’. Hütte’s werken van architectuur en de natuur brengen me echt tot rust.
Op mijn verlanglijst staat ook nog werk van Awoiska van der Molen (Annet Gelink), Koen Vermeule (BorzoGallery), Frank Ammerlaan (Upstream Gallery), Caroline Walker (GRIMM), Maaike Schoorel (Stigter van Doesburg) en Maria Roosen (Fons Welters).
Mirjam: Ik ben al een tijdlang geobsedeerd door het werk Olympia (The Real-Time Disintegration into Ruins of the Berlin Olympic Stadium over the Course of a Thousand Years) van David Claerbout (Annet Gelink Gallery). Het werk is een digitale simulatie van het Olympisch Stadion in Berlijn, dat bestaat in een virtuele wereld waarin alle menselijke interventie weggenomen is. Het werk volgt de echte weersomstandigheden in Berlijn, en ondertussen groeit het onkruid tussen de tegels van het stadion, rukken bomen op en raakt het stadion langzaam in verval. Het is geen videowerk: het kan niet teruggespoeld worden. Het is een parallelle realiteit die volgens Claerbout bedoeld is 1000 jaar te bestaan. Het werk barst van ideeën en vraagstukken die me mateloos interesseren. Het werk is als een samenvatting van Claerbouts oeuvre - zijn meesterwerk.
Daarnaast ben ik groot fan van Persijn Broersen & Margit Lukács (AKINCI). Ik kan me echt verliezen in hun werk. Het duo bouwt virtuele werelden, vaak op basis van fotografie, en becommentarieert daarmee onze visuele cultuur en de constructie achter hoe we de wereld waarnemen. Het is haast alsof ze onze waarneming ontleden. Hun werk barst altijd van de historische referenties, fantasie én politieke en/of maatschappelijke relevantie.
Renee: Johan Tahon bij Gerhard Hofland Galerie. Ja, van Johan Tahon zou ik heel graag een beeld willen hebben. Dit is zo’n kunstenaar waar ik in het begin helemaal niets mee had. Langzaam maar zeker ben ik van het werk gaan houden. De grilligheid en de aandoenlijke kopjes die zo druiperig zijn bedekt met glazuur. Tahon werkt met keramiek zoals je dat helemaal niet gewend bent, echt voorbij het truttige imago.
Rakuko Naito - BorzoGallery. Ik heb een aantal jaar bij BorzoGallery gewerkt en heb Rakuko Naito samen met haar man (Tadaaki Kuwayama) bezocht in New York. Het is zo’n ontzettend lieve en bijzondere vrouw. Haar werk is kwetsbaar en tegelijkertijd heel scherp en geometrisch. Ze vormt reliëfs van Japans papier dat ze opbouwt in baklijsten. Altijd volgens bepaalde strakke maatvoering en toch ontstaan hierbinnen hele speelse ritmes.
Evi Vingerling - tegenboschvanvreden. Ik weet eigenlijk niet zo goed waar haar werk over gaat, maar elke keer als ik het zie ben ik verliefd. Door haar keuze voor formaat en de kleurencombinaties ontstaan werken die je helemaal naar zich toe zuigen. Niet alleen maar omdat ze zo groot of kleurrijk kunnen zijn, maar gek genoeg juist door hun subtiliteit. Losse verstreken op grote monochrome vlakken. Haar zoektocht naar kleur en verhouding is echt prachtig.
Under Construction (I am my own prophet), 2018, Anne Wenzel.
De Kunstmeisjes is opgericht door drie kunsthistorici: Mirjam Kooiman, Nathalie Maciesza en Renee Schuiten-Kniepstra. Op hun website schrijven zij recensies over tentoonstellingen. Hun boek De Kunstmeisjes - Vijftig kunstwerken om langer dan twintig seconden naar te kijken verscheen op 22 augustus 2019 bij uitgeverij Meulenhoff.
Gallery Viewer en Het Parool zijn op 18 april 2019 mediapartners geworden. De samenwerking bestaat uit een uitwisseling van content. Zo publiceert Het Parool wekelijks de rubriek ‘De keuze van…’ van Oscar van Gelderen en Manuela Klerkx in de krant en op de site.
