WELT AM DRAHT
Curated by Antoine Waterkeyn
Bestond het podium al vóór het publiek, of kwam het publiek eerst? Deze omkering van het ogenschijnlijk vanzelfsprekende verstoort onze aannames over performance en toeschouwerschap. Een podium zonder publiek voelt paradoxaal, bijna onmogelijk. Toch opent juist die onmogelijkheid een ruimte voor een herdefiniëring van wat het podium zou kunnen zijn. Het is niet langer louter een tentoonstellingsruimte, maar iets dubbelzinnigers: misschien een architectonisch omhulsel, een sculpturale aanwezigheid, een narratief fragment – of zelfs een provocatie.
Door het los te maken van de blik van het publiek, ontstaan nieuwe betekenissen – niet als entertainment, maar als potentieel.
Deze spanning weerspiegelt de kritiek van Guy Debord in The Society of the Spectacle. Debord stelde dat in de moderne maatschappij het hele leven is veranderd in een spektakel, waarin individuen niet langer handelen, maar slechts toekijken. Ook kunst en performance blijven hier niet buiten; ze worden opgenomen in een systeem van passieve consumptie.
De titel van de tentoonstelling – Welt am Draht – is ontleend aan de gelijknamige miniserie van Rainer Werner Fassbinder uit 1973, in het Engels bekend als World on a Wire. De serie toont een gesimuleerde wereld, genesteld in een andere, waarbij de bewoners van de simulatie zich niet bewust zijn van hun kunstmatige bestaan. Ze beschouwen zichzelf als autonome subjecten, in plaats van als objecten van observatie. Het toneel wordt hier letterlijk vormgegeven als werkelijkheid zelf: geconstrueerd, opgevoerd en van bovenaf geobserveerd. Het geleidelijke besef van de hoofdpersoon van deze constructie weerspiegelt het moment waarop het spektakel begint te desintegreren – wanneer het scherm van de werkelijkheid barst en de onderliggende machinerie even zichtbaar wordt.
Parallel aan Debords analyse van kunst als spektakel wordt ook het toneel – net als andere culturele vormen – een ruimte die is ontworpen om naar te kijken, in plaats van om actief aan deel te nemen. Deze tentoonstelling hint naar het verlangen om kunst terug te winnen als ervaring, in plaats van als beeld. Zoals Debord stelde, is het doel niet het behoud van het podium, maar het opheffen van de scheiding die het in stand houdt – om kunst opnieuw te integreren in het leven, en het leven in actie.
De tentoonstelling, gecureerd door Antoine Waterkeyn, presenteert een dialoog tussen zijn visie en het werk van Olaf Holzapfel, Frank JMA Castelyns, Suchan Kinoshita, Julla Kroner & Yoni Hong, Devrim Lingnau, Jana Rippmann, Helmut Stallaerts, Mitja Tušek en Sebastian Volz.
Hanna Júlia Erdősi