13 may 2024, Yves Joris
Sterven in schoonheid
Terwijl de eerste echte zonnedag de toeschouwers in de Antwerpse binnenstad naar de terrassen ranselt, zoek ik even (geestelijke) verkwikking langs het eilandje. Het is er rustig en ik stel me genietend de vraag hoe enkele honderden meters zoveel verschil kunnen maken. Op de Napoleonkaai wacht Gert Junes in Art Partout Gallery om me kennis te laten maken met het werk van Mathieu V. Staelens, een ontmoeting om niet snel te vergeten.
Mathieu V. Staelens werd – zoals zijn website zelf vermeldt – geboren op een zoute dag in 1980 in Oostende. Wat moeten we ons daarbij voorstellen? Een warme zomerdag waarbij het zeewater zoutkringen droogt op de huid van al wie verkoeling zoekt? Of is het die gure winterdag waarin haastige passanten, diep verstopt in de warmte van hun jas, het strandzand over de dijk zien oprukken om zich genadeloos in huid en haar te nestelen? Wat we wel zeker weten is dat hij niet alleen een masterdiploma in de schilderkunst heeft, maar daarnaast ook nog een postdoc in de conservatie van moderne kunst behaalde naast een filosofische studie aan de UA.
Geen wonder dus dat de titel van deze tentoonstelling ‘Sustainable Love 4 Life’ zich hult in een mystiek-filosofisch waas. Het suggereert een streven naar een soort liefde die duurzaam is, die de tand des tijds kan doorstaan en die een leven lang meegaat.
Mathieu V. Staelens, Harvesting sensual symbolism from red berries, 2023, Art Partout
Ars longa, vita brevis
In een wereld waar alles snel verandert en niets permanent lijkt te zijn, roept de term ‘duurzame liefde’ vragen op over de aard van liefde zelf. Is liefde iets dat kan worden onderhouden en bewaard, zoals een kostbaar artefact? Of is het eerder een levend, ademend iets dat groeit, verandert en zich ontwikkelt naarmate we dat doen? De ‘4 Life’ in de titel suggereert een toewijding aan deze duurzame liefde, niet alleen voor een moment, een dag, een jaar, maar voor een heel leven. Het roept het beeld op van een liefde die niet alleen bestand is tegen de uitdagingen van het leven, maar die ook voedend en ondersteunend is, een bron van kracht en inspiratie. Deze titel nodigt ons uit om na te denken over de aard van liefde, over onze relaties met anderen en met onszelf. Het vraagt ons om te overwegen hoe we liefde in ons leven kunnen cultiveren op een manier die duurzaam en levensbevestigend is. Het is een oproep tot reflectie, tot introspectie, en uiteindelijk tot actie - om liefde te zoeken, te koesteren en te behouden, niet alleen voor een moment, maar voor het leven. Maar hoe vertaalt zich deze titel in het werk dat we te zien krijgen?
Mathieu V. Staelens, The upload of white pearls with symbolism from a volcanic rock, 2023, Art Partout
Geraamtes met een ziel
Van de duurzame liefde waarvan sprake in de titel is echter weinig te merken in de werken. De mens is niet aanwezig, tenzij in de twee skeletten die -ik durf het haast niet te schrijven- een haast erotische aantrekkingskracht uitoefenen. Skeletten en Oostende, de twee zullen altijd onafscheidelijk met elkaar verbonden blijven in de figuur van James Ensor. Maar Staelens wil zeker geen Ensorepigoon zijn. Daarvoor zijn de skeletten te … menselijk. De kunstenaar omschrijft ze zelf als ‘excarnated figuration’. Een beetje opzoekwerk leert me dat deze term uit de religieuze filosofie verwijst naar ‘het lossnijden van de banden met God’, een gegeven dat in deze tijd zeker meer en meer onder de aandacht komt. Maar tegelijk vormt het skelet ook een ‘zuiver’ beeld waar geen externe connotaties aan gegeven worden. Een skelet heeft geen ras of gender. Een skelet heeft geen maatschappelijke of professionele status. Een skelet is van overal en nergens afkomstig. Een duidelijk statement in deze tijden van hokjes denken. Maar niets in minder waar bij Staelens. Hij positioneert zijn geraamtes in sensuele poses en voorziet ze van dito kledij. De stoffen hebben de tand des tijds beter doorstaan dan de beenderen zelf. De schedels staren de bezoekers aan, niet met holle maar volle ogen. Subtiel schildert de kunstenaar ogen in de lege kassen. Ogen als spiegels van de ziel, een ziel die onsterfelijk is en ontdaan van alle vooroordelen.
