Connexion
S'inscrire
FR
David Claerbout's (1969) work is a unique mixture of photography, film and painting. Originally schooled as a painter and draughtsman, Claerbout uses digital tools to alter photographs by moving shadows around, adding in walls or changing the positions of objects or figures. He makes the leaves move in an old photograph of a motionless tree, lights up the hand-held torch in a group portrait or makes a chair rock. By digitally editing old photo material, he explores the boundaries between moving and static images while playing with perception and experience of time.
Oeuvres d'art
Articles
Médias
Points forts
Recommandations
Collections
Expositions
Position sur le marché
CV
Oeuvres de David Claerbout
Médias
-
À propos
De zachte, lome duisternis
Hoe slaagt de Vlaamse beeldend kunstenaar David Claerbout erin om met meditatieve filmbeelden zo’n verpletterende indruk te maken?
David Claerbout heeft de dood gefilmd.Echt.Maar als je dat hebt gezien, op Claerbouts grote overzichtstentoonstelling The Shape of Time in De Pont in Tilburg, gebeurt er iets raars. Traag, wat murw gebeukt, verlaat je de donkere tentoonstellingsruimte en loopt het daglicht in. En meteen is er dat gevoel van melancholie, alsof je iets achterlaat waar je nog geen afscheid van had willen nemen. Dat is verwarrend, want tegelijk zit die dood nog in je hoofd, het weggaan, het achterlaten. Kun je daarnaar terug verlangen? Of is die melancholie vooral de opluchting over het feit dat je nog leeft? Maar terwijl je daar staat, in die grote witte lichte ruimte, besef je weer dat je in een museum bent. Dat je gewoon terug kunt naar het begin. Om nog eens te zien wat Claerbout precies doet. Hoe slaagt hij er in vredesnaam in om met een hoop duisternis en gaas en films zo’n sterke impact op de toeschouwer te hebben. Is het de duisternis? De stilte? De tijd?
Nou ja, eerst maar terug.
De roem en de verwachting waren David Claerbout (1969, Kortrijk) in zekere zin al vooruitgesneld. Claerbout geldt als een van de beste vertegenwoordigers van wat je de ‘derde generatie’ videokunstenaars zou kunnen noemen. Volgens die indeling bestaat de eerste generatie uit pioniers als Nam June Paik en Bill Viola die, om het wat gechargeerd te zeggen, in hun vroege werk al blij waren dat ze een camera konden vasthouden. Zij werden opgevolgd door Tony Oursler en Gary Hill die de nieuwe ontwikkelingen van de video en film gretig gebruikten, maar ook nog zoveel worstelden met de techniek dat hun werk soms een wat onbeholpen indruk maakte – waarschijnlijk een belangrijke reden waarom je ze op dit moment nog maar weinig ziet. Maar dat kan ook komen doordat ze voorbij zijn gestreefd door kunstenaars als Claerbout, Matthew Barney en Pipilotti Rist. Deze jonge veertigers gebruiken video en film vooral om overrompelende ervaringen te scheppen, museale totaalspektakels waarin het publiek wordt overspoeld door kleuren, geluiden en sferen – vooral Rist en Barney gaan daarin ver.
In vergelijking met hen is Claerbout relatief sober: zijn werk is op het eerste gezicht ingehouden, bijna meditatief. Het heeft hem niettemin veel succes gebracht: hoewel Claerbout pas veertig is, heeft hij al een groot overzicht in het Centre Pompidou in Parijs achter de rug en reizen zijn werken over de hele wereld, als vertegenwoordiger van een nieuwe generatie die geen beelden maakt met steen of metaal, maar met licht en tijd.
Hoe dat werkt wordt meteen duidelijk als je het begin van The Shape of Time betreedt. Dat is op zich al een bijzondere gebeurtenis: voor de gelegenheid is er in De Pont een enorm ‘filmruimte’ opgetrokken. Een schemerige zaal, in compartimenten verdeeld door dikke gazen doeken, waar de films op worden geprojecteerd. Dat geeft een bijzonder effect: staande in de ene ‘ruimte’ zie je in de verte vage afspiegelingen van films die draaien in de volgende, als een sober, maar lonkend labyrint van licht en beeld. Tegelijk is de overgang van licht naar schemering ook zó groot, dat je geneigd bent Claerbouts eerste werk voorbij te lopen – rechts in de verte lonken twee kleurige, weelderige landschappen, achteraan zie je zweterige shots van een basketbalwedstrijd. Maar nu, bij de tweede keer, besef je dat juist dit eerste werk cruciaal is om te begrijpen waar Claerbout naartoe wil.
The Shadow Piece (2005) is op het eerste gezicht een ouderwetse, trage zwart-witfilm. We zien de hoge hal van een modernistisch kantoorgebouw, marmeren tegels, grote glazen deuren. Achter de hal, door de deuren, ligt de straat, badend in het zonlicht. Wij, als toeschouwers, staan op een balustrade in de hal, hoog genoeg om de voorbijgangers op straat goed te kunnen zien. Die zijn gehuld in jarenvijftigkleding, wat je, gevoegd bij het zwart-wit, het gevoel geeft dat je naar een tafereel uit het verleden kijkt, naar een wereld die de jouwe niet is.
En daar begint het. Want af en toe
verlaat een van de passanten de stoep, loopt naar de glazen deur en probeert die te openen. Maar dat lukt niet, want de deur zit op slot – het zonlicht werpt lange schaduwen de hal in. De bezoekers lopen van de ene deur naar de andere, duwen, rammelen, turen met hun handen boven hun ogen naar binnen en vertrekken dan weer. En jij als toeschouwer staat daar. Jij bent binnen. Je wil ze helpen, de deur opendoen, maar je bent machteloos. Alsof dit een ongemakkelijke droom is, waarin je iets van heel dichtbij meemaakt, (je kunt hun schaduwen bijna aanraken) maar niet kunt ingrijpen.
Het maakt The Shadow Piece zowel betoverend als ontregelend, een echte ervaring, maar daarvoor moet je wel wat overhebben: het werk duurt ruim een half uur, en dat is lang voor een film zonder verhaal, zonder ontwikkeling en zonder echte clou.
