22 january 2020, Oscar van Gelderen & Manuela Klerkx
De keuze van... Mat van Iterson
In de rubriek ‘De keuze van…’ laten we een keur aan kunstliefhebbers (van incidentele kopers tot kunstprofessionals) aan het woord over hun beleving van kunst, en vragen we naar hun voorkeuren: waar zien ze het liefste kunst? Waar kopen ze, en vooral: wie kopen ze? In dit deel Mat van Iterson (Anesthesioloog-intensivist en geluidstechnicus, 54 jaar)
Wat betekent kunst voor jou?
Kunst is voor mij naast muziek een belangrijke levensbehoefte. Het scherpt je geest, biedt troost en maakt je bewust van je identiteit. Het plezierige aan kunst is dat het ruimte verschaft om vrij en onafhankelijk te denken. Daarbij vind ik dat kunst en cultuur een maatschappelijke noodzaak zijn.
Marijn van Kreij, Untitled (Picasso, The Painter, 1963), 2019, andriesse eijck galerie.
Beiden. Mijn ouders hebben mij en mijn twee broers van jongs af aan de liefde voor de natuur, muziek en kunst meegegeven. Tijdens vakanties in mijn vroege jeugd bezochten we de plekken waar van Gogh schilderde in Zuid-Frankrijk, het Musée national Fernand Léger in Biot, en het pas geopende Centre Pompidou in Parijs. Mijn vader heeft een goed gevoel voor kwaliteit in de kunst. Zo hing er in de jaren tachtig in mijn ouderlijk huis een foto van Erwin Olaf, waarop een dwerg met een hengel boven op een drukpers werd getoond, en een litho van Erik Andriesse, waarop zijn hond Igor stond afgebeeld. Er was altijd discussie tussen mijn ouders en met bezoek over de functie en noodzaak van deze werken. Waarom een kunstenaar dit soort afwijkende voorstellingen maakte, waarom mijn vader dit ophing en wij hiermee dagelijks werden geconfronteerd? Dit is cruciaal geweest voor mijn verdere ontwikkeling.
Opgegroeid in Leerdam bezocht ik samen met mijn vader regelmatig de kijkschuur van Piet Cleveringa, in het nabijgelegen Acquoy. Hier zag ik werk van Willem de Kooning, René Daniëls, Peter Struycken, Reinier Lucassen en Sjoerd Buisman. Ik ging op zoek naar de galeries waar deze kunstenaars aan waren verbonden, en deze ontdekkingsreis duurt tot op heden voort – gelukkig nog regelmatig samen met mijn vader (inmiddels 85 jaar).
Waar haal je je informatie over het wel en wee in de kunstwereld vandaan: krant, vakbladen, televisie, online?
Belangrijkst is de informatie die je krijgt in het contact met kunstenaars en galeriehouders. Internet is ook een onuitputtelijke bron van informatie; websites van musea, Hollandse meesters, Instagram. Maar kunst moet je in het echt zien, ervaren, ruiken, niet in een plat vlak, digitaal op een plaatje. Ik kijk nauwelijks televisie, dan houd je veel tijd over om rond te kijken.
Waar bekijk je het liefste kunst? In een galerie, museum, een beurs of online?
Ik bekijk kunst het liefst in het atelier van de kunstenaar: zo dicht mogelijk bij de bron van het ontstaan. En thuis, waar ik vrij ben in het combineren van werken, en de tijd niet bestaat. Thuis heb je ook de tijd om een werk te doorgronden, en het mooiste is het als dat eigenlijk niet helemaal lukt. Het heerlijke aan kunstwerken thuis is dat je ze van alle kanten kunt bekijken. Niet alleen de voorkant, maar ook de achterkant van een schilderij is vaak heel interessant. Een galerie of museum bezoek ik het liefst in verloren uren, als de kans dat je alleen bent het grootst is en de afleiding het minst. Verder ben ik een trouwe bezoeker van Art Rotterdam, een altijd verrassende beurs met een hoge kwaliteit aan kunst.
Stephan van den Burg, Untitled (punctured - tweeluik), 2014, 2019, Galerie Helder.
Hoe vaak per jaar koop je kunst? Koop je werk in oplage of liefst uniek werk?
Een aantal keer per jaar. Vroeger heel veel op intuïtie, maar de laatste jaren denk ik meer na over de toegevoegde waarde van een aankoop, wat het werk voor me betekent. Ik koop voornamelijk unieke werken, schilderijen liefst als de verf nog nat is, en tekeningen als ze nog niet zijn ingelijst. Sculpturen zijn erg verrijkend in je omgeving, maar nemen vaak veel ruimte in, en die is er altijd te weinig. Een groot aantal kunstenaars volg ik al vanaf hun opleiding; het volgen van hun ontwikkeling, hierover met ze praten en regelmatig een werk te kopen is een belangrijk element van hoe ik kunst beleef. Het aantal kunstenaars in mijn verzameling is daardoor al lange tijd niet groter geworden. Wel heb ik recent voor het eerst werk van Elspeth Diederix gekocht, een kunstenares die ik al heel lang volg. Een aantal foto’s van haar recente expositie ‘When Red Disappears’, met fascinerende onderwateropnames van het Grevelingenmeer, waren onweerstaanbaar.
En waar koop je dan: in de galerie, op een kunstbeurs, op een veiling of online?
Meestal rond de opening van een expositie in een galerie. Het plezierigst is het als je vooraf de gelegenheid krijgt om in het atelier van de kunstenaar te mogen kijken. De tijd rond een opening is voor een kunstenaar vaak spannend en stressvol, er is iets afgerond en het gaat ook weer verder, waardoor er veel is om over te praten. Ik koop alleen vers werk van levende kunstenaars. Het actuele aspect hiervan vind ik aantrekkelijk. Op een veiling of online kopen past hier niet bij.
