Hoe ziet de studio eruit van een kunstenaar die een nomadisch bestaan leidt? Nomin Zezegmaa studeerde vier jaar terug af aan de Rietveld Academie en verdeelt haar tijd tussen Ulanbaatar, Amsterdam en Berlijn. De fysieke atelierruimte beschouwt de Mongoolse Zezegmaa als toevluchtsoord, maar haar echte atelier bevindt zich tussen haar oren.
Wie de expo ᠴᠢᠨᠠᠳᠤ ᠰᠠᠯᠬ (The Wind on the Other Side) ziet, heeft in no time door dat haar werk teruggaat op een totaal andere traditie dan de westerse. Zezegmaa’s denkbeelden voeren namelijk terug op de Mongoolse kosmogonie. Denkbeelden die wij in het Westen doorgaans als voorwetenschappelijk beschouwen. Het persbericht bij de show spreekt zelfs van een sjamanistische blik. “De sjamanistische blik is een voorstel en uitnodiging om anders naar de wereld en onze omgeving te kijken, en er vooral anders mee om te gaan.” Met ᠴᠢᠨᠠᠳᠤ ᠰᠠᠯᠬ (The Wind on the Other Side) toont Zezegmaa ons mogelijke nieuwe perspectieven op onze planeet en de natuur en de manier waarop we ons daartoe kunnen verhouden.
ᠴᠢᠨᠠᠳᠤ ᠰᠠᠯᠬ (The Wind on the Other Side) van Nomin Zezegmaa is nog t/m 22 augusts op afspraak te bezoeken bij Galerie Bart in Amsterdam. Een afspraak maken kan via de mail: [email protected].
Waar is je studio en hoe ziet die eruit?
Mijn studio bevindt zich momenteel in Ulaanbaatar, Mongolië, aan de rand van de stad dicht bij de heilige Bogd Khan-berg. Het is een studio/loft appartement met toegang tot een dakterras, dat ik gebruik als verlengstuk van mijn werkruimte. Ik heb plafonds op 4 meter hoogte, een stenen tegelvloer en twee katten. Ik houd mijn studio erg netjes en opgeruimd, met alle materialen geordend en gedeeltelijk opgeborgen in een traditionele Mongoolse houten kist, die ook dienst doet als mijn altaar of heiligdom. Deze fysieke ruimte beschouw ik als toevluchtsoord. Maar in mijn praktijk verlaat ik de studio ook om rond te dwalen in de bossen van de berg.
Je bent een multidisciplinair kunstenaar, schrijver en onderzoeker, werkzaam in drie landen (Mongolië, Nederland en Duitsland). Ik kan me voorstellen dat dit invloed heeft aan de eisen die je stelt aan een studio. Wat is essentieel voor jou?
Vloer- en wandruimte, als het om een fysieke ruimte gaat. Ik geef enorm veel om daglicht en om onbelemmerd de lucht te kunnen zien. Verder is mijn praktijk geëvolueerd naar een behoorlijk nomadisch bestaan vanwege de aard van de verschillende locaties en het reizen in het algemeen. Ik heb een paar basisbenodigdheden die ik overal mee naartoe kan nemen, zoals naald en draad, een schaar, een nietmachine, inkt en een paar penselen. Mijn studio als zodanig bestaat meer in mijn hoofd, waar altijd van alles aan het gisten is.
Hoe ziet jouw werkproces eruit? Beschrijf een typische dag in je studio.
Ik begin met wat lezen met een kopje koffie, en er staat altijd muziek aan in de studio. Tijdens een intensieve voorbereidingstijd, zoals voor de huidige show in Galerie Bart, word ik een kluizenaar. Ik vermijd bezoekers of gasten als ik in het creatieproces zit. Meestal werk ik aan meerdere stukken tegelijk, omdat ze een dialoog creëren, niet alleen met mij, maar ook met elkaar. Hun aanwezigheid zelf is belangrijk in het creatieproces. Ze gisten samen in de studio. Dus het is een heen en weer tussen alle werken waaraan ik werk. Terwijl een schilderij droogt, kan ik verder werken aan een ander stuk, lezen, lunchen of de administratie doen.
Gefeliciteerd met je huidige show bij Galerie Bart, ᠴᠢᠨᠠᠳᠤ ᠰᠠᠯᠬ (The Wind on the Other Side). Iedereen die de show heeft gezien, merkt waarschijnlijk dat je werk voortkomt uit een andere traditie dan de westerse kunst. Kun je ons iets vertellen over de denkwijze achter je werk?
In 2020 studeerde ik af aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Tijdens de vier jaar die ik over mijn studie deed, had ik eindelijk de tijd en de ruimte om meer te lezen en te studeren over de Mongoolse geschiedenis, voornamelijk uit antropologische of etnografische onderzoeksbronnen, die hand in hand met mijn persoonlijke ervaringen van Mongolië de voedingsbodem vormen voor mijn artistieke en theoretische kader. Onvermijdelijk vormen ze de onderstroom van mijn werk.
