04 march 2025, Flor Linckens
Siro Cugusi: een schilderkunstige ontsnapping aan de realiteit
Valerius Gallery in Luxemburg-stad presenteert t/m 29 maart een solotentoonstelling waarin het poëtische en mysterieuze universum van de Italiaanse kunstenaar Siro Cugusi centraal staat. Zijn werk beweegt zich in de schemerzone tussen droom en realiteit, waar het figuratieve en het geometrisch abstracte elkaar ontmoeten. De olieverfschilderijen van Cugusi roepen utopische landschappen op die niet aan aardse wetten gebonden lijken: menselijke en dierlijke vormen versmelten met geometrische structuren, plantaardige elementen zweven in ongrijpbare ruimtes, en perspectieven verschuiven alsof de zwaartekracht even haar greep verliest.
Cugusi creëert niet-bestaande parallelle drempelruimtes die botsen met conventionele logica. Zijn schilderijen lijken net buiten ons begripsvermogen te liggen, alsof ze alleen bestaan in de periferie van ons bewustzijn. Dit roept een unheimlich gevoel van vervreemding op, maar ook verwondering. De titel van de tentoonstelling, ‘All Things Great, Small, Invisible’, verwijst daarbij naar de manier waarop Cugusi het grote en het kleine, het tastbare en het onzichtbare samenbrengt.
Zijn werk ademt een diepgeworteld gevoel voor het surrealistische en het metafysische: datgene wat buiten de fysieke, tastbare wereld ligt en zich bezighoudt met de fundamentele aard van realiteit, bestaan en bewustzijn. In de kunstgeschiedenis wordt het metafysische vooral geassocieerd met Pittura Metafisica, de kunststroming die aan het begin van de 20e eeuw werd ontwikkeld door Giorgio de Chirico.
Cugusi’s schilderkunst balanceert tussen verleden en heden. Zijn techniek en vormtaal doen soms denken aan klassieke beeldtradities uit het surrealisme en de vroege renaissance, maar hij combineert deze met een hedendaagse, intuïtieve benadering die eerder associatief dan narratief is. Hierdoor ontstaat een schilderkunstige ruimte waarin elementen zich ontvouwen als herinneringen: fragmentarisch, poëtisch en zonder vaste structuur. Zijn werken roepen filosofische en existentiële vragen op: Wat zien we werkelijk? En hoe beïnvloeden onzichtbare krachten onze perceptie van de werkelijkheid?
De symbolisch gelaagde composities van Cugusi lijken doordrenkt van verborgen betekenissen, boodschappen die zichzelf niet meteen blootgeven. Motieven als spiralen, kristallen, planten en dieren verwijzen naar de kosmische samenhang der dingen en suggereren een wereld waarin het micro- en macrokosmische elkaar voortdurend spiegelen. Zijn recente werk speelt met het idee van de tuin als een symbolische ruimte. Van de Hof van Eden tot een Japanse zentuin: tuinen zijn plekken van contemplatie, vruchtbaarheid, transformatie en ontdekking. Deze ruimtes zijn gevuld met bloemen, paddenstoelen, veelzijdige piramides, uilen en opengesneden vruchten met een intens rode kern. In Cugusi’s schilderijen lijken de werelden tegelijkertijd vertrouwd en ongrijpbaar, als fragmenten van een vergeten mythe of een droom die net buiten bereik blijft. Zijn werken functioneren als meditatieve ruimtes die de kijker uitnodigen om zich even te verliezen en even afstand te doen van de ratio.
Cugusi werkt meestal zonder vastomlijnd plan; zijn schilderijen ontstaan uit schetsen, foto’s en notities en verwijzen naar het intuïtieve en het onderbewuste. In plaats van gedetailleerde voorstudies dienen zijn tekeningen slechts als een eerste aanzet, die zich op het doek opnieuw ontwikkelen. Zijn werkwijze is een continu proces van experimenteren en verfijnen, waarbij hij de eigenschappen van verf inzet om gelaagde composities op te bouwen. Door verf aan te brengen, te verwijderen en opnieuw te bewerken, ontstaan structuren die niet alleen visueel, maar ook materieel een transformatie ondergaan, een bijna alchemistisch proces waarin instinct en gevoel leidend zijn. Zijn kleurenpalet, waarin warme aardetinten en diepe groenen contrasteren met felle accenten, draagt bij aan de illusie van een tijdloze, mythische wereld.
Siro Cugusi werd in 1980 geboren op Sardinië. Hij studeerde schilderkunst aan de Accademia di Belle Arti in Sassari en verhuisde vervolgens naar Parijs. Tegenwoordig woont en werkt de Sardijnse schilder opnieuw op zijn thuiseiland. Zijn werk was vorig jaar nog te zien in een solotentoonstelling in Museo Nivola in Orani. Eerder was zijn werk bovendien te zien in galeries in Los Angeles, Londen, Kopenhagen, Madrid, New York, Napels en München.
