In het weekend van 3 t/m 5 september wordt het galerieseizoen feestelijk geopend in Amsterdam. Je kunt dan bijvoorbeeld een spannende solotentoonstelling zien van de rebelse kunstenaar Sarah Maple in KochxBos Gallery. Maple maakt al jaren beelden die thematisch niet meer weg te denken zijn uit de Instagram-beeldcultuur anno 2021, maar die in 2008 zeker nog niet mainstream waren en er zelfs voor zorgden dat Maple doodsbedreigingen kreeg. Tijdens haar eerste soloshow in Londen in 2008 gooide iemand zelfs een baksteen door de galerieruit. Maple maakt controversiële zelfportretten waarop ze bijvoorbeeld een luier draagt of waarin ze gekleed in een hijab een sigaret rookt of een varken knuffelt. Ze maakte in 2011 ook een schilderij waarin ze zichtbaar menstrueert door een witte jurk. Maple: “Ik ben geïnteresseerd in vrouwen die geshamed worden, simpelweg omdat ze normaal functionerende lijven hebben.” Maple maakte ook een reeks beelden waarin ze te zien is als een aantal beroemde Disneyprinsessen, in werkgebieden die onterecht vaak als typisch mannelijk beschouwd worden, waaronder een wetenschappelijk laboratorium, het parlement of de bestuurskamer.
Maar hoewel dit soort feministische onderwerpen beter bespreekbaar zijn in 2021 staat daar tegelijkertijd ook veel meer online haat tegenover. Het werk ‘The Opposite of a Feminist Is an Arsehole’, te zien in deze tentoonstelling, leverde bijvoorbeeld een stortvloed aan online beledigingen en bedreigen op. Maple: “Iemand stuurde me als reactie zelfs een foto van een echte anus. Ik kan er nu wel om lachen en blokkeer hen gewoon.”
De Britse kunstenaar kwam op menig vizier te staan toen ze in 2007 de 4 New Sensations televisiecompetitie won, een samenwerking tussen Channel 4 en Saatchi Gallery waarin veelbelovend afstudeertalent gescout werd. In 2011 en 2012 werden er documentaires gemaakt over haar leven en werk en in 2015 sleepte ze de prestigieuze Sky Academy Arts Scholarship ter waarde van £30,000 binnen. Haar werk was bovendien te zien in de Londense metro en in 2018 maakte ze een limited edition cover voor de Britse Harper’s Bazaar, net als onder meer Yayoi Kusama en Barbara Kruger.
Maple werkt in een veelheid aan kunstvormen: van fotografie en schilderijen tot performance, video en mixed media. Ze staat bekend om de humoristische manieren waarop ze relevante onderwerpen bespreekbaar maakt: van identiteit, gender en religie tot seksisme, islamofobie, stereotypen, populaire cultuur, vrijheid van meningsuiting, giftige vormen van mannelijkheid en de kunstwereld. Dat laatste komt bijvoorbeeld naar voren in één van haar nieuwste werken, vanaf 3 september te zien in de galerie. In de fictieve ‘The Sarah Maple Show’ sitcom gaat Maple op satirische en semi-autobiografische wijze in op de kunstwereld en haar rol daarin als kunstenaar. Uiteraard reflecteerde Maple ook op de afgelopen twee jaar. Tijdens Art Rotterdam toonde ze bijvoorbeeld een gigantisch bord met de tekst ‘The World As We Know It’, dat zich in een eveneens gigantische container bevond.
