02 december 2021, Oscar van Gelderen
De keuze van... Jolande Withuis
In de rubriek ‘De keuze van…’ laten we een keur aan kunstliefhebbers (van incidentele kopers tot kunstprofessionals) aan het woord over hun beleving van kunst, en vragen we naar hun voorkeuren: waar zien ze het liefste kunst? Waar kopen ze, en vooral: wie kopen ze? In dit deel Jolande Withuis (schrijfster en sociologe, 72 jaar). Onlangs verscheen haar biografie van beeldend kunstenares Jeanne Bieruma Oosting (1898-1994): Geen tijd verliezen
Wat betekent kunst voor u?
Als het om beeldende kunst gaat allereerst plezier, ontzag en schoonheid. Een onverwachte kijk op dingen. Figuratieve kunst kan alledaagse voorwerpen en taferelen in een nieuw licht laten zien. Goede kunst roept gevoelens op. Ik houd niet van conceptuele kunst, en al helemaal niet van expliciete maatschappelijke boodschappen. Bij werk dat niet direct aantrekkelijk is om zijn schoonheid, gaat mijn voorkeur gaat uit naar raadselachtige beelden waaruit je zelf conclusies kunt trekken. In mijn boek over Jeanne Oosting heb ik een aangrijpende litho opgenomen, waarop rondom een naakte – op haar rug liggende – vrouw babylichaampjes zweven. Zo intrigerend, dat ik er steeds weer naar moet kijken. Het werk doet denken aan een schilderij dat Frida Kahlo maakte na een reeks miskramen, maar wat Oosting aanzette tot dit getourmenteerde werk is niet bekend.
Sommige exposities hebben het effect dat ik zin krijg om zelf iets te maken. Momenteel probeer ik werk van Sonia Delaunay na te borduren – op klein formaat. Daarvoor moet ik zo’n ontwerp precies ontleden en dat puzzelen maakt dat ik beter begrijp wat haar abstracties zo dynamisch maakt.
Heeft u kunst van huis uit meegekregen of heeft u zelf uw pad moeten vinden?
Nee, niets van huis uit meegekregen. Ik ben nooit met mijn ouders naar een museum geweest. Op mijn gymnasium werd ook niets gedaan aan museumbezoek of kunstgeschiedenis. Mijn interesse is later gekomen, uit mezelf, en gevoed door cursussen; ik bewaar vooral goede herinneringen aan een cursus midden jaren tachtig op zaterdagochtend in het oude Stedelijk Museum, dat toen – gelukkig – nog niet ‘woke’ was.
Ik vind de huidige ontwikkelingen in de kunst angstaanjagend en destructief. Eng is vooral dat degenen die het voor het zeggen hebben, van minister tot en met conservatoren en recensenten, alle kretologie kritiekloos omarmen. Omdat ik uit een communistisch milieu kom, waar het hele leven, inclusief kunst, louter met een politieke blik werd bekeken en geanalyseerd, weet ik uit ervaring hoe desastreus politisering is voor het maken en beleven van kunst. De waarde van kunst is voor mij dat het een individuele uiting is; geen boodschap van of aan een collectief. Paternalistische waarschuwingen over kolonialisme en dergelijke bederven het voor mij. Dat kan ik allemaal zelf wel bedenken.
Waar haalt u uw informatie over het wel en wee in de kunstwereld vandaan: krant, vakbladen, televisie, online?
Voornamelijk kranten, ook wel tv-documentaires. Tips van vrienden zijn ook belangrijk.
Waar bekijkt u het liefste kunst? In een galerie, museum, een beurs of online?
Voor galeries voel ik me te weinig sophisticated. Daar stap ik niet naar binnen. Musea bezoek ik veel; heerlijk dat het er dankzij covid wat rustiger is. Verder lees ik veel kunstboeken en kijk ik veel online catalogi van veilingen.
Hoe vaak per jaar koopt u kunst? Koopt u werk in oplage of liefst uniek werk?
Hooguit twee maal per jaar. Liefst uniek werk. Bij ons hangt werk van Else Berg, Margaretha Feuerstein, Leo Gestel, Suze Robertson, Kees Verwey en natuurlijk Jeanne Oosting.
En waar koopt u dan: in de galerie, op een kunstbeurs, op een veiling of online?
Ik ben begonnen bij de echte kunsthandel, waar je geholpen wordt met informatie, het werk in goede staat verkeert en je kunt vergelijken met ander werk. Inmiddels heb ik meermalen via commissie op een veiling iets moois weten te kopen. Dat zelf ontdekken vond ik heel bevredigend. Een van mijn grote liefdes is het schilderij ‘Verse vijgen’ van Jeanne Oosting, waarop ik door een vriend werd gewezen toen we een kijkdag bij Christie’s bezochten. Het was in zeer slechte staat, maar bleek na restauratie een juweeltje.
Is het belangrijk dat u en uw partner het altijd eens zijn over een aankoop? Hoe beslist u/jullie?
Liefst een gezamenlijke keuze, want ik koop niet om op te slaan maar om op te hangen.
Is er een galerie waar u een speciale band mee heeft?
Nee, ik volg een aantal veilinghuizen en de catalogi van Simonis & Buunk.
Als u een onbeperkt budget had, van wie zou u dan een werk aankopen?
Oei, wat een gedachte! Het huis zou tot op de zolder vol komen te hangen. Pierre Bonnard, David Hockney, Gabrielle Münter, een wandtapijt van Delaunay…
Ter gelegenheid van het verschijnen van de biografie van Jeanne Bieruma Oosting plaatsen wij eenmalig werk van kunstenaars die de Jeanne Oosting Prijs wonnen.
