18 june 2024, Wouter van den Eijkel
Het atelier van... Coen Vunderink
Voor schilder Coen Vunderink vormt het landschap van de drie noordelijke provincies zijn inspiratiebron. Zijn schilderwerk begint al als hij naar zijn atelier in Haren rijdt. In klein halfuur doorkruist Vunderink een prachtig natuurgebied. Ook in de buurt van zijn atelier in een voormalig laboratorium van de Groningse universiteit is prachtige natuur te vinden. Hij wandelt er vaak.
De indrukken die Vunderink opdoet tijdens zulke wandelingen keren terug in zijn schilderijen, zij het niet letterlijk. Het wandelen is voor hem niet nodig om geïnspireerd te raken, maar veel meer om in een bepaalde schilder-mindset te geraken. Een mindset waarin door het obsessief schilderen van bepaalde bomengroepen en composities de schildershand het steeds meer overneemt en het denkwerk naar de achtergrond verdwijnt. “Ik zie de landschappen als kapstokken om allerlei schilderkunstige oplossingen aan op te hangen.”
Noordertrots is de eerste solotentoonstelling van Coen Vunderink bij Roger Katwijk. De tentoonstelling is nog tot en met 13 juli te zien.
Waar is je atelier en hoe ziet het eruit?
Ik werk sinds 2013 in Haren, een dorp onder de rook van Groningen. Ik heb daar een atelier in de Biotoop, het voormalig biologisch centrum van de Rijksuniversiteit Groningen. Het complex ligt op een prachtige locatie met veel groen naast de Hortus. De ruimte waarin ik werk is een voormalig laboratorium lokaal die ik gestript heb waardoor een mooie hoge studio is ontstaan. Verder heb ik een kantoortje en een opslagruimte grenzend aan de studio. Grote ramen geven uitzicht op groen en wanneer ik het raam open heb klinkt er een concert van vogelgeluiden. Kortom een heerlijk atelier. In de biotoop zijn meer dan 100 verschillende creatieve ondernemingen gevestigd zoals kunstenaars, fotografen, houtbewerkers, interieurdesign, landschapsarchitectuur enz. Op de jaarlijkse open dag in mei trekken we met zijn allen rond de 3000 bezoekers.
Biotopendag 2024
Is de locatie belangrijk voor je werk?
De locatie is zeker belangrijk. Ik vind het prettig dat het atelier uitzicht heeft op veel groen. In de buurt van het atelier is er prachtige natuur te vinden en maak ik geregeld een wandeling. De indrukken die ik opdoe tijdens zulke wandelingen komen terug in mijn schilderijen.
Ateliercomplex de Biotoop, 2024
Neem ons even mee, hoe ziet een typische dag in je atelier eruit? Ben je iemand die vroeg begint of juist niet, ontvang je bezoek of liever niet en is het er stil of werk je het beste met muziek op de achtergrond?
Een dag in mijn atelier start meestal rond een uur of negen. Eerst breng ik mijn dochter naar school en daarna rijd ik van Roden naar Haren. Een ritje met de auto van ongeveer een half uur. Tijdens deze autorit begint het schilderproces al. De route gaat dwars door een prachtig gebied en geregeld stop ik even om foto’s te maken van bijvoorbeeld een mooie zon die door de bomen schijnt of een groep reeën die ik langs een bosrand zie staan. Als ik een ‘vol’ hoofd heb dat nog druk is met van alles en nog wat kies ik er soms voor om ergens eerst een wandeling te maken. Waar ik graag even loop is de plas van Sassenhein in Haren. Dit is een visplas met mooie natuur eromheen. Ik maak foto’s en kijk er naar vogels. Eenmaal op het atelier zet ik alle spullen klaar en bepaal ik met welk werk ik wil beginnen. Ik werk aan meerdere doeken tegelijk op een dag. Als ik ga schilderen zet ik muziek op afhankelijk van de stemming van de dag.
De laatste tijd luister ik veel naar The Black Keys, MGMT of Pola & Bryson. De deur van het atelier gaat op slot en mijn telefoon op zacht. Mijn momenten van schilderen zijn niet al te lang en erg geconcentreerd. Tijdens deze sessies moet ik niet gestoord worden. De eerste schildersessie duurt meestal een uur of anderhalf. De sessie stopt als ik niet meer zeker weet wat ik wil/moet doen.