Juist om die ervaring van tijd draait het allemaal bij Claerbout. Als je dwaalt door de schemering van De Pont, besef je langzaam dat die gazen doeken en die compartimenten een metafoor zijn voor de kooi waarin Claerbout de tijd probeert te vangen: als een vogel in een kooi die je het fladderen niet kunt beletten, maar wel het vliegen. Maar om die fladderende tijd te laten zien, voelbaar te maken, heeft Claerbout eerst de tijd van de toeschouwer nodig. Dat is misschien wel de grootste uitdaging van zijn werk: de manier waarop hij de toeschouwer verleidt, bereid maakt uit zijn normale levenstempo te stappen, tot rust brengt. Dat doet hij heel subtiel, maar toch overtuigend: niet alleen door de tentoonstelling in schemering te laten beginnen en in het pikkedonker te laten eindigen, maar ook door zijn films steeds te baseren op heel slimme, krachtige beelden.
Soms is dat heel simpel, zoals in het kleine, veelgeroemde Ruurlo, Borculoscheweg, 1910. Op het eerste gezicht is dit filmpje niet meer dan een oude ansichtkaart, in zwart-wit, van inderdaad Ruurlo in lang vervlogen tijden. Platteland, molen op de achtergrond, twee mannetjes ervoor en een monumentale boom: een kastanje, een eik? Het is er allemaal heel lief en nostalgisch en verstild, totdat je beseft dat de bladeren van de boom bewegen, zachtjes wiegen op de wind. Meteen ben je alert, en begin je het beeld af te speuren op andere bewegingen. Maar die zijn er niet: op deze ansichtkaart bewegen alleen de eeuwige takken en bladeren, alsof die zich als enige aan de stilstand van de tijd hebben weten te ontworstelen.
Maar Ruurlo is niet voor niets een van Claerbouts vroegste werken. Daarna worden zowel zijn verleidings- als zijn manipulatietechnieken subtieler. In White House (2006) bijvoorbeeld laat Claerbout maar liefst 78 keer dezelfde moordscène van een minuut of tien zien, telkens onder ander licht, waardoor de sfeer en de betekenis van de moord (de ene man slaat de schedel van de andere in met een steen) telkens verandert. Nog bijzonderder is Algiers Sections of a Happy Moment (2008) waarin Claerbout er daadwerkelijk in slaagt de tijd stil te zetten. In de film, eigenlijk meer een soort diashow, zien we een groep mannen en kinderen staan op een betonnen voetbalveldje in Algiers. Boven hen cirkelt een groep meeuwen. Een van de mannen steekt een stuk brood in de lucht, een meeuw staat op het punt bijna toe te happen. Precies op dat moment heeft Claerbout de tijd ‘bevroren’: zijn film bestaat uit een schier oneindige reeks foto’s (zeshonderd in totaal) waarop we zien hoe iedereen op dat veldje er op dat verwachtingsvolle moment bij staat. Dat is een waar kunststukje: we zien tientallen mensen staan, vanuit verschillende standpunten vastgelegd, maar nergens is een camera te bekennen. Dat de tijd stilstaat, bijna tot in het oneindige is uitgerekt, heeft nog een bijzonder neveneffect: Claerbout heeft de tijd in ruimte omgetoverd, alsof je zelf tussen die turende, verbaasde gespannen mensen door zou kunnen lopen zonder dat je iets gebeurt. Algiers Sections of a Happy Moment mag dan in technisch opzicht een opmerkelijk, zwaar computergestuurd kunststukje zijn (net zoals de ‘film’ Arena trouwens, waarin hij hetzelfde doet, maar dan met een bal die boven de basket blijft hangen), Claerbout slaagt er uitstekend in de techniek naar de achtergrond te dwingen. Alles draait hier om de stilstand, het ontregelen van het levensritme, het bevriezen van de tijd.
En dan moet de echte klap nog komen.
Zoals gezegd: Claerbout bouwt The Shape of Time heel subtiel op, van schemering naar duister, van grote open ruimtes naar kleinere gesloten zalen – en hoe donkerder en kleiner de ruimtes, hoe dwingender de beelden. Eerst is er de korte film Dancing Couples, waarin we een aantal jonge stellen op een dansvloer zien (de jongens dragen witte overhemden) die omkijken op het moment dat er een foto met flits van hen wordt gemaakt. De film beweegt nauwelijks, de jongens zijn gevangen in het licht, maar dat niet alleen: ook de flits zelf is tot het oneindige uitgerekt, als een goddelijk licht dat de dansers met verwarring slaat. Op dat moment overigens, besef je ook dat Claerbout je allang uit het ritme van het dagelijks leven heeft gehaald, en je zo gevoelig heeft gemaakt voor zijn thematiek dat je automatisch gaat denken in termen van licht en tijd, alsof het hele leven daar om draait. En dat is precies de stemming die je nodig hebt voor The Long Goodbye.
Deze film begint met het gezicht van een vrouw – laat ze in de veertig zijn. Ze is onmiskenbaar mooi, al wordt daar geen nadruk op gelegd: ze is evenzeer moeder als minnares. Langzaam zoomt de camera uit: ze blijkt een dienblad te dragen met daarop een theeservies en schrijdt naar buiten, in de richting van het licht. Toch is er iets raars aan de hand: haar bewegingen zijn traag, op het mechanische af en bij het lopen beweegt haar lichaam niet. Dan komt ze buiten – we staan nu voor een weelderige Italiaanse villa, gele stenen, grijze luiken, wolkige schaduwen van bomen vallen over de gevel. De vrouw zet het blad op tafel en begint een kop thee in te schenken. Ook dit duurt opmerkelijk lang, alsof de tijd subtiel wordt vertraagd, zonder dat je er de vinger op kunt leggen. Als het kopje vol is pakt ze het op. Dan gebeurt het: ze ziet de camera. Die begint meteen achteruit te bewegen, niet snel, maar beschaafd en gestaag alsof we de vrouw niet willen storen. Zij blijft ons echter vriendelijk aankijken en als we op een meter of tien zijn steekt ze haar hand op en zwaait – tegelijk komt buiten beeld de zon in beweging en waaien de schaduwen van de bomen in hoog tempo over de gevel. De vrouw zwaait, de kleur trekt uit de gevel, uit de natuur, uit de film, net zolang tot alles in duisternis is opgelost. Dan begint het geheel opnieuw. En opnieuw.
