28 march 2019, Wouter van den Eijkel
Pauline Curnier Jardin - I still send you a lot of affection and I kiss you through my dentures
“Maybe menopause is the last niche where capitalism cannot go. Maybe it’s some kind of haven from it“. Deze uitspraak doet Pauline Curnier Jardin (Marseille, 1980) in het begeleidend interview bij de tentoonstelling I still send you… en is typerend voor haar. Niet dat het werk van de Franse kunstenares zich gemakkelijk laat duiden. Haar galeriehoudster, Ellen de Bruijne, zegt zelfs dat iedere poging dat voor elkaar te krijgen “jammerlijk gedoemd is te mislukken en als je al tot een duiding komt, slaat ze een zijstraat in en werpt ze dwarsverbanden op die je nog niet zag”.
Als je alleen al kijkt naar het aantal media waarin Curnier Jardin werkt, is het een begrijpelijke uitspraak. Tegenwoordig maakt ze films, installaties, sculpturen en werken op papier. In haar werk heeft ze oog voor drama en het grote gebaar. Dat gaat terug op haar theaterachtergrond, Curnier Jardin bracht een deel van haar tienerjaren door op het toneel, en op haar liefde voor de Franse musicalfilms uit de jaren ’50 en ’60.
Toch bevatten deze twee regels veel van de ideeën en onderwerpen die regelmatig terugkeren in haar werk: de ogenschijnlijk paradoxale dans van vrouwelijke sensualiteit en seksualiteit en feminisme, en een vrolijk verzet tegen de geldende normen. Curnier Jardin voltooide de Rijksakademie in 2016 en won twee jaar later op Art Rotterdam de NN Group Art Award. I still send you… is haar eerste solotentoonstelling in Nederland sinds ze deze prijs in ontvangst nam.
Sebastiano Blu
Bij 1646 is nu de teaser van Curnier Jardins nieuwste film Sebastiano Blu te zien. De film vertelt het verhaal van Giorgetto, een jongeman uit een plaats rond de Middellandse Zee. Giorgetto lijkt op het eerste gezicht een gevierd man; hij is de lokale DJ en voldoet aan de normen. Niets is minder waar. Zoals veel jongeren in Zuid-Europa woont hij tegen zijn wil nog bij zijn ouders. Erger nog, hij twijfelt aan zijn vruchtbaarheid en lijdt aan waanideeën over vrouwen in de menopauze die zouden beschikken over superkrachten. Giorgetto denkt de oplossing voor zijn vruchtbaarheidsprobleem te hebben gevonden door tijdens de kruisweg-processie de plek in te nemen van het beeld van de lokale heilige – de heilige van vruchtbaarheid en voortplanting. Het zal zeker zijn einde betekenen als lid van de gemeenschap.
Curnier Jardin wil niet vertellen waar ze de film heeft opgenomen. Een specifieke plaats is volgens haar ook niet belangrijk. Het is een parabel over de wereld rond de Middellandse Zee, wat ze the liquid continent noemt. Een continent zonder al te veel economische activiteit, waardoor de vooruitzichten voor jongeren als Giorgetto niet dezelfde zijn zoals hier in West-Europa. Door de stagnerende economie blijft de status quo gehandhaafd en blijven tradities en rituelen een grote rol spelen in het openbare leven. Ook weet hierdoor slechts een enkeling zich te ontworstelen aan deze gemeenschappen met hun dwingende sociale controle.
Het is ook een continent waar grosso modo hetzelfde wordt gedacht over de rol van mannen en vrouwen. Mannen zijn er in de publieke ruimte de baas, maar hebben thuis niks te vertellen. Ze hebben te gehoorzamen aan hun moeders en vrouwen.
Cunier Jardin legt in haar werk rekenschap af van de rollen die vrouwen hebben gespeeld in de mythologie, folklore en cinema. Die rollen zijn vaak niet meer dan een stereotypering als heilige, heks, moeder of mystieke kracht. Net als in eerdere films als Ah Jeanne hebben de vrouwen in Sebastiano Blu speciale krachten. En net als in het citaat bovenaan dit artikel komen in Sebastiano Blu rituelen, sociaaleconomische en man-vrouwverhoudingen aan de orde.
The Forest of the Hot Flashes
In Sebastiano Blu zijn vrouwen in de menopauze nog achtergrondfiguren. In de volgende ruimte worden ze gepromoveerd tot hoofdonderwerp. The Forest of the Hot Flashes (Het Woud van de Opvliegers) is een wandvullende installatie. De overgang tussen de ruimtes en de verschillende media – van film naar vrouwfiguren uitgevoerd in skaileer en geplaatst in een voormalig theaterdecor – valt nauwelijks op omdat de toonzetting van het werk hetzelfde is. De Puddle Ladies, de vrouwfiguren in skaileer, zijn gebaseerd op houtskooltekeningen die niet in de tentoonstelling zijn opgenomen, maar die je wel hier online kunt zien. De tekeningen zijn met een trefzekere hand in een paar streken neergezet.
De naam van de installatie geeft niet alleen het thema prijs, de menopauze, maar is ook typerend voor het soort tragikomisch, theatraal engagement waarin Curnier Jardin excelleert. Het Woud is namelijk geen enge of treurige plek volgens Curnier Jardin. Het is een plek waar vrouwen die eindelijk ‘van de markt af zijn’, zoals ze het noemt, rust kunnen vinden en zich kunnen vermaken. Ze hebben zich buiten de ‘cyclus van sociaal wenselijke reproductie geplaatst’.
I still send you a lot of affection and I kiss you through my dentures - Pauline Curnier Jardin is nog tot en met 21 april te zien bij 1646 in Den Haag
Bekijk de biografie van Pauline Curnier Jardin
Bekijk de kunstenaars van Ellen de Bruijne Projects