Dan stop ik ga wat opruimen of een boek doorbladeren. Ik kijk graag in boeken van o.a. Cezanne, Sigmar Polke, Van Gogh, Munch, Matisse. Wat eten, nog een kop koffie en meestal na een half uur begin ik aan de tweede sessie. Deze duurt vaak korter dan de eerste en na een uur stop ik er mee. Ik maak foto’s van alles wat ik heb gedaan. Dit doe ik van de afzonderlijke doeken, van details die mij opvallen in de doeken en van de wanden in geheel. Dan trek ik de deur achter mij dicht en vertrek ik.
Atelier 2024
Gefeliciteerd met Noordertrots, je eerste show bij Roger Katwijk! Aan Noordertrots liggen herinneringen aan wandelingen door de 3 noordelijke provincies ten grondslag. Hoe ga je te werk, plan je een wandeling vooraf of gaat het meer terloops?
Ik ben in 2017 verhuist van Groningen naar Roden. In het dorp krijg ik veel meer natuur mee dan in de stad. De seizoenen zijn zichtbaarder en in mijn tuin krijg ik in allerlei volgordes van bloeien allerlei verschillende kleuren cadeau. Als ik met de auto naar het atelier rijd of naar mijn werk in Leeuwarden (ik ben beeldend docent aan de opleiding Vaktherapie van NHL-Stenden) zie ik allerlei roofvogels als buizerds, valken, en soms zelfs een visarend. Het licht in de vroege ochtend is soms zo prachtig dat ik foto’s maak vanuit de auto. Niet heel erg verantwoord maar het levert hele mooie beelden op.
Verder ben ik een fanatieke sportvisser en ben ik heel graag aan het water. Tijdens vissessies maak ik ook veel foto’s van het water, de natuur, de wolken, en ja, soms ook van mooie vissen -☺ Sinds een aantal jaar heb ik een sloepje en daarmee gaan we ook regelmatig het water op. Ook tijdens deze tochten maak ik veel foto’s van het licht, het riet, het water en de luchten.
Al deze informatie gaat mee naar het atelier en vormen de ingrediënten voor mijn landschappen. Ik gebruik veel fotografie maar schilder deze foto’s niet na maar gebruik ze als kapstok om verf aan te brengen. Sommige composities van bepaalde bomengroepen vind ik zo goed dat ik ze in meerdere schilderijen gebruik. Telkens weer op een andere manier geschilderd of getekend.
Door een bepaald thema/compositie zo grondig en enigszins geobsedeerd te onderzoeken krijg je het in de vingers. Dat betekent ook dat je als schilder steeds meer kan vertrouwen op je hand en dat het denken steeds meer op de achtergrond verdwijnt. Het lopen in de natuur voorafgaand aan een schildersessie is voor mij niet nodig om landschappelijke inspiratie te krijgen maar veel meer een manier om in de juiste schildermindset te geraken. Ik zie de landschappen als kapstokken om allerlei schilderkunstige oplossingen aan op te hangen.
Optimistisch, 180/140 cm, acryl, olie, houtskool en inkt op polyester, 2024. (Geïnspireerd op o.a. een autofoto op weg naar Leeuwarden) Foto: Robert van der Molen
Kan je uitleggen wat er volgens jou bijzonder is aan het noordelijke landschap?
Ik ben opgegroeid in Dalfsen aan de Vecht. Als kind was ik het liefste buiten. In de bossen, aan het water of in de weilanden. Met het gezin hadden we een zeilboot en daar gingen we ook mee op vakantie. De beelden die ik hiervan onthouden heb komen terug in mijn huidige werk. Kenmerkend is het licht wat uiteraard van de zon komt maar door het vele water weer spiegelt richting de wolken. Dit ‘Hollands’ licht, wat ook de landschappen van de Oude Meesters kenmerkt, blijft indrukwekkend.
