FIGUREN IN HET ZUIDWESTEN ERIC BERNE, psychiater FRANK WATERS, schrijver ABY WARBURG, kunsthistoricus GEORGE HERRIMAN, cartoonist DON TALAYESVA, Hopi Sun Chief
In 1964 bracht Eric Berne zijn boek Games People Play: The Psychology of Human Relationships in eigen beheer op de markt, omdat hij geen uitgever kon vinden die er brood in zag. Een jaar eerder had Penguin Frank Waters' Book of the Hopi uitgegeven, dat hij schreef op verzoek van Traditionalist Hopi voormannen, die hun orale kennis wilden vastleggen voor hun nageslacht. Berne had een decennium gewerkt aan de ontwikkeling van zijn theorie. Waters had drie jaar doorgebracht bij de Hopi om alle kennis te vergaren.
Op 1 mei 1896 zag Aby Warburg in Oraibi de Hopi ceremonie Hemis Katchina Dance. Deze gebeurtenis staat te boek als een mijlpaal in de 20e eeuwse intellectuele geschiedenis. In 1939 verscheen de eerste publicatie van Warburgs lezing A Lecture on Serpent Ritual. Deze lezing had Warburg in 1923 gehouden tijdens zijn verblijf in een inrichting voor geesteszieken om aan te tonen dat zijn gedachten weer coherent waren en hij dus in aanmerking kwam voor ontslag. Hij greep in de lezing terug op zijn indrukken bij de Hopi, zoveel jaar eerder.
George Herriman is de auteur van Krazy Kat, een cartoon die dagelijks in vele kranten in Amerika verscheen gedurende de jaren '20 en '30 van de vorige eeuw. Krazy Kat werd herontdekt in de zestiger jaren, maar heeft sindsdien de status van underground strip en inspireerde als zodanig velen, waaronder Robert Crumb en Philip Guston. Herriman verbleef graag in Kayenta (Navajo County, Arizona) en deze omgeving vormt meestal het decor van de wederwaardigheden van Ignatz (de muis), Krazy Kat en Offissa Pupp.
Don Talayesva schreef op verzoek (en tegen betaling) van Leo W. Simmons, die ook de redactie voerde (er liggen nog 9 duizend ongepubliceerde bladzijden in een archief) het boek Sun Chief: The Autobiography of a Hopi Indian. Het kwam uit in 1942 en in Frankrijk alleen al verschenen tussen 1959 en 2012 maar liefst 29 edities.
Rond mijn twintigste raakte ik behoorlijk in de war na het lezen van een paginagroot interview in de Volkskrant met een Hopi, die klaarblijkelijk op zoek was naar de Pahana, the True White Brother die in de orale geschiedenis van de Hopi een prominente figuur is. Deze White Brother, wiens komst al vele generaties verwacht wordt, bleek nu zelfs actief gezocht te worden, een noviteit voor de honkvaste Hopi. Zijn opwachting was uiterst urgent geworden, omdat de wereld op de rand van de afgrond stond en hij daar, als enige, nog een positieve draai aan kon geven. De Hopi voelen zich verantwoordelijk voor de hele wereld en hun ceremoniën (Dances), opgevoerd in jaarlijkse cycli, hebben tot doel onze aardkloot in evenwicht te houden.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Michiel Simons: michiel@baarsprojects.com of (+31) (0) 20 423 06 07
Dit nieuws sloeg bij mij in als een bom, niet in de laatste plaats ook omdat ik een kater had. Ik raakte, achteraf bezien, vermoedelijk op de rand van een alcoholpsychose, die ik met mijn verstandelijke bewustzijn wist te reduceren tot een waan, die overigens niet minder verontrustend was: ik was bang dat ik de Pahana was. Denken dat je de wereld moet redden is een klassiek motief bij psychoses.
Veertig jaar ouder en sober zijn de Hopi altijd een 'soft spot' voor me gebleven en ik vond het niet onbelangrijk om me met mijn werk in deze complexe materie te verdiepen.
Emo Verkerk
