24 may 2021, Flor Linckens
De Noordpool: een gevaarlijk geopolitiek toneel
In Galerie Vriend van Bavink is nu een tentoonstelling te zien van twee prijswinnende fotografen die prachtig, doch pijnlijk in beeld brengen hoe klimaatverandering het landschap op de Noordpool transformeert en daarmee ook zorgt voor nieuwe machtsverhoudingen en conflicten, die de wereldkaart opnieuw vormgeven. Kadir van Lohuizen en Yuri Kozyrev sleepten de 9e editie van de prestigieuze Carmignac Photojournalism Award in de wacht, die specifiek gewijd is aan de noordpool. Ze kregen daardoor de kans om individueel af te reizen naar het gebied voor een duo-expeditie.
Vriend van Bavink opende de tentoonstelling 'Arctic: New Frontier’ in een nieuwe ruimte op de Geldersekade 34, waar ze in het verleden exposities en performances organiseerden in het voormalige Pacific Place.
Kadir van Lohuizen, Point hope, 2018, Galerie Vriend van Bavink.
Van Lohuizen en Kozyrev werden beroemd vanwege hun werk in oorlogsgebieden (in respectievelijk Afrika en het Midden-Oosten), maar verschoven hun praktijk steeds meer richting het nieuwe gevaar van de toekomst: klimaatverandering. Van Lohuizen toonde onlangs ook de indrukwekkende tentoonstelling ‘Rijzend Water’ in het Scheepvaartmuseum (nu te zien in The Museum of the City of New York) waarin de gevolgen van klimaatverandering voor de mens heel scherp, concreet en vooral alarmerend in beeld gebracht werden. Van Lohuizen begon de expeditie naar de Noordpool westwaarts op het Noorse eiland Spitsbergen en zette zijn reis voort in de Noordwestelijke Doorvaart, een route door de poolarchipel van Canada die al in de zestiende eeuw werd gebruikt door ontdekkingsreizigers. Dankzij het smeltende ijs vormt deze route nu de kortste route tussen Europa en Azië. In Groenland sprak hij met wetenschappers die onlangs bevroren rivieren ontdekten onder de ijskap, die een belangrijke rol hebben in de stijgende waterspiegel. Hij bracht ook een tijdje door bij een kleine gemeenschap van Resolute, een Inuit-gehucht op het eiland Cornwallis, gelegen voor de kust van Canada. Daar is namelijk onlangs een trainingsfaciliteit gevestigd door het Canadese leger, vanwege het groeiende verkeer door het Noordpoolgebied. Van Lohuizen eindigde zijn reis in Kivalina, een twaalf kilometer lang eiland in het uiterste noordpunt van Alaska dat naar verwachting rond 2025 onder water zal verdwijnen als gevolg van de rijzende zeespiegel.
Yuri Kozyrev, Gazprom Neft’s Arctic Gate, 2018, Galerie Vriend van Bavink.
Yuri Kozyrev is net als Van Lohuizen een bekroond fotograaf die meerdere prijzen in de wacht sleepte, waaronder verschillende World Press Photo Awards, en jaren werkte voor Time Magazine. Hij ondernam in deze duo-expeditie een tegenovergestelde route: hij reisde via het oosten, langs de Russische zeehavens van het Noordpoolgebied. Hij volgde de lokale Nenets op hun seizoensgebonden trektocht. De Nenets zijn de laatst overgebleven nomaden in de regio, die hun traditionele tocht in 2018 voor het eerst in hun geschiedenis moesten onderbreken vanwege het smelten van het permafrost, de bevroren grond die in principe nooit ontdooit. Kozyrev reisde langs de kust van de Barentszzee - vernoemd naar de Nederlandse ontdekkingsreiziger Willem Barentsz - en vaarde mee aan boord van het containerschip Montchegorsk. In Norilsk sprak hij met mensen die ziek waren geworden door de winning van nikkel om vervolgens af te reizen naar Moermansk, waar in het geheim de eerste drijvende kerncentrale wordt gebouwd. Aan het eind van de reis ontmoetten de fotografen elkaar in de Beringstraat, tussen de Grote Oceaan en de Noordelijke IJszee.
Yuri Kozyrev, Nenet reindeer herder, 2018, Galerie Vriend van Bavink.
We zien in deze tentoonstelling de transformatie van het gebied, die prachtig in beeld is gebracht inclusief nieuwe ontwikkelingen. We zien ook welke gevolgen het veranderende landschap, pooltoerisme en vooral ook de geopolitieke implicaties hebben voor de oorspronkelijke bewoners van het gebied, die met lede ogen aanzien hoe de Noordpool in hoog tempo militariseert en industrialiseert vanwege de grondstoffen die ineens toegankelijk worden door het smelten van het ijs. De tentoonstelling werd eerder tentoongesteld bij de Fondation Carmignac in Parijs en Hyères en in Saatchi gallery in Londen en beleeft nu haar Nederlandse premiere.
Kadir van Lohuizen, The Amundsen, 2018, Galerie Vriend van Bavink.