Nadat ik The Long Goodbye nog een keer had bekeken liep ik versuft, ontroerd door naar de volgende zaal. Daar draaide een laatste film: Reflecting Sunset (2003). Niet meer dan de statige glazen gevel van een andere Italiaanse villa, waarop de zon wordt gereflecteerd. In 34 minuten zakt die langzaam van de linkerkant van de gevel naar de rechter – en dat is alles, een traag tergend, bijna meditatief werk. Maar in deze opstelling voelde de film ook als een epiloog bij The Long Goodbye en ik besefte dat dit de dood kon zijn. Niet voor niets eindigt Claerbout de tentoonstelling met dit tweeluik. In The Long Goodbye komt alles bij elkaar, de tijd die schokt en glijdt alsof die zijn ritme kwijt is, de vrouw die net onbereikbaar blijft, de zon die buiten beeld op hol slaat, maar dat alles zo zacht en loom dat de dingen er niet werkelijk meer toe lijken te doen. En ze mooier zijn dan ooit. In dit werk biedt Claerbout het soort troost dat je normaal alleen maar vindt in de allerbeste boeken of films. Toen ik voor een tweede keer naar buiten liep (ik was nu twee uur en een kwartier verder) wilde ik opnieuw naar binnen. En opnieuw. Claerbout had me in zijn tijd gevangen.
NRC Handelsblad
DE DWARRELENDE CONFETTI STUKJES VAN DAVID CLAERBOUT
Lachende mensen, klappend of elkaar omhelzend, staren naar duizenden blauw, wit en roodgekleurde snippers die uit de lucht komen vallen. Als een gekleurd gordijn valt de confetti voor het stilstaande publiek langs. Op de twee grote schermen in Annet Gelink Gallery in Amsterdam, wordt een Amerikaanse festiviteit gevierd; een verkiezingsfeest. Kunstenaar David Claerbout speelt in zijn installatie The ‘confetti’ piece met de tijd en onze verwachting. Het cliché ‘de tijd lijkt even stil te staan’ is hier een beangstigend moment geworden in plaats van een verlangen.
In de constante vertraging volgen de lachende gezichten elkaar door een vervagende overgang op. Dit wordt onderbroken door snel achterelkaar volgende beelden van een paniekerig jongetje in een blauw kostuum. Hij schreeuwt, al blijft het in de galerij stil, en zit met zijn handen in zijn kroeshaar om zijn hoofd te beschermen voor de neervallende snippers. De redenen van zijn paniek begin je direct in te vullen met mogelijke nare ervaringen. Een moment dat hij het liefst zou willen ontvluchten. Om de uitslag van de verkiezingen? Om de winst van de democraten of de republikeinen? Heeft het te maken met zijn huidskleur, evenals de enige twee mensen uit het publiek die het geschreeuw van de jongen opvalt? Een bepaald toekomstbeeld waar de jongen op had gehoopt is met dit feest veranderd en heeft geleid tot het geschreeuw, hem beangstigd. Hierdoor lijkt hij de snippers niet alleen te weren maar ook naar beneden te trekken. De vrolijkheid en het geluk die zij met zich meedragen zo snel mogelijk uit de lucht te willen halen. Voor anderen is het echter een intens gelukkig moment, voor hen is er een winst behaald. Een gevoel dat ze het liefst willen vangen om het later als een parfum weer op te kunnen sprayen; dit willen ze zich kunnen blijven herinneren en herbeleven op een later moment. Dit moment mag vastgezet worden en voor altijd duren.
Fotografie en video zijn media die dit kunnen laten herbeleven, die parfum kunnen zijn. De, bijna, stilstaande beelden van Claerbout creëren een bepaalde spanning tussen het moment, de tijd en de ruimte. Deze spanning is een terugkerende thematiek in het oeuvre van de Vlaamse videokunstenaar. Hij gebruikt veelal eenvoudige elementen waarin een bepaald ‘verhaal’ niet altijd terug te vinden is, maar waarmee hij een beter besef van die drie – moment, tijd en ruimte - creëert. Door een vorm van wachten en het versterken, verzwakken, versnellen en vertragen van beelden brengt hij je tot een andere relatie met deze begrippen; dat vaak een antoniem van zichzelf is.
De paniekreflex van het jongetje symboliseert niet alleen zijn eigen angst maar ook de bewustwording van de realiteit die Claerbout bewerkt. Een angst die de glimlachende mensen wellicht in hun achterhoofd hebben. Het volledig kunnen herbeleven van dit intens gelukkige moment gaat nooit gebeuren en het volledig kunnen vastzetten is nooit mogelijk. De tijd bevriezen blijkt een utopisch verlangen te zijn. De confetti stukjes van Claerbout zijn net zo ongrijpbaar als dat utopisch verlangen, een bepaald geluk is niet altijd te vatten.
Mister Motley
Claerbout dwingt zijn toeschouwer te vertragen
Stilzitten en ademloos kijken. Dat ga je doen zodra je de tentoonstellingsruimte betreedt waar David Claerbout exposeert. De Belgische kunstenaar maakt video's waarin niets lijkt te gebeuren en die toch alle aandacht opeisen.
David Claerbout laat me in zijn video KING tergend langzaam omhoog kruipen langs het linkerbeen van Elvis Presley. Op zijn bovenbeen zie ik het zweet glinsteren, daarna ga ik via zijn te korte broek verder omhoog, langs zijn bleke schouders, zijn rug en daal af aan de andere kant: zijn bollende buik, het flesje Pepsi-Cola in zijn hand, weer die te korte broek.
Een heerlijk tripje langs de poriën van de superster, hoogst intiem en toch hartstikke klinisch en kunstmatig: wie diep inademt zal niet het dampende zweet van de destijds 21-jarige ruiken, hooguit de geur van het warme plastic van de beamer in Museum De Pont in Tilburg.
