03 october 2023, Wouter van den Eijkel
Het atelier van... Daan Zuijderwijk
Veel mensen dromen ervan, maar fotograaf Daan Zuijderwijk doet het. Zuijderwijk en zijn gezin leiden al 6 jaar een nomadisch bestaan. Met hun off-grid woonwagen komen ze op afgelegen en onherbergzame plekken, zoals op het Schotse Mull of in het noorden van Zweden. Daar fotografeert Zuijderwijk ’s nachts de natuur. Het gaat hem om de ontmoeting met de natuur. Om zijn aanwezigheid te bevestigen, manipuleert hij de beelden ter plekke met interventies. “Mijn werk gaat ook over het bewust worden van onze beperkingen als mens en hoe daarmee om te gaan.” Een gesprek over zijn levensstijl, het reizen, en de grote vragen waarop hij antwoorden zoekt. De Aarde Ontmoeten van Daan Zuijderwijk is nog tot en met 22 oktober te zien bij ROOF-A in Rotterdam.
Ik las dat je sinds 6 jaar je met je gezin in een woonwagen door Europa trekt. Dubbelt die woonwagen ook als atelierruimte?
Ja, dat doet ie. Het is onze woon- en werkplek. De woonwagen heeft geweldige off-grid capaciteiten en ik heb ook best wat gereedschap mee om de bus te onderhouden en allerlei ideeën uit te werken. Met onze zonnepanelen en accusysteem is het mogelijk om overal te werken en ook echt zwaardere machines te gebruiken zoals zaagtafel en lasapparaat. Ik kan heel blij worden wanneer we op een mooie plek in Zweden staan en ik m’n naaimachine heb geïnstalleerd om vervolgens op zonne-energie een mooie tent te naaien. Dat voelt enorm vrij. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat de wereld mijn atelier is.
Het lijkt me niet gemakkelijk om zo’n nomadisch bestaan te leiden. Hoe kwamen jij en je vrouw tot het besluit om te ‘ontkoppelen’ van de maatschappij?
Dat ontkoppelen ging geleidelijk. We reisden daarvoor al jaren met een historisch zeilschip door Nederland. We kwamen erachter dat we prima konden leven met het idee dat we niet ergens een vaste plek hadden. We werden, zelfs na 15 jaar, nog steeds blij wanneer we de trossen losgooiden om naar een nieuwe plek te varen. Het heeft ons geleerd om anders om te gaan met basisbehoeftes als energie en water. Dat iets wel of niet makkelijk lijkt is heel persoonlijk en heeft vaak te maken met het onbekende. Wij zijn inmiddels vertrouwd met deze manier van leven en voor ons is het normaal dat we niet precies weten waar we de volgende dag zijn.
Daan Zuijderwijk, Yellow Dots #01, 2017, ROOF-A
Wat is er aantrekkelijk aan een nomadisch bestaan en wat is het lastigste eraan?
Er is heel veel aantrekkelijk aan dit nomadische bestaan. Het blijft bijzonder dat we veel tijd kunnen doorbrengen op de mooiste plekken van Europa en daarnaast veel bijzondere ontmoetingen hebben. We maken reizen van een aantal maanden zonder strak schema. Daarna komen we weer even naar Nederland om onze verhalen te delen. We hebben geleerd dat je de mooiste gebeurtenissen niet echt kunnen plannen. Deze houding heeft ons al veel mooie ontmoetingen opgeleverd. Het lastige aan een reizend leven is dat alles heel dynamisch is. Het vereist dat je veel keuzes maakt.
Jullie levenswijze is weinig vrijblijvend en in je werk staat de natuur op de plekken die jullie bezoeken centraal. Beschouw je deze manier van leven ook als integraal onderdeel van je werk?
Ja, deze manier van leven is voor mij ook integraal onderdeel van m’n werk. Voor mij is namelijk alles met elkaar verbonden. Ik maak mijn nachtbeelden weliswaar in de natuur, maar de ontmoeting tussen mens en natuur staat centraal. Met de manipulaties, die ik ter plekke maak (en niet achteraf in de computer), bevestig ik mijn menselijke aanwezigheid . Door de manipulaties fysiek in het landschap uit te voeren gaat mijn werk ook over het bewust worden van onze beperkingen als mens en hoe daarmee om te gaan. Heel veel wat er in de maatschappij gebeurt, heeft mijns inziens te maken met het wel of niet accepteren van grenzen.