Toen een journalist van The Guardian haar vroeg naar een sleutelwerk koos ze het werk ‘I Wish I had a Penis’, waaraan de tentoonstelling in Koch x Bos Gallery haar titel ontleend. Hierin zien we Maple in een drieluik in respectievelijk traditionele moslimkleding, lingerie en een mannenpak, terwijl ze bordjes draagt met ‘I Wish I Had a Penis’, ‘Because Then I’d Fuck You’, gevolgd door ‘Then Steal Your Job’. Maple: “Toen ik op de universiteit zat voerden we regelmatig beoordelingsgesprekken waarin we spraken over elkaars werk. Iedere keer dat een man opstond om te spreken, waren we zonder uitzondering positief over zijn werk. Maar elke keer dat een vrouw aan het woord was gaven we haar een uitbrander. Ik realiseerde me toen dat ik medeplichtig was — onbewust hadden we die conditionering allemaal overgenomen. Het was de eerste keer dat ik me realiseerde dat ik misschien beperkt werd omdat ik een vrouw ben. De zin ‘Ik zou willen dat ik een penis had' kwam op in mijn hoofd en op basis daarvan heb ik dat werk gemaakt. Al mijn docenten vonden het werk goed, maar de rest hekelde me. Toen zette ik het op MySpace waar ik talloze geweldige reacties kreeg. Mensen stuurden mij hun eigen versies van het werk en op dat moment realiseerde ik me dat ik door middel van humor echt iets kon overbrengen.”
Die vooruitziende feministische blik komt ook terug in een werk uit 2010 dat te zien is in de tentoonstelling, waarin het beroemde kale hoofd van Britney Spears nageschilderd is in een schilderij dat een beetje doet denken aan een werk van Frida Kahlo, één van Maple’s inspiratiebronnen. In 2007 werd Britney’s actie [waarin ze uit wanhoop haar hoofd kaalscheerde] breed uitgemeten in de pers, op een manier die we in 2021 als respectloos en seksistisch zouden ervaren, net als bijvoorbeeld de manier waarop Monica Lewinsky verbeeld werd in de media. Zeker nu, in de context van Free Britney, kijken we met meer mededogen naar Britney’s leven en acties. Maple is daarbij gefascineerd door de manieren waarop vrouwen de controle over hun leven en lichaam kunnen verliezen. Maple: “Ik ben geïnteresseerd in de manieren waarop we die controle terug proberen te krijgen. Ik vond iets krachtig poëtisch in deze daad, alsof het verwijderen van haar, dat zo verband houdt met vrouwelijke schoonheid en seksualiteit, een manier kan zijn om de controle over ons leven en lichaam terug te krijgen.”
Maar het feminisme van Maple is intersectioneel, want haar biculturele achtergrond speelt een belangrijke rol in haar werk. Ze werd geboren als de dochter van een witte Britse vader en een Keniaanse-Punjabi (Pakistaans-Indiase) moeder die in de jaren zestig als jonge vrouw vanuit Nairobi naar Birmingham verhuisde. Maple groeide op in het enige moslimgezin in Eastbourne, dat ze zelf beschreef als “de meest witte plek ter wereld”. Als jong meisje ging ze naar de moskee maar ze ging daarna naar een katholieke basisschool. Haar ervaringen als outsider met een cultureel schuldgevoel zouden een belangrijke inspiratiebron vormen voor haar latere werk. Maple begon de complexheid van haar familiegeschiedenis in te zien toen ze haar moeder vroeg hoe zij aan haar Britse staatsburgerschap was gekomen. Haar moeder reageerde daarop ietwat geïrriteerd. Maple: “Ze vertelde me dat ze als Brits staatsburger was geboren omdat haar vader voor de Britten werkte — ze vertelde het me met een ondertoon van ‘onvoorstelbaar dat je dit niet weet'. Ze informeerde me dat ze hoe dan ook een Brits onderdaan was, omdat ook Kenia in die tijd onderdeel was van het Britse rijk. Ik nam de informatie in me op, maar omdat ik vooral een zelfingenomen tiener was, besteedde ik er lange tijd weinig aandacht aan. Maar het zat wel degelijk opgeslagen in mijn achterhoofd. Ik schaam me om toe te moeten geven dat ik mijn familiegeschiedenis pas echt ben gaan begrijpen in de afgelopen jaren. En daardoor kan ik Groot-Brittannië pas echt begrijpen. Ik denk dat het de gesprekken rond Brexit waren die dit voor mij in gang gezet hebben. Alle negativiteit rondom de campagne, de vragen over wie het ‘recht’ heeft om hier te zijn, wie het ‘recht’ heeft om Groot-Brittannië ‘thuis’ te mogen noemen.”