KING is een hd-animatie die Claerbout maakte naar een foto die Alfred Wertheimer in 1956 nam, toen Elvis op de drempel van wereldfaam stond. De Belgische kunstenaar gebruikte honderden foto's om zijn video zo waarachtig mogelijk te maken. Toch zal geen enkele fan aan de hand van deze video kunnen bewijzen dat Elvis leeft: die buik beweegt niet, Elvis is een ijssculptuur, bevroren in de tijd in diverse grijstinten.
Claerbout noemt zich 'verpleger van beelden'. En 'beelden' betekent hierin meestal: gevonden foto's. De reis door de Elvis-foto laat mooi zien wat zo'n verpleger kan doen met een plat plaatje; hij dwingt je tot stilzitten en ademloos kijken. Er gebeurt eigenlijk niks en toch eist de video alle aandacht op. Dat geldt voor alle video's die Museum De Pont bijeenbracht in deze tentoonstelling; ze gijzelen de kijker op een geraffineerde en mysterieuze manier.
Claerbouts interesses lopen nogal uiteen en dat is ook wel prettig in een tentoonstelling waarin elk werk zo veel aandacht opeist. Na een zweeftochtje op esoterische klanken door een betoverend bos, is het heerlijk even in de historische dichtbevolkte stad Kowloon (in Hongkong) te vertoeven. Ook hier met een bijzondere soundtrack: Claerbout maakte een zogeheten binaurale opname, waardoor ook het geluid van de oude stad vreemd hyperrealistisch is.
De Pont presenteert ook tekeningen die Claerbout maakte terwijl hij aan het monteren en bewerken was. Die tekeningen en vooral de aantekeningen erin geven iets van het geheim van de meester prijs. Over elke millimeter is nagedacht, zowel inhoudelijk als visueel moet álles kloppen. Met het tapijt onder Elvis' voeten heeft Claerbout bijvoorbeeld nogal geworsteld, zo lees ik. Bij een schets van de animatie van het bos, waar hij zeven jaar aan werkte, schreef hij: 'Het is moeilijk uit te leggen hoe lastig 'normaliteit' na te maken is.'
De kunstenaar die zijn toeschouwer dwingt te vertragen, neemt zelf ook een gepaste traagheid in acht. Hij reflecteert al doende op wat hij maakt en levert commentaar. Toch blijkt hij betrekkelijk productief: de hele tentoonstelling in de nieuwe vleugel van Museum De Pont vulde hij met projecten die hij de afgelopen drie jaar afrondde.
Het nieuwste kunstwerk, Olympia, is eigenlijk nog niet af, maar dat is geen probleem als je ernaar kijkt. Claerbout liet zich inspireren door een anekdote over het Berlijnse Olympiastadion dat in 1936 werd gebouwd: het schijnt dat opdrachtgever en toenmalig rijkskanselier Hitler wilde dat het duizend jaar zou blijven bestaan, geïnspireerd door de robuuste bouwsels uit de klassieke oudheid. De animatie die Claerbout maakte, toont het stadion zoals het is ontworpen. In real time (als het dag is in Berlijn, is het dag in de video) laat hij zien hoe het in duizend jaar vergaat, als er geen mens is die het stadion onderhoudt, renoveert of afbreekt: de stenen zullen worden overwoekerd door planten en geteisterd door regen en wind.
Een kijkje in een fictieve parallelle werkelijkheid, ook hier zo hyperrealistisch dat het surreëel wordt. Claerbout en zijn medewerkers zijn voorlopig aan de eerste 25 jaar toegekomen: 219 duizend geprogrammeerde uren. Een tijdspanne die al amper te overzien is, laat staan duizend jaar.
Een megalomaan project en een ultieme oefening in geduld, voor kunstenaar en toeschouwer. Tijdens het kijken verheug ik me alvast op het volgende werk dat Claerbout gaat maken.
de Volkskrant
Het zichtbaar maken van de tijd; David Claerbout in De Pont
The Shape of Time is de veelzeggende titel die David Claerbout (1969, Kortrijk, BE) zijn tentoonstelling in De Pont mee heeft gegeven. In een tiental video-installaties onderzoekt hij hoe de fotografie, film en perceptie elk op een geheel eigen wijze tijd weer kunnen geven - vangen als het ware - binnen hun bestaande (technische) grenzen. Claerbout bewijst tevens dat wanneer de drie vormen worden gecombineerd, er een bijzondere wereld ontstaat.
Beeldmanipulatie neemt in Claerbout’s werk een bepalende rol in. Foto’s worden met films gecombineerd of verschillende films worden over elkaar gelegd en in versneld of vertraagd tempo afgespeeld. Zijn technieken zijn weliswaar gestileerd van aard maar hebben verbluffende beelden tot gevolg. De video installaties verrassen in hun ogenschijnlijke eenvoud. door de zorgvuldig gekozen composities.
In een van zijn eerste werken Ruurlo, Borculoscheweg, 1910 (Afb. 1) uit 1997 zien we een oude zwart-wit ansichtkaart als grote projectie. Enkele nietige mensen staan bij een enorme boom met in de achtergrond een molen en een pittoresk dorpje. Het zijn simpele ingrediënten die onmiddellijk een nostalgie oproepen. De kaart roept herinneringen op aan een verloren gewaand verleden, dat – zelfs al hebben velen het nooit meegemaakt – zich toch heeft weten te nestelen in het collectieve geheugen. Vroeger. Dat was eens, maar nu niet meer. Althans.. zo dachten we. Wanneer je Claerbout’s projectie nadert blijken de bladeren aan de boom langzaam in de wind te wiegen. Het beeld komt tot leven zonder iets van zijn verstilling te verliezen. Voor een seconde lijkt het alsof je een stap terug kunt zetten in de tijd. Dat ene moment, ‘toen’, kan voor heel even in het heden worden ervaren.
