De wetenschapper, de filosoof en de kunstenaar hebben zeker één ding gemeen. Het zijn allen onderzoekers. Ze werken weliswaar met andere middelen, gereedschappen en methodes, maar alle drie nemen ze een fundamentele rol op in het ontdekken van de wereld die ons omringt. Ik ben ervan overtuigd dat ze drie aspecten vertegenwoordigen die ons tot mens maken: redeneringsvermogen, onderzoeksdrang en creativiteit.
De essentie van ons mens-zijn is dat we over het vermogen beschikken om abstract te denken. Het zorgt ervoor dat we dingen kunnen begrijpen die zich ver buiten onze directe leefwereld afspelen. Hierdoor kunnen we redeneren over het microscopisch kleine en het astronomisch grote, terwijl wij wezens zijn van een kleine twee meter groot. We maken analyses uit het verleden en voorspellingen over de toekomst met tijdsprongen die honderden malen onze levensduur overstijgen en toch blijken onze inzichten hierover bruikbaar en nuttig in ons dagelijks leven. Maar brengt het abstracte denkvermogen ook niet een grote paradox met zich mee?
De kerngedachte achter de tentoonstelling “Truth/reality.”, zit misschien het beste gevat in een citaat van Oscar Wilde: "Een waarheid houdt op te bestaan, als meer dan één persoon erin gelooft."
Het citaat is zo toepasselijk om dat het ons confronteert met de onvermijdelijke contradicties die ontstaan als je het begrip waarheid voor jezelf probeert te definiëren. Om onze wereld te begrijpen willen we immers structuren zien in wat ons omringt: we sorteren informatie en abstraheren onze directe waarneming. Maar eigenlijk zijn abstractie en werkelijkheid elkaars tegenstellingen die in het menselijke denken met elkaar verstrengeld zijn.
Ik heb het thema waarheid/realiteit gekozen omdat het ons terug brengt naar de meest essentiële vraag die de mens zich al eeuwen stelt: "Wat is bestaan?" Het is uiteraard de bronvraag van de filosofie, maar zowel bewust als onbewust is het ook één van de belangrijkste drijfveren van de kunstenaar als onderzoeker. Tegelijkertijd is het thema razend actueel. Net zoals de informatierevoluties die de boekdrukkunst, de radiotechnologie en de televisie met zich meebrachten, zorgt vandaag de digitale revolutie voor nieuwe termen zoals fake news, alternative facts en de fabeltjesfuik. Deze verandering die wereldwijd voelbaar is, dwingt ons allen tot nadenken over een vraag die vroeger vooral vrijwillig werd gesteld door filosofen: wat is waarheid en wat is realiteit?
Door 8 van mijn kunstenaars samen te brengen rond dit thema wil ik de bezoeker confronteren met de vele paradoxen die ons menselijk denken met zich meebrengt. Maar vooral wil ik tonen hoe door enkel een vraag te stellen, er een nieuwe wereld kan opengaan met vele verrassingen.
Stijn Coppejans