Bomenrijen in de verte aan de horizon kleuren lichtblauw en komen in veel van mijn werken terug. Bomen waardoor je heen kijkt naar water en weiland werken als coulissen en geven een theatraal kijkje in het landschap. Schilderijen worden vensters op een schilderkunstige werkelijkheid waarin de verschillende lagen zichtbaar worden als jaarringen van een boom. De schilderijen bevatten een verlangen naar een overzichtelijkheid en veiligheid die op dit moment in de wereld ver te zoeken is. Een terugkeer naar jezelf en je roots zonder poespas.
Op je plek zitten, 55/75 cm, ei-tempera, acryl en houtskool op linnen, 2022. (Een voorbeeld van water, reflectie, ordening en coulissenwerking met rechts-bovenin een vleugje Bob Ross) foto: Robert van der Molen
Veel van de doeken hebben ook (raster)patronen die eronder liggen. Waar komen die vandaan?
Aan het einde van mijn werkperiode op De Ateliers in Amsterdam in 2010/2011 maakte ik een groot abstract schilderij met horizontale smalle banen die deed denken aan een groot raam met luxaflex ervoor. Terugkijkend was dit schilderij de start voor een hele serie ‘raam’ schilderijen met allerlei vormen van raambekleding. Luxaflex, vitrage, gordijnen enz.
In 2019 was ik mijn atelier aan het opruimen en stond ik voor de keuze: Of een nieuwe opslag erbij huren of doeken/spieramen opnieuw gebruiken. Omdat mijn ateliertijd heel waardevol is vond ik het jammer om mijn tijd te besteden aan afspannen en opnieuw opspannen. Met een groot doek ben je zo een paar uur verder. Nog een opslag erbij had ik ook geen zin in. Ik ben niet begonnen met schilderen om uiteindelijk een enorme last aan productie achter mij aan te slepen in mijn leven. Vandaar dat ik vanuit een soort ‘chagrijn’ dacht: ‘Weet je wat? Ik schilder er gewoon overheen. Dit doek is al een aantal keer te zien geweest en het is geen ‘keywork’ dus: Let’s go!’ Dit schilderij is het eerste landschap over een abstract werk heen en was het begin van een nieuwe serie en richting. De keuze voor een landschappelijk motief kwam voort uit de wens mijn schilderijen weer persoonlijker te maken. De abstractie in mijn werk werd steeds formeler en gaandeweg begon ik de urgentie en verbinding te missen. Door ‘visstekken’ uit mijn directe omgeving als onderwerp te kiezen was de urgentie, verbinding en passie onmiddellijk terug.
Het eerste landschap over een abstract doek heen: Perfecte stek, 2019. Melklokaal Heerenveen, foto: Linus Harms
Zo’n landschap met licht, veel kleur en heel veel grijs.. Ik hou er van! 120/90 cm, eitempera, acryl en houtskool op linnen, 2023
Je maakte hiervoor totaal ander werk, veel met sjablonen, spuitbussen en zelfs vitrage. Wanneer ben je je op het landschap gaan richten?
Landschap is niet nieuw in mijn werk. Op de academie in Groningen (2002 – 2007) heb ik ook veel landschappen geschilderd en getekend met houtskool. In deze werken stond de berk vooral centraal. Na de academie zijn mijn werken steeds abstracter geworden en nu is het landschap in andere vorm weer terug.
Waar werk je op dit moment aan?
Ik zit volop in de werkwijze en serie die ik hierboven beschreven heb. Het ‘probleem’ dat ik nu aan het oplossen ben is dat de ‘oude’ abstracte doeken waar ik overheen kan schilderen op zijn. Ik ben dus manieren aan het zoeken om quasi willekeurige achtergronden te maken om weer landschappelijke elementen overheen te kunnen zetten. Om te voorkomen dat ik te veel nadenk en te weinig doe, pas ik allerlei manieren toe om het toeval te sturen en automatisme te verkleinen. Een recente strategie die mij erg goed bevalt is werken in het donker. Bijna niet kunnen zien wat ik doe waardoor ik moet vertrouwen om mijn hand en lichaam. De lijnen en kwaststreken die zodoende ontstaan zijn vaak vele malen krachtiger dan lijnen die je coördineert met je ogen.
Na al meer dan 20 jaar schilderijen maken is het fijn om verrast te worden!
Roger Katwijk en Coen Vunderink in atelier, 2024
