14 january 2025, Yves Joris
Ontwrichten met een knipoog
In een wereld waarin we steeds meer de neiging hebben om objecten en tradities te beschouwen als onveranderlijke waarheden, breekt Mohammed Alani (°1971, Bagdad) deze conventies met een speelse en kritische blik open. Zijn tentoonstelling 'Modified from its Original' in Shoobil Gallery nodigt de toeschouwer uit om alledaagse voorwerpen opnieuw te bekijken, met ingrepen die ze bevreemdend en poëtisch maken. Het wordt een poëtische reis door de transformatie van alledaagse voorwerpen, waarin Alani de essentie van vergankelijkheid en herinterpretatie tastbaar maakt. Zijn werken herinneren ons eraan dat kunst niet alleen een reflectie van de werkelijkheid is, maar ook een daad van transformatie en verbeelding.
De kracht van transformatie
De titel 'Modified from its Original' is meer dan een beschrijving van de fysieke ingrepen die Alani toepast op alledaagse objecten. Het is een filosofische uitnodiging om de essentie van verandering te overdenken. Hij ontleedt objecten, verwijdert ze uit hun oorspronkelijke context en presenteert ze met subtiele ingrepen die hun betekenis verschuiven.
Compass Ballet (2020), een oosters tapijt met cirkelvormige uitsneden, verliest zijn functionele stabiliteit en wordt een sculpturaal object waarin beweging en onevenwicht centraal staan. Deze fragmentatie verwijst naar het idee dat objecten en tradities zelden statisch zijn. De uitgesneden vormen zijn niet zomaar decoratieve elementen; ze breken met de narratieve continuïteit van het tapijt, waardoor het een nieuw autonoom kunstwerk wordt.
Dit proces van transformatie is diepgeworteld in de assemblagekunst, waarin objecten uit hun oorspronkelijke context worden gehaald en opnieuw worden samengesteld. Alani's werk echoot bij momenten dan ook de praktijken van Arman, Jean Tinguely en Panamarenko, maar zonder in epigonisme te vervallen. Hij demonteert objecten niet alleen, hij herschikt ze op een manier die de oorspronkelijke functie bevraagt. Een tennisbal met een steeltje die plots op een appel lijkt of een spiegel die zwart is gemaakt zodat hij zijn reflecterende functie verliest, zijn niet louter visuele grappen. Ze dagen de kijker uit om na te denken over perceptie, identiteit en de fragiele grens tussen functionaliteit en kunst.
Mohammed Alani, herdsman, 2014, Shoobil
Tussen herinnering en heden
Alani's werk is diep verankerd in het spanningsveld tussen verleden en heden. Door gebruik te maken van afgedankte objecten met een persoonlijke geschiedenis, zoals tapijten, stoelen of alledaagse gebruiksvoorwerpen, brengt hij de sporen van tijd aan het licht. Elk object draagt een verleden in zich, maar in Alani's handen wordt het verleden ontdaan van zijn oorspronkelijke narratief en krijgt het een nieuwe, open betekenis.
Zijn keuze om een oosters tapijt te bewerken, draagt een diepere culturele laag. Tapijten zijn in de Midden-Oosterse traditie niet louter decoratieve objecten, maar ook dragers van spirituele en culturele verhalen. Door deze letterlijk te doorbreken, bevraagt de kunstenaar niet alleen de materialiteit van het object, maar ook de culturele lading ervan. Is erfgoed slechts waardevol in zijn oorspronkelijke staat, of kan het in gefragmenteerde vorm nieuwe betekenissen dragen? Alani lijkt de kijker uit te nodigen om erfgoed te zien als iets dynamisch, niet gebonden aan één enkele waarheid.
Deze spanningen tussen continuïteit en verandering, tussen fragment en geheel, lopen als een rode draad door deze expo. Elk werk nodigt uit tot introspectie: waarom hechten we waarde aan compleetheid? Kunnen onvolledige objecten ons niet net zo diep raken?
Mohammed Alani, compass ballet, 2020, Shoobil
Humor en poëzie als wapen
Wat 'Modified from its Original' — en het werk van Alani in het algemeen — zo opmerkelijk maakt, is de subtiele balans tussen filosofische diepgang en speelse humor. Als geen ander weet hij zware thema’s als identiteit, vergankelijkheid en transformatie te benaderen met een lichtheid die de toeschouwer niet afschrikt, maar juist uitnodigt tot reflectie.
Een stoel die volledig gedeconstrueerd is tot een ineengezakte figuur roept zowel medelijden als verwondering op. Het is alsof het object zelf een karakter wordt, een metafoor voor kwetsbaarheid en het verlies van functionaliteit. Deze poëtische absurditeit is een krachtig statement: kunst hoeft niet plechtig te zijn om diep te raken.
Humor fungeert hier niet als een goedkope grap, maar als een filosofisch instrument. Het breekt de ernst van de kunstwereld open, zonder de inhoudelijke kracht te verliezen. Alani stelt vragen die zowel intellectueel als emotioneel resoneren: hoe kijken we naar het onvolledige, het afgedankte? Kan schoonheid ontstaan uit het defecte?
Biografische context
Mohammed Alani, geboren in 1971 in Bagdad, studeerde aan de Academie voor Schone Kunsten in Bagdad (1991-1997) en later aan de Academie Jean Jacques Gailliard in Brussel (2007-2015). Zijn artistieke praktijk is diep geworteld in het idee van transformatie en culturele dialoog. Hij gebruikt alledaagse materialen die vaak over het hoofd worden gezien, zoals zeep, kurken ballen en potloden, en plaatst deze in een nieuwe context waarin ze symbool staan voor menselijke kennis en continuïteit.
Zijn werk kan gezien worden als een voortdurende zoektocht naar de verbinding tussen diversiteit en continuïteit, een onderzoek naar hoe objecten en hun betekenissen in de loop der tijd verschuiven. Door materialen uit hun context te halen, ontstaat een visueel dialoog waarin het publiek wordt uitgedaagd om eigen interpretaties te vormen.
Mohammed Alani, collided frame, 2024, Shoobil
De schoonheid van het onvolledige
'Modified from its Original' is een tentoonstelling die de kijker niet enkel esthetisch prikkelt, maar ook intellectueel uitdaagt. Mohammed Alani slaagt erin om met eenvoudige ingrepen diepe vragen op te werpen over de aard van objecten, erfgoed en perceptie. Zijn kunst nodigt uit tot een open blik, waarin imperfectie niet als tekortkoming wordt gezien, maar als een kracht.
De tentoonstelling in Shoobil Gallery, die nog tot en met 9 februari te zien zal zijn, laat zien dat kunst niet enkel draait om de creatie van nieuwe vormen, maar ook om de herinterpretatie van wat al bestaat. Door afgedankte objecten nieuw leven in te blazen, herinnert Alani ons eraan dat schoonheid kan schuilen in het onvolledige, het gebroken en het imperfecte. Een krachtige reflectie op de menselijke conditie, waarin elk fragment betekenis draagt.
