Inloggen
Registreren
NL
Collecties
Manuela Klerkx
Identiteit en lichamelijkheid in de kunst
Het begrip identiteit houdt ons bewust of onbewust dagelijks bezig. Je kunt geen krant openslaan en geen film aanzetten of het gaat erover: van persoonlijke en genetische tot sociale, culturele en nationale identiteit, het thema gaat ons allemaal aan. In deze collectie bespreek ik het werk van een zestal kunstenaars die tussen eind jaren tachtig tot en met nu bezig zijn met het thema identiteit. Op geheel verschillende wijze, en in overeenstemming met de generatie waartoe ze behoren, visualiseren ze begrippen als gender, non-binariteit, lichamelijkheid, seksuele geaardheid, vrouwenrechten en queerness op geheel verschillende wijze.
Bij het schrijven van dit stuk realiseerde ik me hoeveel er is veranderd in de afgelopen dertig jaar. Hoeveel vrijheid we enerzijds hebben verworven en anderzijds zijn kwijtgeraakt. Welke vraagstukken met betrekking tot identiteit en lichamelijkheid zullen over dertig jaar aan bod komen? Een ding is zeker: het zijn de kunstenaars met hun onafhankelijke blik die ons scherp houden. Soms kun je beter geen krant openslaan maar naar een kunstwerk kijken. Dan begrijp je meer van de wereld…en van jezelf.
Bij het schrijven van dit stuk realiseerde ik me hoeveel er is veranderd in de afgelopen dertig jaar. Hoeveel vrijheid we enerzijds hebben verworven en anderzijds zijn kwijtgeraakt. Welke vraagstukken met betrekking tot identiteit en lichamelijkheid zullen over dertig jaar aan bod komen? Een ding is zeker: het zijn de kunstenaars met hun onafhankelijke blik die ons scherp houden. Soms kun je beter geen krant openslaan maar naar een kunstwerk kijken. Dan begrijp je meer van de wereld…en van jezelf.
0 Media items ᛫ 6 Beschikbare kunstwerken
0 shows ᛫ 2 Highlights ᛫ 1 Aanbevelingen
Ik weet nog dat ik voor de eerste keer een kunstwerk van Sylvie Fleury (Génève, 1961) zag, ergens begin jaren negentig. . Het was een verguld winkelwagentje op een ronddraaiend platform. Fleury was in één keer bekend met haar installaties van shopping bags, collecties luxueuze damesschoenen, reclameverpakkingen van gerenommeerde modehuizen als Chanel en reclameopschriften voor dure cosmetica, die ze introduceerde in de kunstwereld. Aanvankelijk vond men deze combinatie van reclame en mode geen kunst maar langzaam aan viel het kwartje en zag men in dat Fleury met haar provocaties eigenlijk niets anders deed dan ons een spiegel voorhouden met betrekking tot onze liefde voor consumeren, het uiterlijk en glamculture. Met Fleury was Duchamp een vrouw geworden die niet zozeer een object als wel het effect van marketing en adverteren introduceerde in de galerie- en museumwereld. En dat was het begin van het einde van een tijdperk. Voortaan zouden thema’s die men aanvankelijk (en geheel onterecht) met vrouwelijke identiteit associeerden - zoals shoppen, cosmetica en mode - onderdeel gaan uitmaken van de kunstwereld. En in diezelfde periode kwam er meer aandacht voor homorechten en ontstond er, binnen de tijdgeest van de optimistische en welvarende jaren negentig, een hedonistisch klimaat dat zich uitte in grote feesten, en nieuwe stijlen en subculturen. Maar niet lang daarna was 9/11 en veranderde de wereld pas echt.
Vertegenwoordigd door Galerie van Gelder
Vertegenwoordigd door Galerie van Gelder
2 Media items ᛫ 20 Beschikbare kunstwerken
8 shows ᛫ 8 Highlights ᛫ 0 Aanbevelingen
Een tijdgenoot van Fleury die al vroeg brak met alle clichés over identiteit en seksualiteit, het onderscheid tussen autonoom en vrij werk, fashion en kunst is Paul Kooiker (1964, Rotterdam).
Paul Kooiker, De Volkskrant, 08.12.202 (interview: Karolien Knols)
Hoewel hij een veelgevraagd fotograaf is in de modewereld - in 2012 schoot hij al voor de toonaangevende Amerikaanse modeontwerper Rick Owens - lijkt hij volledig los te staan van de heersende schoonheidsparadigma's. En hoewel Kooiker aanvankelijk niets wist van mode kan hij met grensverleggende modeontwerpers als Owens goed overweg vanwege hun beider interesse in het experiment. En dat kon niet anders dan leiden tot nieuwe inzichten met betrekking tot kunst en mode en tot nieuwe definities van schoonheid.