Claerbout projecteert in Ruurlo het bewegende filmbeeld simpelweg over de zwart-wit foto heen en creëert zo een zekere frictie in de perceptie van de toeschouwer. In zijn meer recente werken - die het gros van de tentoonstelling uitmaken - heeft hij het gebruik van die techniek verfijnd en verder gestileerd. Steeds vaker is voor het licht een speciale rol weggelegd. Bijvoorbeeld in Reflecting Sunset, (2003) (Afb. 2).Één dag lang is de gang van de zon gefilmd en de opname is vervolgens over een foto van een strak en modern vormgegeven gebouw heen gelegd. Het werk vereist de nodige aandacht. Aanvankelijk lijkt het beeld onbeweeglijk en pas na een korte periode worden de subtiele veranderingen van het licht en de schaduwen zichtbaar.
Naast dergelijke verstilde en subtiele beelden verweeft Claerbout zo nu en dan ook narratieve elementen in zijn films. In White House (2006) (Afb. 3) wordt een heftige woordenwisseling tussen twee mannen gefilmd die uitmondt in moord. In zorgvuldige gecomponeerde shots, tegen de achtergrond van het witte huis, ontvouwt zich, in ogenschijnlijk niet meer dan tien minuten, een drama. Maar schijn bedriegt. In werkelijkheid bestaat de meer dan 13 uur durende film uit 75 bijna identieke scènes die alleen qua tijdstip van opname van elkaar verschillen. Het belang van het narratief verdwijnt hier naar de achtergrond en maakt plaats voor een ander soort beleving. Een die veel subtieler is, maar niet minder impact heeft. Bij elke nieuwe loop is een minimale verandering van licht zichtbaar en zo kan tijd in zijn meest relatieve vorm worden waargenomen.
Hoewel Claerbout een vaste (technische) trukendoos heeft waar hij uit put, kan hem desondanks geen kortzichtig effectbejag worden verweten. In tegendeel, zijn video-installaties hebben een haast meditatieve uitwerking, die door de wijze van presentatie nog wordt versterkt. De afgescheiden en verduisterde ruimtes van De Pont creëren een eigen belevingswereld, die al snel aanspoort om de dingen op een ‘Claerbout-manier’ te gaan bekijken. Door de minimale veranderingen ontstaat een subtiel scheurtje, een kleine frictie in je waarneming. Opeens valt overal de lichtval met haar subtiele veranderingen op. Wat deze tentoonstelling bijzonder maakt is wat Claerbout bewerkstelligd. Niet door te schreeuwen – zoals we gewend zijn in een door beelden gedomineerde maatschappij – maar juist door ingetogen en verstilde beelden te maken, dwingt hij de bezoeker tot stilstand. Kijk aandachtig, rustig, langzaam, zo lijkt Claerbout te willen zeggen. Pas dan kunnen de verschillende vormen van ‘tijd’ worden gezien.
Metropolis M
expositions
CV
1969 Born in Belgium, based in Brussels
Education
1992-1995 Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten, Antwerpen
1996 Rijksacademie van Beeldende Kunst, Amsterdam
Selected Solo exhibitions
2020 Olympia, Galerie Rudolfinum, CZ
2019 Tweetakt, Fort Ruigenhoek, Utrecht, NL
2019 trois fois rien, Centre National de la Danse, Paris, FR
2019 First Look, Museum of the Moving Image, New York, US
2018 the “confetti” piece, Annet Gelink Gallery, Amsterdam, NL
The Pure Necessity, Galerie Rüdiger Schöttle, Munich, GR
David Claerbout. Erzähl mir das Ende. Selected Works From the Collection. Espace Louis Vuitton München,
Munich, GR
Night Vision (Dark Optics), Les Abattoirs, Toulouse, FR
David Claerbout, Talbot Rice Gallery, University of Edinburgh, Edinburgh, UK
summer exhibition, Kunsthaus Bregenz, Bregenz, AUT
2017 Olympia, Schaulager, Laurent Stiftung, Münchenstein, SWZ
Olympia, MNAC, Barcelona, Spain
David Claerbout, Une exposition du 40e anniversaire du Centre
Olympia, M HKA, Antwerp
Pompidou, Museé des Beaux Arts, Rennes, France
2016 Olympia, KINDL – Zentrum für zeitgenössische Kunst, Berlin, Germany
Future, De Pont Museum, Tilburg, NL
David Claerbout, Sean Kelly Gallery, New York, US
Die reine Notwendigkeit, Städel Museum, Frankfurt, GR
2015 FRAC Auvergne, Clermont-Ferrand, FR
Galerie Micheline Szwajcer, Brussels, BE
Marabouparken Konsthall, Sundbyberg
Rudiger Schottle, Munich, GR
Projects Art Centre, Dublin
Performed Pictures, MAMCO, Geneva
2014 GRIJS / GREY, Nederlands Fotomuseum, Rotterdam, NL
2013 David Claerbout, Kunsthalle Mainz
Yvon Lambert, Paris, FR
2012 Diese Sonne strahlt immer, Secession, Vienna
David Claerbout: The Time that Remains, Tel Aviv Museum of Art, Helena Rubinstein Pavilion, Tel Aviv
Parasol Unit, London, UK
2011 WIELS, Burssels
David Claerbout: Architecture of Narrative, San Francisco Museu of Modern Art, San Francisco, CA
