Als we videobellen met Erik de Bree draait hij de camera naar zijn schatkamer, een kastenwand gevuld met honderden rollen behang. “Kijk, en dit is mijn Sovjetarchief”. De Bree haalt een rol uit een van de schappen en wijst op de rand waar in cyrillisch schrift de naam van de fabrikant staat. “Ik kan het niet lezen, maar ik wil het wel gebruiken”. De Bree’s Sovjet Series zijn nog tot het einde van het jaar te zien bij Galerie Torch.
Zo energiek als Erik de Bree (NL, 1977) vertelt over zijn nieuwste werk, zo blij word je als kijker van zijn werk. De Bree maakt collages en gebruikt daarvoor doorgaans behangpapier. De vaak gedateerde behangsels scheurt hij zo dat er een vrolijk beeld ontstaat. Voor De Bree is het maakproces een essentieel onderdeel van het uiteindelijke resultaat. Door alle lagen papier te laten zien, slaagt hij er telkens in de kijker te betrekken in het maakproces.
De tweede show van De Bree bij galerie Torch is een logisch vervolg op zijn eerste van twee jaar geleden. Zij het dat de rollen behang die hij dit keer voor zijn collages gebruikte uit een land afkomstig zijn dat niet meer als zodanig bestaat: Oekraïne, de deelrepubliek van de voormalige Sovjetunie.
Ruim 100 kilo behang
De Bree werd op de Sovjetbehangsels gewezen door een Oekraïense vriendin van hem. Ze wees hem op de Oekraïense variant van Marktplaats en gaf hem een aantal zoektermen. “Aanvankelijk had ik alleen een paar steekwoorden, maar dat werkte niet. Later heb ik haar gevraagd alles voor mij te regelen. Binnen de Oekraïne werd alles naar Kiev gestuurd en vandaar in bulk naar mij. Zo ontving ik uiteindelijk vier pakketten met in totaal meer dan 100 kilo aan behang uit de periode 1960-1990.”
“Je merkt echt dat men daar niet veel weggooit. Bij de kleinere pakketten zat vaak nog een strookje van een ander behang, wat ze jaren zorgvuldig hebben bewaard”, vervolgt De Bree. ”Ik moest wel wennen aan het papier. Het heeft andere eigenschappen. Daarom heb ik eerst een serie kleinere werken gemaakt. De kwaliteit is soms matig, dan is het bijvoorbeeld enkellaags, terwijl dat hier niet gebruikelijk is. Maar dan is het patroon weer heel mooi en wil ik het graag gebruiken. Ze maakten bijvoorbeeld veel gebruik blokdruktechnieken. Dat ziet er prachtig uit en is zeer arbeidsintensief”.
(N)ostalgie
De retrobehangsels zijn op een vernuftige manier geknipt en gescheurd en op zo’n manier opgeplakt dat je er vrolijk van wordt en je je amper kan voorstellen dat deze collages zijn gemaakt door een sombermans. Althans, dat geldt voor iemand met een Westers referentiekader.
De reacties van mensen die opgroeiden in de nadagen van de Sovjetunie zijn gemengd. De Bree: “De meesten zeggen: Nee, echt?! Really?! Ze herkennen de behangpatronen uit hun jeugd direct, en denken aanvankelijk ‘wat leuk, een Russische kunstenaar zou dit nooit doen’ en in tweede instantie: ‘maar niet alles was goed in die tijd’.””
De reden dat Oekraïners en Russen de patronen vrijwel direct herkennen is simpel: in een planeconomie als de voormalige Sovjetunie was er maar een beperkt aanbod aan producten. Daarom was ook ieder interieur min of meer een kopie van elkaar. Galeriemanager Jorre Both: “Ze waarderen wel dat Erik er op een goede en integere manier mee om is gegaan.
Cirkels, vierkanten en rechthoeken
In veel van de werken verwerkt De Bree ook elementen van de 20e-eeuwse Russische avant-garde. Cirkels, vierkanten en rechthoeken. Ook maakte hij voor deze show zijn eerste sculptuur; opgebouwd uit diezelfde vormen.
Toch is De Bree is het meest in zijn sas met een groot werk dat achterin de galerie hangt. “Normaal gesproken reflecteer ik nooit zo lang op een werk. Het maken is een soort dialoog tussen de verschillende stukken papier. Bij dit werk wist ik op een bepaald moment niet hoe ik verder moest. Toen heb ik het opgehangen en er een uur of zes naar gekeken. Op een gegeven moment viel het kwartje en kon ik het heel snel afmaken. Dat is misschien wel de grootste verandering in mijn werkwijze.”
Sovjet Series van Erik de Bree is nog tot en met 31 december te zien bij Galerie Torch.