Mathieu V. Staelens, A date with history, 2023, Art Partout
De natuur aan het infuus
De werken die voor mij een complete openbaring vormen, zijn de stillevens. Ik blijf het moeilijk hebben met deze term die in het Frans als ‘nature morte’ net het tegendeel beweert. Leven en dood als complete oppositie. Maar bij nader inzicht opteer ik bij Staelens toch voor het woord ‘stilleven’. Nog beter zou het zijn om de Engelse term ‘still life’ te gebruiken omdat ik me aangetrokken voel tot het ambigue gebruik van ‘still’ dat dan de connotatie van ‘nog steeds’ kan krijgen. En dat is precies wat de kunstenaar ons toont met werken als The Personal Invitation en A Date With History. Beide werken tonen een dystopisch wereldbeeld van een natuur die letterlijk aan het infuus ligt. Zolang er hoop is, is er leven.
Mathieu V. Staelens, The personal invitation, 2024, Art Partout
The Personal Invitation voert ons mee naar een idyllische stadstuintje dat geniet van de (eerste) zonnestralen. We zien een stilleven op een tafel in een zonnige tuin, weelderig voorzien van bloemen en planten. In tegenstelling tot de aftakeling van de skeletten is er nu geen enkel dor blaadje dat het bucolisch geheel verstoort. Het is een haast fotorealistisch beeld voor wie niet de tijd neemt om de kleurenpracht tot zich te nemen. Want ook al lijkt de flora op de voorgrond haast tot leven te komen voor onze ogen, toch zal een aandachtige kijker merken dat de boom en het bijhorend bladerdek hun oorsprong vinden in impressionistische vegen. Toch schuilt er een subtiele paradox in dit idyllische tafereel: een enkele rode appel, verbonden met een infuus, spreekt boekdelen over de fragiliteit van het leven en onze eeuwige zoektocht naar vitaliteit. Maar het zijn niet alleen de visuele elementen die Staelens' werk zo indringend maken. Het is zijn vermogen om existentiële vragen op te roepen, om ons uit te dagen onze plaats in de wereld te overdenken. The Personal Invitation nodigt ons uit om te reflecteren op de fragiliteit van het leven en onze verantwoordelijkheid om onze eigen betekenisvolle plek in de wereld te creëren. Het roept op tot een diepgaande introspectie, tot het besef dat we allemaal de architecten zijn van ons eigen lot.
Maar wat deze tentoonstelling echt onderscheidt, is Staelens' vermogen om niet alleen de toeschouwer te betrekken bij zijn werk, maar ook om een gevoel van diepe verbondenheid te creëren tussen individuen. Door middel van zijn schilderijen nodigt hij ons uit om onze eigen ervaringen te delen, om samen na te denken over de diepere betekenis van het leven en onze plaats daarin. Het is een ervaring die niet alleen esthetisch bevredigend is, maar ook existentieel verrijkend. Al met al is 'SUSTAINABLE Love 4 Life' een meeslepende reis door de diepten van menselijke verbondenheid, een uitnodiging om na te denken over onze plaats in de wereld en onze verantwoordelijkheid om een betekenisvol leven te leiden. Met zijn diepgaande reflecties, filosofische overpeinzingen en visueel verbluffende schilderijen, laat Mathieu V. Staelens een blijvende indruk achter die lang nadat de tentoonstelling is afgelopen, bij ons zal blijven.
Volgende week is het Antwerp Art Weekend. Naast het officiële programma zullen ook tal van andere galerijen hun deuren openstellen voor het grote publiek. Art Partout mag zeker niet ontbreken. Galeriehouder Gert Junes heeft besloten om de expo met een week te verlengen. U hebt geen excuus om niet langs te gaan en kennis te maken met deze boeiende kunstenaar.
Mathieu V. Staelens, SUSTAINABLE Love 4 Life, Art Partout