2010 David Claerbout, Helen and Morris Belkin Art Gallery, Vancouver
Pinakothek der Moderne, Munich, GR
2009 The Shape of Time, De Pont Museum of Contemporary Art, Tilburg
Museo de Chiado, Lisbon, 2009
2008 MIT, List Visual Arts Center, Boston MA
Kunstmuseum St. Gallen, St. Gall, SWZ
Helen and Morris Belkin Art Gallery, Vancouver
2007 David Claerbout, Espace 315, Centre Pompidou, Paris
2005 VanAbbemuseum, Eindhoven
2002 Annet Gelink gallery, Amsterdam, The Netherlands
2001 Institute of Visual Arts, University of Wisconsin - Milwaukee
Galerie Rudiger Schöttle, Munich, Germany
Johnen & Schöttle, Cologne, Germany
2000 Dia Center for the Arts, New York, NY
Galerie Micheline Szwajcer, Antwerp, Belgium
Nicole Klagsbrun Gallery, New York, NY
1999 De Vereniging, SMAK, Ghent, Belgium
Permanent sound-installation in Hallen Kortrijk (cur. by Christian Kieckens), Kortrijk, Belgium
1998 Etablissement d'en Face, Brussels, Belgium
1997 Argos, Kanal 20, Brussels, Belgium
Montevideo Galerie, Antwerp, Belgium
Group Exhibitions
2020 'Chapter 3HREE', Het HEM, Zandaam, NL
2020 / Adelaide International, Samstag Museum, Adelaide, AU
2. Biennale fur aktuelle Fotografie, DE
2019 This is not a collection, PARCUM, Herverlee/Leuven
Animalesque /Art Across Species and Beings, Bidmuseet, Umea Sweden
Ficiton and Fabrication. Photography of Architecture After the Digital Turn, MAAT, Lisbon
2018 Image Profile: Aspects of the Documentary in MMK’s Photography Collection, MMK 2, Museum of Modern Art, Frankfurt
2017 WARTEN, Zwischen Macht und Möglichkeit, Hamburg Kunsthalle, Hamburg
Variable Dimensions – artists and architecture, MAAT Museum of Modern Art, Architecture, and Technology, Lisbon
Man as Bird. Images of Journeys, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Palazzo Saranzo, Van Axel, Venice
The Image of War, Bonniers Konsthall, Stockholm
Wats of Seeing, ARTER, Istanbul
2016 RealTIME, Kunstmuseum Bonn
Magical Surfaces: The Uncanny in Contemporary Photography, Parasol Unit, London, UK
The Power of the Avant-Garde, BOZAR, Brussels
Paradise on Earth. Landscapes from Bruegel to Rubens, Kunsthalle im Lipsiusbau, Dresden
2015 Future Present, Emanuel Hoffmann Foundation, Schaulager, Basel
RAY Fotografieprojekte, Museum für Moderne Kunst, Frankfurt and Louisiana Art Museum, Humlebaek
Few Free Years: Von Absalon bis Zobernig, Schenkungen von Friedrich Christian Flick an die Nationalgalerie' Hamburger
Bahnhof, Berlin
2014 Variation of the Moon, Nam June Paik Art Center, Giheung-gu, Yongin-si, Gyeonggi-do, Korea
You Imagine What You Desire, 19th Biennale of Sydney
L'illusion des lumières, Palazzo Grassi, Venice
8th Busan Biennale, Busan
Days of Endless Time, Hirshhorn Museum and Sculpture Garden, Washington, D.C.
2013 Sharjah Biennial 11, Sharjah Art Foundation, Sharjah
The Red Queen, MONA Museum of Old and New Art, Hobart
More Light, 5th Moscow Biennale, Moscow
2012 7th Seoul International Media Art Biennale (Media City Seoul 2012)
Spell on you, Seoul Museum of Art, South Korea
Museum Brandhorst, Munich. GRM
2011 The World Belongs to You, Palazzo Grassi, Venice
Fragments in Time and Space, Hirshhorn Museum and Sculpture Garden, Washington, D.C
MMK 1991-2011, 20 Jahre Gegenwart, Museum of Modern Art, Frankfurt
2010 Fast Forward 2. The Power of Motion. Media Art Sammlung Goetz, ZKM – Museum of Modern Art, Karlsruhe
São Paulo Biennial, São Paulo
2002 Galerie Yvon Lambert, Paris, France
Group Exhibition, Galerie Micheline Szwajcer, Antwerp, Belgium
2001 Museum D’Hondt-Daenens, Deurle, Belgium
Unreal Time Video, Korean Art Foundation, Seoul, Korea
Centre pour l’Image Contemporain, Geneva, Switzerland
Berlin Biennale 2001, Berlin, Germany
Videoserie in der Black Box, 6 Künstler - 6 Positionen, Sammlung Goetz, München, Germany
Touch me..., Cultural Centers Strombeek, Sint-Niklaas / Roeselare, Belgium
2000 Making Sense: Artist Curated Video Program, Contemporary Museum, Baltimore, MD
l'Opera. Un chant d'étoiles, La Monnaie, Brussels, Belgium
Le Grand Hornu, Mons, Belgium
Reflexive Figuration, Galerie Ferdinand Van Dieten, Amsterdam, The Netherlands
Huis aan de Werf, Utrecht, The Netherlands
Limmerick City Gallery of Art, Limmerick, Ireland
1999 Exhibition with Works from the Collection of the Flemish Community, (cur. by JanHoet),Hallen / Bruges, Belgium (cat.)
Trouble Spot Painting (cur. by Luc Tuymans and Narcisse Tordoir), Antwerp, Belgium (cat.)
Nuevos Caminos (cur. by Manuel Olveira), Vigo, Galicia, Spain (cat.)
FRI ART, Centre for Contemporary Art, Fribourg, Switzerland (cat.)
