05 august 2025, Flor Linckens
Het onspectaculaire wereldbeeld van Koen Vermeule in Museum JAN
In Museum JAN in Amstelveen is tot en met 5 oktober de tentoonstelling 'Poetry Suite' te zien van Koen Vermeule (BorzoGallery). De Nederlandse schilder toont er een ruime selectie schilderijen en gouaches waarin de alledaagse, onspectaculaire werkelijkheid wordt gefilterd, uitgekleed en opnieuw opgebouwd. De tentoonstelling nodigt uit om even stil te staan bij de fragiele schoonheid van het moment, bij de manieren waarop we ons verhouden tot onze omgeving. Veel van de getoonde werken zijn niet eerder tentoongesteld. 'Poetry Suite' is geen retrospectief, maar een persoonlijk inkijkje in de denkwereld van een kunstenaar die met zorg bouwt aan een universum dat raakt aan thema’s als liefde, vergankelijkheid, verlangen en aanwezigheid.
De mysterieuze schilderijen van Vermeule hebben visueel iets weg van ‘snapshots’: vluchtige registraties die zijn fascinatie voor menselijk gedrag in grootstedelijke omgevingen verraden. De schilder is vooral bekend vanwege zijn straatbeelden en landschappen waarin stedelijke eenlingen figureren in universele taferelen, een weerspiegeling van onze individualistische maatschappij. De werken getuigen van een scherpe blik op de wereld en hebben tegelijkertijd iets vertrouwds en ongrijpbaars.
Zijn stedelijke personages verkeren meestal in hun eigen wereld, in een moment van pauze tussen de bedrijven door. Ze zijn verzonken in gedachten, alsof ze zich even onttrekken aan de tijd. Ze hebben zich even afgesloten van de wereld via een koptelefoon of zijn juist op zoek naar contact middels hun telefoon. Ze wachten op hun trein, kijken ogenschijnlijk gedachteloos naar een zonsondergang of zijn in slaap gevallen op een bankje. De kunstenaar is geïnteresseerd in de manieren waarop we ons door de wereld bewegen en raakt daarbij aan thema’s als globalisering en jeugdcultuur. Emoties worden niet expliciet getoond, maar worden wel geïmpliceerd in de manieren waarop zijn figuren zich verhouden tot hun lichamen. Vermeule wordt geraakt door hun onbewuste, natuurlijke houding, maar tegelijkertijd ook door de gecontroleerde lichaamstaal van judoka’s, die gevormd wordt door jarenlange training en volledige focus. Naast stadsbeelden schildert Vermeule ook uitgestrekte, (vaak) lege en artificiële landschappen, waar stilte een hoofdrol speelt.
De werken ontstaan meestal vanuit een snelle foto: een moment dat opvalt, onderweg of tijdens zijn vele reizen. Wat volgt is een traag, geconcentreerd proces van kijken, selecteren en vormgeven. De composities die daaruit voortkomen werkt Vermeule vervolgens uit op papier en doek, in een stijl die direct herkenbaar is, en waarin invloeden uit de kunstgeschiedenis doorklinken — van kunstenaars als Georges Seurat, Léon Spilliaert, Oskar Schlemmer en Oscar Muñoz. Hij werkt daarbij regelmatig met contrastende lichtwerking, waardoor zijn personages verworden tot anonieme silhouetten.
Vermeule: ”Mijn schilderijen zijn niet verhalend. Ik bekijk de wereld met een fotografische blik. Ik 'betrap' de alledaagse, vluchtige werkelijkheid en houd haar voor een moment vast. Ik wil het mysterie uit het triviale en alledaagse blootleggen. Het zijn reflecties op het heden, de snel op elkaar volgende technologische ontwikkelingen en bijbehorend sociaal gedrag. Mijn schilderijen ontstaan steeds vanuit de nabijheid; het zijn vaak vluchtige straat- of natuurbeelden die mijn aandacht trekken. Ik herken het bruikbare moment, isoleer dat wat ik zag en manipuleer het. Snapshots om de mogelijkheid van wat een schilderij zou kunnen worden laten zien. Een eerste uitsnede, een eerste filter van licht. Met de ruis er nog in, met teveel details. Ik zoek en schilder een zo sterk mogelijk beeld. Beelden die zich op het netvlies vast kunnen zetten, maar waarvan de betekenis open is, enigmatisch.”
De tentoonstelling komt tot leven met Vermeules persoonlijke playlist: een mix van zo’n twintig tracks die je meevoeren in de sfeer van zijn schilderijen en gouaches. Voor 'Poetry Suite' selecteerde de kunstenaar fragmenten uit het werk van Gabriels, Litte Simz, Talking Heads en Lee Scratch Perry, om op die manier een theatrale sfeer neer te zetten. Je kunt ook de volledige playlist beluisteren met behulp van een QR-code.
Tip: Op zaterdag 6 september om 15.00 verzorgt Vermeule een rondleiding door de tentoonstelling, gevolgd door een signeersessie van zijn boek ‘Fensterbilder’. Toegang is gratis in combinatie met een Museumkaart of een geldig toegangsticket. Er zijn slechts 25 plekken beschikbaar, dus meld je snel aan.
Koen Vermeule werd in 1965 geboren in Goes en volgde een opleiding aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Zijn werk was eerder onder meer te zien in het Rijkmuseum, BOZAR, het Stedelijk Museum, Kunstlerhaus Bethaniën, de Kunsthal, het Noordbrabants Museum, Singer Laren, Stedelijk Museum Schiedam en Rijksmuseum Twenthe. Zijn werk is opgenomen in collecties van het Rijksmuseum, Museum Voorlinden, het Centraal Museum, het Fries Museum, het Teylers Museum, het Ministerie van Binnenlandse Zaken, de Rabobank en de AkzoNobel Art Foundation. In 2017 ontving hij de Sacha Tanja Penning voor zijn volledige oeuvre.
