22 november 2024, Yves Joris
Eeuwige rust in kleur en klank
Samuel Vanderveken heeft met zijn nieuwste tentoonstelling Everlasting Peace een fascinerende weg ingeslagen die de grenzen van beeldende kunst en zintuiglijke ervaring verkent. Zijn werk evolueerde vanuit zijn vorige expositie You are not something, you are happening bij Shoobil waarin hij een meditatieve stilte nastreefde door schilderijen die geworteld waren in hindoeïstische en boeddhistische filosofieën. Deze keer heeft hij die visie verdiept en verrijkt door een nieuwe, multidisciplinaire benadering die de toeschouwer uitnodigt om kleur, klank en stilte te ervaren als elementen van een alles omvattend universum.
Samuel Vanderveken, Deep blue, 2024, Shoobil
Kleur en klank als harmonische frequenties
Sinds eind 2023 onderging Vanderveken een artistieke transformatie die zijn werk naar nieuwe dimensies bracht. Geïnspireerd door de filosofische overtuiging dat ‘alles uiteindelijk klank is’, begon hij een experiment met video, waarin hij de onderliggende frequenties van kleur en geluid onderzocht. Dit idee, diepgeworteld in hindoeïstische filosofie, stelde hem in staat om een samenwerking aan te gaan met muzikant Jonathan Poliart. Samen ontdekten ze dat kleuren en klanken elk een eigen frequentie bezitten, die elkaar kunnen versterken en aanvullen. Het resultaat is een reeks videowerken waarin visuele en auditieve elementen samenkomen in een harmonische symfonie van kleur en klank, bedoeld om de toeschouwer in een staat van meditatie en introspectie te brengen.
Tijdens dit creatieve proces ontdekte Vanderveken ook de Solfeggio-frequenties, frequenties die bekend staan om hun herstellende werking op lichaam en geest. Verrassend genoeg bleken deze klanken samen te vallen met specifieke kleurfrequenties uit de yogafilosofie. Dit leidde op hun beurt tot een reeks videowerken waarin deze helende kleuren en geluiden in wisselwerking worden gebracht, met als doel een diepere zintuiglijke beleving op te roepen. De visuele invloed van pioniers zoals Oskar Fischinger en John Whitney – die abstracte animatie onderzochten – is zichtbaar in de video's van Vanderveken, evenals de invloed van lichtkunstenaars als James Turrell en Doug Wheeler, die de ervaring van licht en kleur als fysieke entiteiten verkennen. Door deze elementen samen te brengen, creëert Vanderveken een unieke esthetische ervaring waarin vorm, kleur en klank versmelten.
Samuel Vanderveken, Light blue, 2024, Shoobil
Ritme als meditatieve kracht
De keuze om de vormen en bewegingen in zijn video's te vereenvoudigen en te vertragen, versterkt de meditatieve kracht van de werken. Grote, geometrische kleurvlakken vloeien traag in elkaar over, begeleid door een soundscape van klankfrequenties die nauwkeurig zijn afgestemd op de kleuren. De vertraging van beweging en de eenvoud van de vormen roepen een soort rust op die bijna hypnotiserend werkt, alsof de toeschouwer langzaam wordt meegenomen in een diepere, innerlijke stilte. Het werk vraagt om concentratie en geeft de ruimte om in die verstilling een ervaring van vrede te vinden – al is het maar voor een moment.
Het idee dat rust en balans niet gevonden worden in stilstand, maar in een voortdurende beweging die in zichzelf rust draagt, wordt hier visueel verbeeld. De videowerken van Vanderveken zijn uitnodigingen om het tempo van het leven los te laten en mee te gaan in een trager, bijna tijdloos ritme. De vertraging van de beweging helpt de kijker om zich over te geven aan een traag proces van kleuren die in elkaar vloeien en verdwijnen, waarbij een soundscape van helende frequenties het geheel begeleidt. Deze beweging is niet bedoeld als een directe boodschap, maar eerder als een ervaring die zich aan de toeschouwer kan ontvouwen zonder dat hij het beseft.
Samuel Vanderveken, Dark green / Light grey, 2024, Shoobil
Van bewegend beeld naar stilstaand doek
Naast zijn experimenten met video bleef de schilderkunst een cruciaal medium. Geïnspireerd door de abstracte eenvoud van de video's, ging de kunstenaar op zoek naar een manier om dezelfde sensatie van kleur en frequentie vast te leggen op hout (multiplex). Zijn nieuwe werken vertalen de kwaliteiten van eenvoud, harmonie en ritme naar een statisch medium, maar verliezen daarbij niets van hun meditatieve kracht. Ze getuigen van een diepgaande studie naar de relaties tussen kleur en vorm en zijn beïnvloed door zijn eigen ervaringen met meditatie, zoals Vipassana, en filosofieën uit het Theravada-boeddhisme.
De schilderijen in Everlasting Peace tonen de invloed van modernistische kunstenaars zoals Frank Stella, Kenneth Noland, Stanley Twardowicz, Wojciech Fangor en Josef Albers, maar dan met een spirituele diepte die uniek is voor Vanderveken. De geometrische vormen en intense kleurcomposities doen denken aan de modernistische zoektocht naar puurheid, maar ze zijn ook doordrongen van een spirituele geladenheid die Vanderveken van zijn eigen meditatieve praktijken heeft overgenomen. Hierdoor ontstaat een brug tussen Oosterse filosofieën en Westerse beeldtradities, een dialoog waarin kleur en vorm worden ingezet als spirituele instrumenten die ons in staat stellen om in het moment te zijn en de constante veranderingen van het bestaan te aanvaarden.
Samuel Vanderveken, Deep red, 2024, Shoobil
Een reis naar een innerlijke vrede zonder eindpunt
De schilderijen van Vanderveken zijn geen eindpunten, maar momenten in een voortdurende reis, voortgestuwd door een onafwendbare stroom van oorzaak en gevolg. In zijn eigen woorden: “Begin en einde bestaan in werkelijkheid niet; er is enkel een eindeloze kringloop van verandering in de eeuwigdurende stilte.” Deze gedachte vormt het fundament van zijn expositie Everlasting Peace en weerklinkt in elk aspect van zijn werk. De tentoonstelling nodigt de toeschouwer uit om zich open te stellen voor het idee van oneindigheid en permanente beweging.
In Vandervekens werk vervaagt de grens tussen statisch en dynamisch. Schilderijen worden niet beschouwd als afgesloten resultaten, maar blijven open voor interpretatie, trouw aan het principe dat alles voortdurend in beweging is. Zijn schilderijen onthullen dat vrede en balans geen vaste eindbestemmingen zijn, maar eerder een voortdurende staat van verandering. De stilte die zijn werk uitstraalt is niet passief, maar geworteld in een constante onderliggende dynamiek. Ware innerlijke vrede, zo stelt hij, is geen doel om te bereiken, maar een proces waarin we ons laten meeslepen zonder het ooit volledig te willen beheersen.
Met deze expositie deelt Vanderveken een intieme blik op zijn artistieke en filosofische reis. Zijn werken prikkelen niet alleen onze zintuigen met kleur en klank, maar zetten ook aan tot reflectie op onze eigen verhouding tot rust en balans. De tentoonstelling biedt geen antwoorden, maar opent een ruimte waarin het concept van een vrede, gedragen door de eeuwige beweging van het leven, centraal staat. Het is een uitnodiging om stilte te herontdekken, niet in stilstand, maar in de constante stroom van verandering.
Samuel Vanderveken, Everlasting peace, Shoobil
