22 july 2022, Flor Linckens
De ontroerende en ontwapenende werken van Katarina Janeckova
In Gallery Sofie Van de Velde kun je tot en met 4 september een solotentoonstelling bekijken van Katarina Janeckova. De fantasievolle, provocerende en soms surrealistische werken van deze Slowaakse kunstenaar zijn gelaagd, symbolisch en allegorisch, en gaan over thema's als gender, identiteit, seksualiteit, het moederschap, de 'male gaze' en macht. De kunstenaar nodigt de kijker uit om na te denken over hun eigen seksualiteit, lichaam, geschiedenis en identiteit.
De schilderijen van Janeckova zijn ontroerend, geheimzinnig, grappig, ontwapenend en speels, uitgevoerd in warme kleuren en spontaan ogende verfstreken. Zo zie je iemand die zachtjes aan een teen zuigt, borsten die moedermelk morsen of een vrouw die liefkozend haar eigen zwangere buik streelt. Maar net zo goed iets prozaïsch als de afwas die nog gedaan moet worden of een telefoon die aan een oplader ligt.
Katarina Janeckova, Sara smile, 2020, Gallery Sofie Van de Velde.
De werken bevatten vaak terugkerende symbolen: mannen worden in haar wereldbeeld regelmatig vertolkt door beren, slangen of honden, waardoor de vrouwen in het frame de regie behouden en centraal komen te staan in het werk: als sterke vrouwen die in hun seksuele kracht staan. In deze tentoonstelling bevindt de beer zich letterlijk in de galerieruimte: op de grond, in de aarde, gehuld in cowboylaarzen terwijl er bloemen uit zijn buik lijken te groeien.
Het persoonlijke leven van de kunstenaar is altijd een belangrijke inspiratiebron geweest voor haar werk. Janeckova behaalde haar master aan de kunstacademie van Bratislava, maar verdeelt haar tijd tegenwoordig tussen New York en Corpus Christi, waar haar man vandaan komt. Verwijzingen naar het Texaanse stadje aan de Golf van Mexico komen veelvuldig terug in haar schilderijen, soms heel expliciet — in de vorm van cowboyhoeden en cowboylaarzen — en soms veel implicieter. Toen ze er net woonde zocht ze aansluiting en kwam ze al snel uit bij de lokale sportschool. Daar raakte ze gefascineerd door de lokale bodybuildcultuur, in zulke sterke mate dat ze besloot om, bij wijze van experiment, zelf een tijdje te trainen voor een wedstrijd. De werken van Janeckova gaan daarnaast ook over haar rol als Europeaan in een hyper-Amerikaanse omgeving.
Katarina Janeckova, Maternity Vacation, Gallery Sofie Van de Velde.
Janeckova verbeeldt daarnaast vaak ruimtes die traditioneel worden beschouwd als de vrouwelijke sfeer, symbolisch beladen domeinen als de keuken of de slaapkamer. En hoewel fantasie een grote rol speelt in haar werk lijken de karakters vaak op Janeckova zelf, simpelweg omdat ze haar eigen gezicht zo goed kent. Ook seksualiteit heeft een centrale plek in haar praktijk, niet in de laatste plaats omdat visualisaties van seksualiteit zo alomtegenwoordig zijn. Het lijkt wel alsof Janeckova haar eigen lichaam en seksualiteit wilde herontdekken op haar eigen voorwaarden, als reactie op de stereotype en eenzijdige verbeeldingen die met name gericht zijn op de mannelijke ‘gaze’.
Katarina Janeckova, Maternity Vacation, Gallery Sofie Van de Velde.
De geboorte van haar eerste kind veranderde haar leven onherroepelijk en kinderen komen dan ook thematisch veelvuldig terug in haar schilderijen. De naam van de tentoonstelling in Gallery Sofie Van de Velde is “Maternity Vacation”, de manier waarop de de term zwangerschapsverlof zich laat vertalen in Slowakije. Een ietwat onhandige term die volledig is verstoken van het respect die het verdient, aldus de kunstenaar.
Janeckova: “Deze reeks werken werd beïnvloed door mijn gezinsomgeving, waarbij mijn kind aanwezig is in mijn studio tijdens het schilderen, terwijl een tweede kind in mijn lichaam groeit en ik tegelijkertijd actief werk aan het onderhouden van een gezond huwelijk. Geen van deze factoren wordt veelvuldig beschreven of onderzocht in het leven van bekende kunstenaars, en het komt ook niet overeen met onze romantische beelden van een ongebreidelde artistieke ziel die zonder afleidingen aan de slag kan. Toch vormt het voor mij een belangrijke inspiratiebron. Mijn energie verschuift voortdurend van seksuele naar moederlijke instincten en vice versa. Het is heel normaal om de extreme polariteiten van gevoelens in het ouderschap in evenwicht te brengen en ik besloot deze krachten te gebruiken om een oeuvre te creëren dat de aanwezigheid van mijn dochters in mijn studio gedurfd vastlegt. Als ik terugkijk dan weet ik dat ze er zijn geweest, samen met mijn man/de beer, terwijl we in Texas woonden. Ik hoop dat dit ook een voedingsbodem kan vormen voor een belangrijk gesprek rondom moederschap-kunst-carrière, als valide en mogelijke combinatie. Om andere kunstenaars-ouders aan te moedigen om deze magische periode te omarmen, terwijl we leren van de echte meesters van het leven, 'onze kinderen'.”