Paul Kooiker
Met zijn fotografie creëert Kooiker een soort ongemakkelijke schoonheid gebaseerd op donkere verlangens, fetisjisme en onderbewuste dromen die zo dicht aan de oppervlakte liggen dat er geen ontsnappen aan is. Hij doet onderzoek naar het menselijk lichaam en naar houdingen waarbij hij - als een beeldhouwer - het lichaam kneedt tot een sculptuur. Daarbij overstijgt hij traditionele genderrollen en maakt hij gebruik van fetisjistische en sexuele objecten als haar en pruiken. Kooiker: ‘Het haar zit in een andere wereld dan het lichaam. Haar gaat bij mij ook vaak een eigen leven leiden, net als benen, armen en handen.’
Vertegenwoordigd door tegenboschvanvreden
Als opdrachtfotografie in een museum hangt,
dan vervalt het onderscheid met autonoom werk.
dan vervalt het onderscheid met autonoom werk.
Hoewel hij een veelgevraagd fotograaf is in de modewereld - in 2012 schoot hij al voor de toonaangevende Amerikaanse modeontwerper Rick Owens - lijkt hij volledig los te staan van de heersende schoonheidsparadigma's. En hoewel Kooiker aanvankelijk niets wist van mode kan hij met grensverleggende modeontwerpers als Owens goed overweg vanwege hun beider interesse in het experiment. En dat kon niet anders dan leiden tot nieuwe inzichten met betrekking tot kunst en mode en tot nieuwe definities van schoonheid.
Intiem en anoniem, dat wringt aan alle kanten,
en dan wordt het interessant.
en dan wordt het interessant.
Met zijn fotografie creëert Kooiker een soort ongemakkelijke schoonheid gebaseerd op donkere verlangens, fetisjisme en onderbewuste dromen die zo dicht aan de oppervlakte liggen dat er geen ontsnappen aan is. Hij doet onderzoek naar het menselijk lichaam en naar houdingen waarbij hij - als een beeldhouwer - het lichaam kneedt tot een sculptuur. Daarbij overstijgt hij traditionele genderrollen en maakt hij gebruik van fetisjistische en sexuele objecten als haar en pruiken. Kooiker: ‘Het haar zit in een andere wereld dan het lichaam. Haar gaat bij mij ook vaak een eigen leven leiden, net als benen, armen en handen.’
Vertegenwoordigd door tegenboschvanvreden
2 Media items ᛫ 16 Beschikbare kunstwerken
2 shows ᛫ 1 Highlights ᛫ 2 Aanbevelingen
In het werk van Sarah Mei Herman (1980, Amsterdam) lijken jongvolwassenen de grenzen van vriendschap, liefdesrelaties en familierelaties af te tasten en ervaren we een gevoel van kwetsbaarheid en ambiguïteit. De kwetsbaarheid van de eigen identiteit in landen of gemeenschappen waar bijvoorbeeld homoseksualiteit is verboden en er een stigma hangt rond queer mensen zijn een terugkerend thema in Herman’s fotografie. Opgegroeid als enig kind is ze geïnteresseerd in de relatie tussen broers en zussen en in opvoeding in het algemeen omdat die, aldus Herman, een grote rol speelt bij het consolideren van iemands persoonlijke identiteit. Ze laat zien hoe herinneringen mede worden gevormd door de fysieke omgeving, door het concept van ‘thuis’ als een menselijke constructie die verwijst naar de beelden, geuren en geluiden die een emotionele band scheppen. Je zou Hermans’ fotografie kunnen omschrijven als documentair, als een visuele weergave van de evolutie van het ‘zelf’, of de eigen identiteit, die aan haar werk ten grondslag ligt.
Vertegenwoordigd door Galerie Caroline O'Breen
Vertegenwoordigd door Galerie Caroline O'Breen
4 Media items ᛫ 79 Beschikbare kunstwerken
6 shows ᛫ 0 Highlights ᛫ 0 Aanbevelingen
Vrouwen, vrouwenlichamen, vrouwelijke seksualiteit en vrouwenrechten zijn nog dagelijks onderwerp van politieke debatten en geweld. Bij ons en in andere delen van de wereld. In de VS verschijnen steeds vaker wetsvoorstellen die het recht op veilige abortus en effectieve geboortebeperking bedreigen, om verkrachting in beperkter termen te herdefiniëren dan als ‘gewelddadige gedwongen geslachtsgemeenschap’ en om het recht van vrouwen op gelijk loon voor gelijk werk te minimaliseren.