Fotohof (with Dirk Braeckman and Elke Boon), Salzburg, Austria
Galerie Ferdinant Van Dieten, Amsterdam, The Netherlands
Dis-Location, Dortmund, Germany, Organized by Hartware Project with Montevideo
1998 Shed im Eisenwerk, Frauenfeld, Switzerland
Intimate Strangers (cur. by Christoph Doswald), Gallery By Night, Budapest, Hungary
I never promised you a rose garden, Beelden Buiten, Tielt, Belgium
Theme (sound installation) (cur. by Nurt van Belleghem
1997 Watertoren CHK, Vlissingen, The Netherlands
Pica en Flandes, Barcelona, Spain
Prix de la Jeune Peinture Belge, Palais des Beaux Arts, Brussels, Belgium
1996 Montevideo Gallery, Antwerp, Belgium
Collections
Julia Stoschek Collection
Goetz Collection
Angel Fondazione Morra Greco, Naples
Museum M Leuven
Emanuel Hoffmann Stiftung
Centre Pompidou Paris
Rennie Collection, Vancouver
Fondation Louis Vuitton
Museum M Leuven
FNAC, Paris
Frac Auvergne
Kunst Museum Winterthur
De Pont museum of contemporary art, Tilburg
Pinakothek der Moderne, Munich
Museum M Leuven
Royal Museum of Fine Arts, Brussels
FOMU Fotomuseum, Antwerp
Louisiana Museum of Modern Art
Bergen Art Museum, Norway
MAC’s Hornu
MUDAM, Luxembourg
Bonnefanten Museum
Fondation Pinault
Vlaamse Gemeenschap, MUHKA, Antwerp
Galerie Neue Meister, Dresden
Reflecting Sunset
Fondation Antoine de Galbert, Maison Rouge
Boijmans van Beuningen
GAM Galleria d’Arte Moderna di Torino
Museum Brandhorst Munich
Hamburger Bahnhof, Berlin
ARC, Paris
FRAC, Alsace
Hamburger Bahnhof Berlin
Kunstmuseum St Gallen
Fondation Louis Vuitton
Kramlich Collection San Francisco
San Francisco Museum of Modern Art
CNAP, France
The Margulies Collection at the Städel Museum, Frankfurt
The Margulies Collection at the Warehouse
SMAK Gent
Lenbachhaus Munich
Hirshhorn Museum and Sculpture Garden
Kunst Museum Winterthur
La Monnaie Brussels
Musée d’art contemporain, Strasbourg
MMK Frankfurt
Art Gallery, Ontario
Online Project
2001 Present (http://www.diacenter.org/claerbout)
Education
1992-1995 Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten, Antwerpen
1996 Rijksacademie van Beeldende Kunst, Amsterdam
Selected Solo exhibitions
2020 Olympia, Galerie Rudolfinum, CZ
2019 Tweetakt, Fort Ruigenhoek, Utrecht, NL
2019 trois fois rien, Centre National de la Danse, Paris, FR
2019 First Look, Museum of the Moving Image, New York, US
2018 the “confetti” piece, Annet Gelink Gallery, Amsterdam, NL
The Pure Necessity, Galerie Rüdiger Schöttle, Munich, GR
David Claerbout. Erzähl mir das Ende. Selected Works From the Collection. Espace Louis Vuitton München,
Munich, GR
Night Vision (Dark Optics), Les Abattoirs, Toulouse, FR
David Claerbout, Talbot Rice Gallery, University of Edinburgh, Edinburgh, UK
summer exhibition, Kunsthaus Bregenz, Bregenz, AUT
2017 Olympia, Schaulager, Laurent Stiftung, Münchenstein, SWZ
Olympia, MNAC, Barcelona, Spain
David Claerbout, Une exposition du 40e anniversaire du Centre
Olympia, M HKA, Antwerp
Pompidou, Museé des Beaux Arts, Rennes, France
2016 Olympia, KINDL – Zentrum für zeitgenössische Kunst, Berlin, Germany
Future, De Pont Museum, Tilburg, NL
David Claerbout, Sean Kelly Gallery, New York, US
Die reine Notwendigkeit, Städel Museum, Frankfurt, GR
2015 FRAC Auvergne, Clermont-Ferrand, FR
Galerie Micheline Szwajcer, Brussels, BE
Marabouparken Konsthall, Sundbyberg
Rudiger Schottle, Munich, GR
Projects Art Centre, Dublin
Performed Pictures, MAMCO, Geneva
2014 GRIJS / GREY, Nederlands Fotomuseum, Rotterdam, NL
2013 David Claerbout, Kunsthalle Mainz
Yvon Lambert, Paris, FR
2012 Diese Sonne strahlt immer, Secession, Vienna
David Claerbout: The Time that Remains, Tel Aviv Museum of Art, Helena Rubinstein Pavilion, Tel Aviv
Parasol Unit, London, UK
2011 WIELS, Burssels
David Claerbout: Architecture of Narrative, San Francisco Museu of Modern Art, San Francisco, CA
2010 David Claerbout, Helen and Morris Belkin Art Gallery, Vancouver
Pinakothek der Moderne, Munich, GR
2009 The Shape of Time, De Pont Museum of Contemporary Art, Tilburg
Museo de Chiado, Lisbon, 2009
2008 MIT, List Visual Arts Center, Boston MA
Kunstmuseum St. Gallen, St. Gall, SWZ
Helen and Morris Belkin Art Gallery, Vancouver
2007 David Claerbout, Espace 315, Centre Pompidou, Paris
2005 VanAbbemuseum, Eindhoven
2002 Annet Gelink gallery, Amsterdam, The Netherlands
2001 Institute of Visual Arts, University of Wisconsin - Milwaukee
Galerie Rudiger Schöttle, Munich, Germany
Johnen & Schöttle, Cologne, Germany
2000 Dia Center for the Arts, New York, NY
Galerie Micheline Szwajcer, Antwerp, Belgium
Nicole Klagsbrun Gallery, New York, NY
1999 De Vereniging, SMAK, Ghent, Belgium
Permanent sound-installation in Hallen Kortrijk (cur. by Christian Kieckens), Kortrijk, Belgium
1998 Etablissement d'en Face, Brussels, Belgium
1997 Argos, Kanal 20, Brussels, Belgium
Montevideo Galerie, Antwerp, Belgium
Group Exhibitions
2020 'Chapter 3HREE', Het HEM, Zandaam, NL
2020 / Adelaide International, Samstag Museum, Adelaide, AU
2. Biennale fur aktuelle Fotografie, DE
2019 This is not a collection, PARCUM, Herverlee/Leuven
Animalesque /Art Across Species and Beings, Bidmuseet, Umea Sweden
Ficiton and Fabrication. Photography of Architecture After the Digital Turn, MAAT, Lisbon
2018 Image Profile: Aspects of the Documentary in MMK’s Photography Collection, MMK 2, Museum of Modern Art, Frankfurt
2017 WARTEN, Zwischen Macht und Möglichkeit, Hamburg Kunsthalle, Hamburg
Variable Dimensions – artists and architecture, MAAT Museum of Modern Art, Architecture, and Technology, Lisbon
Man as Bird. Images of Journeys, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Palazzo Saranzo, Van Axel, Venice
The Image of War, Bonniers Konsthall, Stockholm
Wats of Seeing, ARTER, Istanbul
2016 RealTIME, Kunstmuseum Bonn
Magical Surfaces: The Uncanny in Contemporary Photography, Parasol Unit, London, UK
The Power of the Avant-Garde, BOZAR, Brussels
Paradise on Earth. Landscapes from Bruegel to Rubens, Kunsthalle im Lipsiusbau, Dresden
2015 Future Present, Emanuel Hoffmann Foundation, Schaulager, Basel
RAY Fotografieprojekte, Museum für Moderne Kunst, Frankfurt and Louisiana Art Museum, Humlebaek
Few Free Years: Von Absalon bis Zobernig, Schenkungen von Friedrich Christian Flick an die Nationalgalerie' Hamburger
Bahnhof, Berlin
2014 Variation of the Moon, Nam June Paik Art Center, Giheung-gu, Yongin-si, Gyeonggi-do, Korea
You Imagine What You Desire, 19th Biennale of Sydney
L'illusion des lumières, Palazzo Grassi, Venice
8th Busan Biennale, Busan
Days of Endless Time, Hirshhorn Museum and Sculpture Garden, Washington, D.C.
