27 january 2025, Flor Linckens
Het zintuiglijke keramiek van Su Melo
Galerie Franzis Engels presenteert tot en met 1 februari een online tentoonstelling op GalleryViewer met werk van de Chileense kunstenaar Su Melo. Haar keramische sculpturen en installaties onderzoeken de diepe verwevenheid tussen mens, natuur en objecten. Voor Melo zijn deze sculpturen geen statische vormen, maar actieve vertalers van zintuiglijke kennis. Ze beschouwt mens en natuur niet als afzonderlijke entiteiten, maar als onlosmakelijk met elkaar verbonden. Haar werk overstijgt de dominante logica van het westerse individualisme en legt in plaats daarvan de nadruk op een collectief bewustzijn. Melo: “Ik stel een manier van denken, zijn en kijken voor waarin uiteenlopende perspectieven en kennisvormen samenkomen en naast elkaar kunnen bestaan.”
Keramiek vormt de kern van Melo's praktijk. De kunstenaar combineert hedendaagse inzichten met traditionele technieken, waaronder de pre-Columbiaanse coiling-methode, een van de oudste keramische technieken ter wereld. Deze methode, waarbij klei in lange rollen wordt opgebouwd en met de hand wordt gevormd, verschilt sterk van de Europese traditie, waarin sculpturen vaak ontstaan door materiaal weg te hakken, zoals bij marmerbewerking, of door symmetrische vormen te draaien op een pottenbakkersschijf. Waar Europese technieken gericht zijn op controle en precisie, laat coiling de vorm meer organisch en intuïtief ontwikkelen, in een proces waarin het werk geleidelijk groeit en evolueert.
Melo’s praktijk en manier van denken werd in belangrijke mate gevormd door haar verblijf bij nomadische gemeenschappen en keramiekcollectieven in de Andes en India. Daar ontdekte ze dat kunst niet alleen een expressievorm is, maar ook een manier om erfgoed en gemeenschapsgevoel te belichamen. In haar praktijk beschouwt Melo niet-westerse kennisvormen als gelijkwaardig aan de westerse denktraditie — die wordt getekend door koele logica, rationaliteit en objectiviteit. Dit is niet alleen een dekoloniale benadering, maar ook een uiting van empathie. De kunstenaar stelt dat we de werkelijkheid vaak benaderen door een filter van vooraf gevormde ideeën, in plaats vanuit onze directe, empirische ervaring. Juist de ruimte tussen die twee fascineert haar — een plek waar het ‘gekende’ en het ‘onbekende’ constant in beweging zijn en elkaar beïnvloeden. Melo: “Ik onderzoek vooral de spanningen die ontstaan in de dagelijkse zoektocht om dominante denkpatronen opnieuw te kalibreren met ervaringen. Daarbij creëer en stimuleer ik ontmoetingen waarin het werk ontstaat vanuit het samenzijn, niet uit een optelsom van losse onderdelen. Zo ga ik op een kritische manier om met ingebakken vooroordelen, patriarchale structuren en hiërarchische manieren van leven en handelen.”
Het werk van Melo reflecteert een cyclische wereldvisie, waarin tegenstellingen niet botsen, maar in harmonie samenkomen. Een centraal thema in haar praktijk is het idee van gedeelde ruimte: haar sculpturen bieden niet alleen beschutting en rust, maar roepen ook vragen op over hoe mens en natuur naast elkaar bestaan. Melo: “Ik maak sculpturen en installaties om menselijk gedrag binnen en tussen ruimtes te verkennen, en om overtuigingen en verschillen in waarneming een nieuwe richting te geven.”
Daarnaast onderzoekt Melo de manieren waarop objecten kunnen fungeren als bruggen tussen het innerlijke en het uiterlijke, het rationele en het gevoelsmatige. Haar werken lijken in gesprek te gaan met hun omgeving — ze reageren op licht, lucht en zelfs de aanraking van mos en algen, waardoor ze langzaam in hun omgeving lijken op te gaan. Melo heeft een organische vormentaal die balanceert tussen abstractie en herkenning. Dat resulteert in werken waarin het tastbare en het ontastbare op een voelbare manier samenkomen.
Elk sculptuur roept daarbij een gevoel van lichamelijke aanwezigheid op, zonder volledig figuratief te zijn. De zachte, vloeiende contouren roepen namelijk ook associaties op met verweerde stenen of fossielen. Soms lijkt het alsof de werken organisch uit hun omgeving zijn gegroeid. Tegelijkertijd duiken er menselijke kenmerken op in haar sculpturen – een subtiele welving die doet denken aan een rug, knie of schouder, of een holte die een ademende mond of neus suggereert. Zijn het zintuiglijke kanalen? Of zijn het juist, veel letterlijker, twee minuscule bungelende beentjes? En zitten deze mysterieuze figuren in het materiaal opgesloten, of worden ze juist langzaam geboren uit de materie? De sculpturen van Melo blijven raadselachtig en open voor interpretatie, wat kansen biedt voor een directe en lichamelijke relatie tussen de kijker en het object. Ze maken voelbaar wat doorgaans verborgen blijft: de fluïde manier waarop lichamen in de ruimte bestaan en de diepe verwevenheid tussen mens en natuur.
Su Melo werd in 1976 geboren in Rancagua in Chili, maar woont en werkt al enige jaren in Nederland. Ze studeerde Grafisch Ontwerp aan de Universidad de las Artes, Ciencias, y Comunicaciones in Santiago, gevolgd door een opleiding in de Beeldende Kunst (Keramiek) aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Daarnaast rondde ze een residentieprogramma af aan het Europees Keramisch Werkcentrum (EKWC) in Oisterwijk. Haar werk was eerder te zien in het Frans Hals Museum en in de Prospects tentoonstelling op Art Rotterdam, een initiatief van het Mondriaan Fonds. Haar werk ‘CONGRESS ROOM’ is onderdeel van de publieke ruimte (in Amsterdam-West), gerealiseerd in samenwerking met BIG ART en het EKWC.