Is het belangrijk dat jij en je partner het altijd eens zijn over een aankoop? Hoe beslis je/jullie?
Het is geweldig als je samen ergens van kunt genieten. Ik deel met mijn vrouw de keuzes voor heel veel werken die we om ons heen hebben, met name de passie voor moderne glaskunst (Menno Jonker, Winnie Teschmacher, Sabine Lintzen, Marinke van Zandwijk). Er zijn echter ook een groot aantal kunstwerken waarin mijn keuze te uitgesproken is, die voor mijn vrouw te confronterend zijn of waar zij ‘niets mee heeft’. Zij laat me gelukkig vrij in mijn keuzes, en die werken hang ik heel af en toe op en dan geniet ik er extra van.
Elspeth Diederix, Orange Sponge Still Life, 2018, Galerie Stigter Van Doesburg.
Er is een beperkt aantal galeries waar ik regelmatig werk koop. De relatie die je over de jaren heen opbouwt met de kunstenaars en de galeriehouder is voor mij heel wezenlijk en ontstaat door tijd en een wederzijdse investering. Hoewel… van Michiel Hennus (inmiddels met pensioen) van Wetering Galerie kreeg ik lang geleden bij mijn eerste bezoek aan zijn galerie en interesse in een tekening van Marcel van Eeden de tekening gewoon mee. Dat vertrouwen was er blijkbaar heel snel, en het contact is er nog steeds. Naast vertrouwen hecht ik veel waarde aan het committent van een galeriehouder aan de kunstenaar. Die moet voorop staan, daar gaat het om.
Dat ervaar ik al heel lang bij Gerhard Hofland, Boudi Eskens en de helaas overleden Milco Onrust (Galerie Onrust), Diana Stigter en David van Doesburg (Stigter Van Doesburg), Paul Andriesse en Zsa-Zsa Eyck (andriesse eyck galerie), Martijn Dijkstra en Nick de Bruijn (Upstream Gallery) en Maurits van de Laar (Galerie Maurits van de Laar).
Als je onbeperkt budget had, van wie zou je dan een werk aankopen?De vraag suggereert dat kwaliteit of de impact van een kunstwerk gerelateerd is aan de hoogte van wat je er voor moet betalen. Dat lijkt me niet. Het feit dat rijke oliesjeiks tegenwoordig belachelijke bedragen neerleggen voor kunstwerken heeft alles te maken met status, niet met de essentie van het beleven en omgaan met kunst en kunstenaars. Het is denk ik wel een onontkoombaar aspect van de kunstwereld, maar ik heb er niets mee. Mijn vader leerde me dat je met één goede tekening je hele leven bezig kunt zijn en daarin heeft hij gelijk.
Wie zijn jullie favoriete kunstenaars (op Gallery Viewer), en waarom?
Het werk van Marijn van Kreij vind ik heel goed. Hij laat je nadenken over begrippen als originaliteit, kopiëren, fragmenteren en reproduceren. Hij doet dit gedurfd en met heel veel flair, door middel van tekeningen, schilderijen, collages en installaties.
Stephan van den Burg heeft een vergelijkbaar concept, maar veel ingetogener. Hij tekent voornamelijk, veelal op Scotch tape, waarbij hij de potloodlijnen kopieert op volgende stukjes tape en zo prachtige kleine werken maakt. Ik ervaar in hun werk een sterke relatie tot muziek, zoals het gebruik en kopiëren van muziekfragmenten (samples) en de huidige hype van het maken van remixen van oude hits.
Rinus van de Velde is een fenomenale Belgische tekenaar, die inmiddels in zijn land een soort cultheld is en waar ik gelukkig voor zijn bekendheid werk van heb gekocht. Hij schept totaalwerelden met gigantisch grote tekeningen waarin hij zelf de rol van iemand aanneemt. Ik weet niet of het onderwerp van zijn totaalwerken interessant blijft, maar zijn verbluffende tekenkunst is dat zeker.
Met het werk van Marjolijn de Wit leven wij (mijn vrouw dus ook) al sinds haar afstuderen aan de Akademie St Joost in Breda. Zij schildert met een ongekend gemak nat in nat. In kleurrijke schilderijen toont zij hoe wij ons verhouden tot de natuur, nu en in het verleden, met rare perspectieven en het gebruik van keramische elementen. Na ruim vijftien jaar zijn haar werken nog even fris en prikkelend als toen ze net gemaakt waren.
Derk Thijs houdt me het meeste bezig en is helaas niet op GalleryViewer te vinden. Zijn eigenzinnige en integere werken ontstaan vanuit de zoektocht naar het begin, de oorsprong, het niets en het resultaat eindigt daar meestal ook, een volmaakte cyclus van het bestaan. Zijn werken – met name zijn beelden – zijn kwetsbaar, en gaan volgens mij over vergankelijkheid en overlevingskracht. Een recent schilderij (foto) met de titel ‘Hephaistos’ (de smid van de Olympische goden), is ontstaan in zijn atelier in IJmuiden. Heel actueel, gezien de discussie over het gebruik van fossiele brandstoffen en de toekomst van een bedrijf zoals Tata Steel. Hij toont hoe dit samengaat, in mijn ogen zonder een oordeel te vellen, met hoop en humor. Daar kun je mee verder.
Naast deze kunstenaars houd ik van het werk van Koen Delaere, Aukje Koks, Claire Harvey, Marc Bijl, Ronald de Bloeme, Robbie Cornelissen, Natasja Kensmil, Reinoud Oudshoorn, Janine van Oene en Michael Kirkham.
Marjolijn de Wit, z.t., 2019, Gerhard Hofland.