In praktische zin hebben wij onszelf gelimiteerd qua ruimte en spullen door in zo’n klein huisje door Europa te trekken. Aan de andere kant ervaren we heel sterk de voordelen die het leven in een klein huis met zich meebrengt. Je kunt er natuurlijk de wereld mee over, maar het kost ook veel minder energie om een kleine ruimte te verwarmen. En wanneer je minder kunt meenemen, kun je ook makkelijker ontspullen. Minder spullen en minder energie betekent ook dat er minder geld nodig is wat weer resulteert in meer tijd voor allerlei andere dingen.
Daan Zuijderwijk, Tech Vision #01, 2023, ROOF-A
De tentoonstelling bij ROOF-A heet De Aarde ontmoeten. Wat bedoel je met die titel?
De aarde willen ontmoeten is een titel, bedacht door schrijver Dirk van Weelden. Die titel gaat over mijn pogingen om contact te maken met de aarde en de natuur. Zoals Dirk mooi verwoordt, is de ontmoeting een interactie, een wisselwerking. Mijn nachtelijke interventies in het landschap zijn metaforen voor die interactie.
Eén van de onderzoeksvragen die ik mezelf heb gesteld toen we gingen reizen is: hoe zijn we als mensheid in de huidige situatie van klimaat en biodiversiteitscrisis terecht gekomen? Met natuurlijk ook de vervolgvraag: hoe komen we hier weer uit?
Je zou ook kunnen zeggen dat we in conflict zijn met onze leefomgeving. En om een conflict op te lossen is het goed elkaar beter te leren kennen en vooral ook aan zelfreflectie te doen. Dat proberen wij met onze reis. Ons nomadische leven geeft ons de mogelijkheid om onze maatschappij en cultuur vanuit een ander perspectief te bekijken. Daarnaast geeft het ons veel tijd om de natuur te onderzoeken en te ervaren.
Ik zie onze reis ook als een ontdekkingsreis waarbij we van het tijdperk waarin de mens centraal staat langzaam onderweg zijn naar een tijdperk waarbij we meer in harmonie kunnen leven met onze omgeving.
Daan Zuijderwijk, 30 Minutes walk at Bardenas Reales, 2022, ROOF-A
Wat hoop je dat bezoekers aan De Aarde ontmoeten in je werk zien?
Wat ik hoop dat de mensen zien is hoe fantastisch onze natuurlijke wereld in elkaar zit en dat alles met elkaar is verbonden. Daarnaast dat onze kijk op de wereld grotendeels wordt gevormd door onze persoonlijke ontwikkeling, kennis en ervaring en dus erg subjectief is.
Je werkt vooral ’s nachts en op de meest afgelegen en onherbergzame plekken. Hoe kies je die locaties?
Het is vooral zoeken. Soms krijgen we tips van locals. De beste plekken zijn die waar ik kan werken en waar we als gezin een tijdje kunnen leven. Afgelopen zomer waren we op het eiland Mull aan de Schotse westkust. Daar stonden we aan het geweldig strand met heel bijzondere rotsformaties. Omdat we daar lang verbleven, leerden we veel mensen van lokale gemeenschap kennen. De meiden konden zich geweldig vermaken en ik had alle tijd om op onderzoek uit te gaan en s’ nachts m’n werk te maken.
Daan Zuijderwijk, Sotonera Revelation #01, 2023, ROOF-A
Op welke locatie zou je graag nog eens fotograferen?
We zijn aan het plannen om komende winter terug te gaan naar Noord-Zweden. Daar zie ik erg naar uit. Het pool landschap is prachtig om te fotograferen, maar niet gemakkelijk. We zijn daar in 2020 ook geweest en zijn daar toen bevriend geraakt met Sami herders. We willen nu terug om de Sami cultuur beter te leren kennen.
Op welke plek werk je op dit moment?
Op dit moment ben ik in Nederland. Ik heb een mooie solo expositie bij ROOF-A in Rotterdam en Unseen is net achter de rug. Dit is voor mij de tijd om de verhalen te delen, vrienden en familie te zien en nieuwe projecten te initiëren, zodat we straks met een mooi vooruitzicht weer op reis kunnen.
Daan Zuijderwijk, Golden Boulder #01, 2023, ROOF-A
