26 april 2021, Flor Linckens
Mystieke kleisculpturen en het verkennen van grenzen
In Baronian Xippas in Knokke-Heist is tot en met 30 mei een tentoonstelling te zien met werk van Seyni Awa Camara en Olaf Holzapfel. Beide kunstenaars kijken in hun werk naar thema’s uit het heden en verleden, met oog voor lokale en globale cultuur.
Het werk van Seyni Awa Camara is opvallend omdat ze enerzijds gebruik maakt van eeuwenoude Senegalese technieken, die ze als kind van haar moeder leerde, maar tegelijkertijd ook breekt met traditie op het gebied van vorm, inhoud en esthetiek. Waar het keramiek van haar voorouders voornamelijk gericht was op bruikbaarheid, worden de werken van Camara juist getekend door fantasie en het rebelleren tegen de verboden van haar voorouders. Camara werd geboren in een klein dorpje in het zuiden van Senegal, waar ze nog steeds woont. Ze gebruikt haar werk om vorm te geven aan tijdloze verhalen, gebeurtenissen en gevoelens die ze eerder ervaarde in haar dromen of fantasie. Ze refereert daarbij ook aan een mysterieuze jeugdherinnering waarin ze, samen met haar broers, tijd doorbracht in een nabijgelegen bos om een mysterieus en religieus ritueel te voltooien, zogenaamd ontvoerd door boosaardige geesten. Camara: "We werden beschermd door de geesten van God, die ons leerden met klei te werken.” Tijdens deze ervaring leerde ze het belang van het werken met klei. Camara creëert monsterlijk aandoende figuren die soms meerdere hoofden hebben of een tiental dieren of kinderen dragen. Voor Camara vertegenwoordigen deze hoofdpersonen haar wereldbeeld, waarin mensen complex en uniek zijn. De werken zijn doordrenkt van animistische mystiek, kenmerkend voor kleine gemeenschappen in Senegal. De soms verwrongen gezichten van haar creaties refereren volgens Camara aan onze onverschilligheid tegenover onze voorouders. De kunstenaar produceert haar sculpturen in haar voortuin, waarna ze de de werken van klei - variërend in grootte van 30 centimeter tot 2,45 meter - stookt in een open haardoven in een put. Omdat de werken bijzonder delicaat zijn maakt ze soms bronzen gietstukken zodat de werken op locatie gemaakt kunnen worden. Haar werk is wereldwijd tentoongesteld, onder meer in Houston, Rome, Mexico City, Dakar en in Centre Pompidou in Parijs en tijdens de Biennale van Venetië van 2001.
Seyni Awa Camara, Anakhane, 2021, Baronian Xippas.
Het werk van Camara wordt gepresenteerd naast een reeks werken van de Duitse kunstenaar Olaf Holzapfel, wiens werk in 2017 te zien was in een uitgebreide presentatie tijdens documenta 14. Grenzen en afbakeningen spelen een grote rol in zijn werk, waardoor mensen vaak een directe link leggen naar zijn jeugd in de DDR. Holzapfel: “Vreemd eigenlijk; niemand zou Georg Baselitz of Joseph Beuys - die opgroeiden tijdens het nazi-tijdperk - ooit categoriseren als voormalige nazi-kunstenaars. Maar in teksten over mijn werk, vooral in Duitsland, wordt altijd benadrukt dat ik opgroeide in de DDR. Ik dacht een tijdje dat het typisch chauvinisme was. Als een manier om je buiten te sluiten; je maakt geen deel uit van hun systeem en bent dus geen concurrent. Maar het is meer dan dat. Ik denk dat er nog steeds een innerlijk conflict bestaat in de Duitse samenleving. Maar ik was inderdaad een vluchteling in 1989. Ik sprong over de grens in Hongarije - dus het was absoluut een biografisch moment.” Holzapfel legt ook uit dat het hele concept van “tussen twee dingen in zitten” cultureel bepaald is en in India bijvoorbeeld heel andere connotaties draagt. De Duitse kunstenaar studeerde in eerste instantie thermodynamica en architectuur om uiteindelijk een graad te behalen in de schilderkunst aan de kunstacademie van Dresden. Hij vervolgde zijn studie in Ahmedabad in India en daarna rondde hij een residentie af aan Columbia University in New York.
Olaf Holzapfel, Fasern II ( Fibers II), 2020, Baronian Xippas.
Holzapfel maakt in zijn praktijk veel gebruik van eenvoudige natuurlijke materialen die we associeren met het platteland, zoals gevlochten stro, riet en hout. Hij probeert daarmee te benadrukken dat het platteland meer is dan een secundair omringsel van De Stad, die vaak nog beschouwd wordt als de centrale zon in ons topografische sterrenstelsel. Landelijke activiteiten zijn niet pre-modern maar juist een vitaal onderdeel van ons hedendaagse leven. Holzapfel onderzoekt in hoeverre het landschap invloed uitoefent op ons denken en ons lichaam en hij probeert ons op een andere manier na te laten denken over de absurditeit van tegenstellingen die wij als natuurlijk beschouwen: de tegenstellingen tussen natuur en cultuur en die tussen traditie en moderniteit. Hij legt daarbij een link tussen technologie en natuur en verkent de tussenruimten tussen ambacht en kunst, tussen grenzen en tussen stad en platteland. De kunstenaar maakt veel van zijn werken in samenwerking met lokale boeren en ambachtslieden in Neder-Silezië, het grensgebied tussen Duitsland en Polen, waarmee hij eeuwenoude tradities transformeert tot hedendaagse kunst. Hij werkt ook verder van huis en collaboreerde onder meer met de Wichí stam in Argentinië en Bolivia. Holzapfel werkt in verschillende media, waaronder sculptuur, schilderkunst, film en fotografie. In 2011 was zijn werk te zien tijdens de 54e Biennale van Venetië.