2013 Sharjah Biennial 11, Sharjah Art Foundation, Sharjah
The Red Queen, MONA Museum of Old and New Art, Hobart
More Light, 5th Moscow Biennale, Moscow
2012 7th Seoul International Media Art Biennale (Media City Seoul 2012)
Spell on you, Seoul Museum of Art, South Korea
Museum Brandhorst, Munich. GRM
2011 The World Belongs to You, Palazzo Grassi, Venice
Fragments in Time and Space, Hirshhorn Museum and Sculpture Garden, Washington, D.C
MMK 1991-2011, 20 Jahre Gegenwart, Museum of Modern Art, Frankfurt
2010 Fast Forward 2. The Power of Motion. Media Art Sammlung Goetz, ZKM – Museum of Modern Art, Karlsruhe
São Paulo Biennial, São Paulo
2002 Galerie Yvon Lambert, Paris, France
Group Exhibition, Galerie Micheline Szwajcer, Antwerp, Belgium
2001 Museum D’Hondt-Daenens, Deurle, Belgium
Unreal Time Video, Korean Art Foundation, Seoul, Korea
Centre pour l’Image Contemporain, Geneva, Switzerland
Berlin Biennale 2001, Berlin, Germany
Videoserie in der Black Box, 6 Künstler - 6 Positionen, Sammlung Goetz, München, Germany
Touch me..., Cultural Centers Strombeek, Sint-Niklaas / Roeselare, Belgium
2000 Making Sense: Artist Curated Video Program, Contemporary Museum, Baltimore, MD
l'Opera. Un chant d'étoiles, La Monnaie, Brussels, Belgium
Le Grand Hornu, Mons, Belgium
Reflexive Figuration, Galerie Ferdinand Van Dieten, Amsterdam, The Netherlands
Huis aan de Werf, Utrecht, The Netherlands
Limmerick City Gallery of Art, Limmerick, Ireland
1999 Exhibition with Works from the Collection of the Flemish Community, (cur. by JanHoet),Hallen / Bruges, Belgium (cat.)
Trouble Spot Painting (cur. by Luc Tuymans and Narcisse Tordoir), Antwerp, Belgium (cat.)
Nuevos Caminos (cur. by Manuel Olveira), Vigo, Galicia, Spain (cat.)
FRI ART, Centre for Contemporary Art, Fribourg, Switzerland (cat.)
Fotohof (with Dirk Braeckman and Elke Boon), Salzburg, Austria
Galerie Ferdinant Van Dieten, Amsterdam, The Netherlands
Dis-Location, Dortmund, Germany, Organized by Hartware Project with Montevideo
1998 Shed im Eisenwerk, Frauenfeld, Switzerland
Intimate Strangers (cur. by Christoph Doswald), Gallery By Night, Budapest, Hungary
I never promised you a rose garden, Beelden Buiten, Tielt, Belgium
Theme (sound installation) (cur. by Nurt van Belleghem
1997 Watertoren CHK, Vlissingen, The Netherlands
Pica en Flandes, Barcelona, Spain
Prix de la Jeune Peinture Belge, Palais des Beaux Arts, Brussels, Belgium
1996 Montevideo Gallery, Antwerp, Belgium
Collections
Julia Stoschek Collection
Goetz Collection
Angel Fondazione Morra Greco, Naples
Museum M Leuven
Emanuel Hoffmann Stiftung
Centre Pompidou Paris
Rennie Collection, Vancouver
Fondation Louis Vuitton
Museum M Leuven
FNAC, Paris
Frac Auvergne
Kunst Museum Winterthur
De Pont museum of contemporary art, Tilburg
Pinakothek der Moderne, Munich
Museum M Leuven
Royal Museum of Fine Arts, Brussels
FOMU Fotomuseum, Antwerp
Louisiana Museum of Modern Art
Bergen Art Museum, Norway
MAC’s Hornu
MUDAM, Luxembourg
Bonnefanten Museum
Fondation Pinault
Vlaamse Gemeenschap, MUHKA, Antwerp
Galerie Neue Meister, Dresden
Reflecting Sunset
Fondation Antoine de Galbert, Maison Rouge
Boijmans van Beuningen
GAM Galleria d’Arte Moderna di Torino
Museum Brandhorst Munich
Hamburger Bahnhof, Berlin
ARC, Paris
FRAC, Alsace
Hamburger Bahnhof Berlin
Kunstmuseum St Gallen
Fondation Louis Vuitton
Kramlich Collection San Francisco
San Francisco Museum of Modern Art
CNAP, France
The Margulies Collection at the Städel Museum, Frankfurt
The Margulies Collection at the Warehouse
SMAK Gent
Lenbachhaus Munich
Hirshhorn Museum and Sculpture Garden
Kunst Museum Winterthur
La Monnaie Brussels
Musée d’art contemporain, Strasbourg
MMK Frankfurt
Art Gallery, Ontario
Online Project
2001 Present (http://www.diacenter.org/claerbout)
Abonnement gratuit au magazine
Articles, interviews, spectacles et événements. Livré dans votre boîte aux lettres chaque semaine.