08 november 2024, Flor Linckens
Het brein van planten: de innovatieve wortelstructuren van Diana Scherer
In andriesse eyck galerie in Amsterdam kun je tot en met 18 januari een expositie bekijken van Diana Scherer: een pionier in de biotechnologische kunst. Haar werk is een unieke combinatie van botanie, materiaalonderzoek, textiel en sculptuur en vormt in zekere zin een poëtisch onderzoek naar de relatie tussen mens en natuur — en de menselijke drang om de natuurlijke omgeving te willen beheersen. De balans tussen controle en loslaten speelt hierin een cruciale rol.
Scherer staat bekend om haar innovatieve manipulatie van intelligente wortelnetwerken. In haar studio creëert ze kunstmatige biotopen waarin wortels ondergronds worden geleid met behulp van sjablonen. De delicate wortelstructuren die hieruit voortkomen bevatten zowel natuurlijke patronen als door de mens ontworpen motieven. Door het groeiproces van de wortels te sturen met licht, aarde en zaden, ontstaan er complexe, textielachtige structuren die Scherer inzet voor sculpturen, installaties, textielwerken en fotografie. Dit benadrukt de dynamiek van de plant en laat zien hoe de natuur, ondanks menselijke interventie, vaak een eigen, onvoorspelbare weg kiest.
Wat Scherers werk bijzonder maakt is haar zorgvuldige onderzoeksproces en de intensieve samenwerkingen die ze in het verleden is aangegaan met wetenschappers en biologen van instituten als TU Delft en de Radboud Universiteit. Haar multidisciplinaire aanpak, gekenmerkt door elementen uit de wetenschap, natuur, kunst en design, maakt het mogelijk de verborgen wereld van wortels zichtbaar te maken. Dit heeft geleid tot baanbrekende technieken waarmee ze wortels transformeert tot gegroeid textiel. Scherer analyseert de wortels tot op microscopisch niveau en experimenteerde met honderden plantensoorten voordat ze bij haar favorieten uit kwam: haver, gras, tarwe en maïs. De structuur van graswortels vergeleek Scherer bijvoorbeeld met zijde en het wortelstelsel van de margriet liet haar denken aan wol. Tegelijkertijd is de kunstenaar ook geïnteresseerd in het ambachtelijke karakter van textiel en laat ze zich inspireren door traditionele weeftechnieken van gemeenschappen die nauw verbonden zijn met de natuur. Duurzaamheid en idealisme spelen een centrale rol in haar werk.
Scherers praktijk getuigt van een diepe fascinatie voor wat neurobiologen beschouwen als het 'intelligentiecentrum' of het brein van planten. Ze onderzoekt manieren om deze natuurlijke groeiprocessen te sturen, bijvoorbeeld door het bestuderen van xyleemvaten: het weefsel dat verantwoordelijk is voor het interne watertransport in planten. Tijdens de Biënnale van Sydney verwoordde Scherer het als volgt: “Een wortel navigeert, weet wat boven en onder is, neemt zwaartekracht waar en kan vocht en chemische stoffen lokaliseren. Wortels zijn ongelooflijk sterk. In hun zoektocht naar voedsel en ruimte strijden ze voor iedere plek die ze kunnen vinden. Ik gebruik deze kracht om mijn werk te creëren. Ik leg het ondergrondse leven bloot en het natuurlijke netwerk verandert daarbij in een textielachtig materiaal. De dynamiek van de plant doet het lijken alsof het werk zichzelf maakt.” Het werk van Scherer weerspiegelt de menselijke behoefte om de natuur te beheersen, terwijl het tegelijkertijd vragen oproept over de ethische en ecologische implicaties (en de grenzen) daarvan.
Diana Scherer werd in 1971 geboren in Lauingen in Beieren (Duitsland) maar de kunstenaar woont inmiddels al meer dan 25 jaar in Nederland. Ze begon aanvankelijk aan een studie in modeontwerp in Londen maar vervolgde haar opleiding aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Ze sleepte verschillende prijzen in de wacht, waaronder de New Material Award (Fellow) van Het Nieuwe Instituut. Het werk van Scherer was onder meer te zien in de Frankfurter Kunstverein, het Textielmuseum, Manifesta, Foam Amsterdam, Museum Kranenburgh, het MIT Museum in Boston, het Himalayas Museum Shanghai, het Victoria & Albert Museum, het Stedelijk Museum en tijdens de Biënnale van Sydney. Op dit moment is haar werk te zien tijdens Manifesta 15 in Metropolitana Barcelona (t/m 24 november), in de tentoonstelling ‘The call of the o’o. Nature’ under pressure’ in het Allard Pierson Museum (t/m 26 januari) en in ‘The New Mother Sculptures’ in het Cobra Museum (t/m 2 maart). In 2025 zal haar werk bovendien te zien zijn in Somerset House en het Design Museum in Londen.
