In de rubriek De Keuze van vergelijken verzamelaars kunst regelmatig met een vakantie, een vakantie in je hoofd. Een uitspraak waar ik me wel in kan vinden. Net als een vakantie heeft kunst een aangenaam tempo en kan het je rust geven en inspireren. Maar om culturele verschillen te ervaren en te doorgronden, zal je langer van huis moeten gaan dan twee of drie weken in de zomer.
Wie bijvoorbeeld langere tijd in Duitsland doorbrengt, komt er langzaam achter dat het land zich niet als West-Europees land beschouwt, maar Midden-Europees, en dat de houding ten aanzien van technologische vooruitgang een ander vertrekpunt heeft dan het onze. Waar wij ons nu bekommeren om de almacht van de techreuzen, was Datenschutz bij onze oosterburen al een thema lang voordat Big Brother voor het eerst op televisie was.
Kunst heeft het vermogen om deze dieperliggende culturele verschillen en waardenpatronen over te brengen, want ik was deze vergezichten allang weer vergeten toen ik tussen de eerste en tweede lockdown de overzichtstentoonstelling van het werk van Nam Jun Paik bezocht in het Stedelijk Museum.
Paik was de eerste kunstenaar die de rol van massamedia en vroege vormen van globalisering analyseerde en daarbij volop gebruikmaakte van de mogelijkheden die nieuwe technologie bood. Zo werkte Paik eind jaren 60 al met closed-circuit camera’s om de relatie tussen kijker en het bekekene te illustreren en maakte hij een vrolijke familie van robots, elke generatie opgebouwd uit een nieuwer medium.
Waar in het Westen technologische vooruitgang wordt vergezeld door een discours over privacy en medisch-ethische implicaties, vormt technologie bij Paik geen bedreiging voor de mens. Dat blijkt wel uit het werk TV Garden (1974-1977) waarin een bed van varens en televisies een harmonieus geheel vormden. Paik zag geen tegenstelling tussen natuur en technologie. Een enorm cultureel verschil. Een verschil dat meteen ook onze eigen veronderstellingen ten aanzien van technologische blootlegt.
In deze collectie aandacht voor 5 kunstenaars die in de voetsporen treden van Nam Jun Paik en reflecteren op nieuwe media en technologie.