In Gallery Untitled in Rotterdam is tot en met 19 februari een ingetogen expositie te zien van Iris Bergman. Zij bezocht sinds 2019 bijna tweehonderd kerken en kloosters en was daarbij met name gefocust op één detail: bloemboeketten. Zowel bloemen als kerken hebben een tijdloos karakter en ze gaan beiden over de vergankelijkheid van het aardse leven.
Bloemen hebben verschillende functies binnen de kerk. Soms ter decoratie of verering, soms als onderdeel van religieuze rituelen als een bruiloft of begrafenis. Het zijn bovendien zelden willekeurig gekozen boeketten. Zo staan lelies, één van de meest populaire bloemen voor uitvaarten, symbool voor de ‘herstelde onschuld van de ziel van de overledene’, aldus een website van een uitvaartcentrum. Er bestaat ook zoiets als ‘liturgisch bloemschikken’, waarbij bloemen gebruikt worden ter ondersteuning van een kerkdienst. Er wordt daarbij rekening gehouden met bepaalde christelijke (kleuren)symboliek en de keuze voor specifieke bloemen, vormen en materialen — om daarmee iets te zeggen over een bijbels thema. Deze boeketten dienen een bepaalde inspiratie en bezinning op te roepen. Binnen andere religies, waaronder het jodendom en de islam, is het gebruik van bloemen juist niet altijd gepast binnen een religieuze context.
Bergman, zelf niet religieus opgevoed, is gefascineerd door het contrast tussen de vaak duistere, statige kerken en de understated lichtheid van deze boeketten. Ze symboliseren rouw, wedergeboorte, eerbetoon en schoonheid; elementen die eveneens een belangrijke rol spelen binnen de kerk, en het christendom als geheel. Ze is daarnaast geïntrigeerd door de manieren waarop het christendom is verweven met onze westerse cultuur, ook als je zelf niet religieus bent. Bergman was met name nieuwsgierig naar het menselijke gebaar achter de boeketten. Uiteraard is ook de vergelijking met de vanitas niet ver weg. Soms trof de kunstenaar trotse en uitbundige bloemenbossen aan, andere keren een eenvoudig vaasje met vijf verwelkte zonnebloemen, die een spoor aan vrolijk geel stuifmeel achterlieten op het altaar.
De praktijk van Bergman wordt getekend door stillevens en landschapsfotografie. Maar in tegenstelling tot haar eerdere werken, zoals de reeks ‘Cosmic Flowers’ die ze eerder presenteerde op Unseen, heeft ze hier veel minder controle over de compositie en is de perfecte timing minder fundamenteel. En waar werken uit die reeks een bepaalde utopische volmaaktheid uitstraalden — of zelfs iets buitenaards — worden de beelden uit de ‘Flowers for Mary’ getekend door een doelbewuste imperfectie.
Bergman beschouwt zichzelf meer als kunstenaar dan als fotograaf, mede omdat haar werk vaak gefragmenteerd is en ze regelmatig extra (geconstrueerde) lagen aan het beeld toevoegt. Voor de 'Holy Flowers' reeks bracht ze een eerbetoon aan de gouden iconen uit het christendom. Bergman deed onderzoek naar het gebruik van specifieke bloemsoorten en constateerde dat er verschillende variaties zijn die geassocieerd worden met de heilige Maria. Ze selecteerde er vijf, die ze vervolgens fotografeerde, zeefdrukte en afdrukte op goud bladmetaal. Het resultaat oogt vintage, waardoor het haast onderdeel had kunnen zijn van de kerken die ze verbeeldt. Haar reeks ‘Flowers for Mary’ werd onlangs verzameld in een gelijknamig fotoboek.
Bergman studeerde cum laude af aan de HKU in Utrecht en is naast haar artistieke praktijk werkzaam als de persoonlijke assistent van Bertien van Maanen (sinds 2015).