‘Many faces of change’ staat er in dik gedrukte letters op een grote ruit geschreven. Weelderige plantengroei weerspiegel zich in het raam. Als het beeld langzaam verder glijdt, blijkt de camera ons langs zonovergoten bomen en struiken in een binnenstraat van een modern gebouw te voeren. Even verder staat er op een andere ruit geschreven: ‘let’s change the way we live’.
In haar nieuwe film Passage II (you, tomorrow) richt Emma van der Put de lens op Tour & Taxis, een 19e-eeuws industrieel gebied, gelegen aan het kanaal van Brussel. Lange tijd was het een gekenmerkt door armoede en sociale problematiek. Maar nu is het een gebied in transitie, waar ontwikkelaars hun ronkende one liners op loslaten om mensen te verleiden een winkel of woonruimte te huren in wat zij betitelen als ‘A Covered City in the most upcoming neighbourhood of Brussels’.
De film van Van der Put speelt zich af in en om ‘Gare Maritime’, de voormalige stationshal van Tour & Taxis, met glazen dakplaten: de opnames van de huidige situatie in en om het gerenoveerde gebouw, laten uitnodigende billboards zien afgewisseld met historische foto’s die net als de digitale architecturale renderings geprint zijn op banners en affiches. Van der Put registreert geduldig, ze zoomt in en uit, de beelden veranderen van kleur, meest tonaal, naar zwart wit en omgekeerd. De hele omgeving wordt afgetast, van grotere structuren tot details: alles wordt onder de loep genomen. En steeds komen er weer nieuwe kreten in beeld: ‘Guide to better living’, ‘This is where we work’, of ‘Places you prefer’. Het trage en associatieve aaneenrijgen van beelden heeft een intens effect: de blik voegt zich gewillig naar het lage tempo en dan - alsof de voorhang met een ruk weggetrokken wordt - is hier plotseling het pijnlijke beeld van de botsing van feit en fictie. Dit is het voorgeprogrammeerde beeld van een utopie, het resultaat van ongeremd, maar ook outdated neo-liberaal denken. Van der Put kleedt dat denken op de meest on-agressieve manier uit tot een portret van technocratische naaktheid, een aanklacht tegen het vergeten dat een stad ‘leven’ is, een levend organisme dat niet geregeerd moet worden door systeem-denken.
you, tomorrow is de tweede solo tentoonstelling van Emma van der Put in de galerie. De werken die ze presenteert reflecteren haar interesse in onze omgang met de geschiedenis, en hoe heden en toekomst zich met die geschiedenis vervlechten via politieke agenda’s. Als geschiedenis, zoals wel gezegd wordt*, gaat over wegwijs raken tussen de polen van verandering en continuïteit, over ‘omgevingsbewustzijn’ vergaren ten aanzien van de wereld waarin je vertoeft en handelt, en over de betekenis en impact van het doorgronden van vorm en ruimte, dan is het werk Dweller een bijna symbolische tegenhanger van de films Passage I en II die beide in de tentoonstelling te zien zijn. Hier volgt de camera, in close up, een kevertje dat behoedzaam tussen stenen, bladeren en takken laveert en met uiterste aandacht zijn weg zoekt. Dit beeld gaat over het ‘lezen’ van je omgeving, de ervaring van die omgeving als een levend organisme dat als het ware voortdurend ‘vervelt’. Misschien is het kevertje ook op te vatten als een portret van de kunstenaar die observeert en registreert, en die via wat haar opvalt, via wat nog niet gezien en gezegd is, ons een spiegel voorhoudt: you, tomorrow vraagt erom dat we beseffen dat onze omgeving van ons is, en niet van abstracte systemen.
*Beatriz van Houtte Alonso, ‘Sibyl Moholy-Nagy. Architecture, Modernism and its Discontents’, in: De Witte Raaf, editie 225