Een kunstenares die al jaren op de bres springt voor vrouwenrechten is Sarah Maple (1985, UK). Haar meest recente installatie ‘Why do men hate women’ bestaat uit een interactieve performance met een levensechte pop van een naakte vrouw, liggend op een chaise longue, in een positie die we kennen uit de vele (door mannen) geschilderde vrouwenportretten. Een werk dat mij meteen deed denken aan Sylvia Sleigh (1916-2010, VK), een tot de Amerikaanse nationaliteit genaturaliseerde kunstenaar en strijder voor vrouwenrechten die vooral bekend werd om haar schilderijen waarin ze stereotypen van door mannen afgebeelde vrouwen - in traditionele houdingen en posities - doorbrak. Ze refereerde vaak aan schilderijen van beroemde schilders als Diego Vélazquez, Tiziano en Jean Auguste Dominique Ingres en gebruikte kunstcritici, vrouwelijke kunstenaars en haar echtgenoot Lawrence Alloway als modellen. Maple brengt het discours van Sleigh nog een stapje verder door de vrouwelijke pop - ze gebruikt geen levende vrouw als model - niet alleen naakt af te beelden terwijl ze zelfbewust naar de schilder kijkt, maar door haar lichaam te ‘gebruiken’ als een canvas waarop ze de vraag schildert: ‘Why do men hate women’? Met andere woorden: de vrouw is niet langer een object dat de blik van de ander dient, maar ze is zelf het onderwerp dat terugkijkt en een vraag stelt.
Voor de - verrassende - antwoorden ga naar de website whydomenhatewomen.com
Vertegenwoordigd door Koch X Bos Gallery
Een kunstenares die al jaren op de bres springt voor vrouwenrechten is Sarah Maple (1985, UK). Haar meest recente installatie ‘Why do men hate women’ bestaat uit een interactieve performance met een levensechte pop van een naakte vrouw, liggend op een chaise longue, in een positie die we kennen uit de vele (door mannen) geschilderde vrouwenportretten. Een werk dat mij meteen deed denken aan Sylvia Sleigh (1916-2010, VK), een tot de Amerikaanse nationaliteit genaturaliseerde kunstenaar en strijder voor vrouwenrechten die vooral bekend werd om haar schilderijen waarin ze stereotypen van door mannen afgebeelde vrouwen - in traditionele houdingen en posities - doorbrak. Ze refereerde vaak aan schilderijen van beroemde schilders als Diego Vélazquez, Tiziano en Jean Auguste Dominique Ingres en gebruikte kunstcritici, vrouwelijke kunstenaars en haar echtgenoot Lawrence Alloway als modellen. Maple brengt het discours van Sleigh nog een stapje verder door de vrouwelijke pop - ze gebruikt geen levende vrouw als model - niet alleen naakt af te beelden terwijl ze zelfbewust naar de schilder kijkt, maar door haar lichaam te ‘gebruiken’ als een canvas waarop ze de vraag schildert: ‘Why do men hate women’? Met andere woorden: de vrouw is niet langer een object dat de blik van de ander dient, maar ze is zelf het onderwerp dat terugkijkt en een vraag stelt.
Voor de - verrassende - antwoorden ga naar de website whydomenhatewomen.com
Vertegenwoordigd door Koch X Bos Gallery
0 Media items ᛫ 4 Beschikbare kunstwerken
3 shows ᛫ 0 Highlights ᛫ 0 Aanbevelingen
In 2018 was Bobbi Essers (2001, Enschede) de winnaar van de Buning Brongers Prijs, een tweejaarlijkse Nederlandse kunstprijs voor veelbelovende, jonge beeldend kunstenaars. En ze was nog niet geslaagd aan de HKU in Utrecht of ze had al een indrukwekkende rij aankomende tentoonstellingen en prijzen op haar naam staan en artikelen in vooraanstaande kunsttijdschriften. Essers’ schilderijen - nageschilderd van foto’s of uit herinnering - zien eruit als uitvergrote snapshots van vrienden waarin we de nachtelijke sfeer, kleding en tatoeages die horen bij de jeugd- en queer cultuur herkennen. Essers speelt graag met genderrollen en anonieme, non-binaire mannen en vrouwen door bijvoorbeeld geen hoofden te schilderen maar wel benen met een minirokje en haren. In haar grote werken combineert ze vaak twee of meerdere foto’s en/of herinneringen, waardoor ze gelaagder en complexer worden. De kleinere schilderijen zijn meestal het directe resultaat van foto’s die ze met haar smartphone heeft genomen. Met haar grote schilderijen daarentegen schetst Essers een heel visueel en fysiek aantrekkelijk beeld van mensen, vergelijkbaar met hoe we die op de sociale media ervaren. Echter, de kracht ligt niet in het individuele aspect maar in de anonimiteit van de persoon en de weergave van een tijdsbeeld. Met andere woorden, het gaat bij Essers niet om een specifiek persoon maar om het afbeelden van elementen uit de queer cultuur als onderdeel van onze leefwereld.
Ik zie mijn werk vooral als een verering van mijn vrienden, de liefde voor hen, het
bevragen van genderrollen, de ingewikkelde verhouding met masculiniteit en
het creëren van je eigen familie.
Wij kennen geen enkele schaamte en vieren onze liefde.
Vertegenwoordig Galerie door Stigter Van Doesburg
Ik zie mijn werk vooral als een verering van mijn vrienden, de liefde voor hen, het
bevragen van genderrollen, de ingewikkelde verhouding met masculiniteit en
het creëren van je eigen familie.
Wij kennen geen enkele schaamte en vieren onze liefde.
Vertegenwoordig Galerie door Stigter Van Doesburg