Het persbericht stelt dat je “opereert als een bemiddelaar tussen verschillende staten van bewustzijn door de aangeboren en onderling verbonden natuur, realiteit en ziel van materie te verkennen door een sjamanistische blik”. Wat wordt bedoeld met een sjamanistische blik??
“The Shamanic Gaze—An Investigation into Mongol Futurist Ways of Being” is mijn scriptie uit 2020 waarin deze blik uitgebreid wordt toegelicht. De Sjamanistische Blik is een voorstel en uitnodiging om anders naar de wereld en onze omgeving te kijken, en er vooral anders mee om te gaan. In het Capitalocene is alles een handelswaar die uitgebuit, gebruikt en weggegooid moet worden—dat is verspillend, respectloos. Terwijl volgens de Sjamanistische Blik alles levend is en een drager van ziel en verhalen.
De werken in de show hebben allemaal titels die verwijzen naar pre-wetenschappelijke interpretaties van het universum. Titels zoals The Four Corners of the World, Presence, Origin en ᠠᠯᠳᠠ ᠪᠡᠶᠡ,ᠰᠡᠳᠬᠢᠯ,ᠪᠣᠳᠤᠯ (Body, Soul, Thought). Kun je ons iets vertellen over de Mongoolse kosmogonie die hieraan ten grondslag ligt?
In het bijzonder de titels die je noemt zijn de pijlers van de Mongoolse Kosmogonie. Zoals elke cultuur probeert de mensheid de wereld waarin zij leeft te begrijpen. The Four Corners of the World, maar ook The Mountain within (Pangaea en Panthalassa) brengen een eerbetoon aan het idee van de kardinale en interkardinale richtingen en de entiteiten die deze domeinen bewonen. ᠠᠯᠳᠠ ᠪᠡᠶᠡ,ᠰᠡᠳᠬᠢᠯ,ᠪᠣᠳᠤᠯ ( Body, Soul, Thought), beschrijft de menselijke structuur zoals de titel aangeeft. Tenger Etseg, de Hemelvader, en Gazar Eej, de Aardmoeder, zijn onze gedeelde universele oorsprong. Daarbinnen zijn er rijke en gedetailleerde ideeën over de structuur van de werelden, die naast elkaar bestaan, terwijl deze mensheid die we kennen en waarvan we deel uitmaken, we slechts één van deze werelden bewonen, en manieren om respectvol om te gaan met de wereld en alles wat deze bewoont. Er wordt kracht, ziel en leven toegeschreven aan alles wat ons omringt—landen, wateren, planten en stenen. En ook aan de geesten van onze voorouders. Er is veel voor ons om collectief te herinneren als mensen, en soms geloof ik dat dat misschien de reden is waarom we als mens geboren worden.
Wat ook opmerkelijk is, is het aantal media waarin je werkte in deze show—er zijn tekeningen, schilderijen, video's en sculpturen; hoe bepaal je welk medium je gebruikt?
De keuze voor het medium komt vanzelf: Wat helpt me het verhaal het beste te vertellen en over te brengen? Welk vat kan het verhaal bevatten en uitdrukken? Sommige hebben de ruimte van een boek nodig, andere de ruimte van bewegend beeld. Inherente materialen vertellen zelf ook hun eigen verhalen. Soms gaat het ook om het proces, dat in mijn werk vaak zelf performatief, meditatief of ritueel lijkt.
Als ik je carte blanche zou geven, welk project zou je dan meteen beginnen dat eerder onmogelijk leek?
Dat zou mogelijk een groot landkunstwerk zijn dat al mijn bescheiden kennis tot op heden omvat en behoudt. Een stuk dat verband houdt met de beweging van de hemel, de vier seizoenen en het geluid van de wind. Als een spiegel van de hemel. En misschien zou dat op een berg zijn of in een grot.
In een tentoonstellingssetting denk ik aan een grote installatie die in het water is geplaats en alle zintuigen aanspreekt. Op mijn manier probeer ik bij iedere tentoonstelling meer van mijn ideeën en doelen te incorporeren, in termen van zintuigen, zoals geur of geluid. Ik stel me zo voor dat ik de zwarte kubus als uitgangspunt neem, omdat die vorm de oude grotten van de mensheid herschept.
Waar werk je momenteel aan?
In mijn studio kijk ik naar een groot leeg canvas, en gist mijn ideeën en gedachten over wat er zal gebeuren. Daarnaast ga ik binnenkort naar Almaty, Kazachstan, voor een spannende samenwerking. Een ander spannend project dat ik organiseer en cureer, is een transcultureel initiatief getiteld Zamnagch. Daarvoor nodig ik buitenlandse kunstenaars in Mongolië om samen met Mongoolse kunstenaars een te brug slaan en een nieuw pad te creëren. We willen workshops en een rijk publieksprogramma creëren om kunsteducatie en kunst als zodanig toegankelijk te maken voor gemeenschappen buiten de stedelijke gebieden, zoals de hoofdstad Ulaanbaatar. Ik hoop dat de eerste editie van “Zamnagch” al dit jaar plaatsvindt. De focus ligt op de noordwestelijke provincie Khuvsgul en de landelijke gemeenschappen daar.