Uit de expositie - Lex Barbarorum – solotentoonstelling november december ’17
Tekst en ppeningswoord door Anke Bangma, artistiek directeur TENT. Contemporary Art Centre Rotterdam
Lex Barbarorum is een nieuwe titel voor deels nieuw, deels bestaand, en deels opnieuw bewerkt werk, dat voortkomt uit Saminte Ekelands langlopend en diepgaand engagement met de moeizame relatie tussen de individuele mens en grotere maatschappelijke systemen.
De titel verwijst naar een gedicht en de levenshouding van Marsman, een inspiratiebron van bijna honderd jaar geleden. Maar ze verwijst ook naar een paradoxale wetmatigheid binnen maatschappelijke systemen, waarop al vele geschiedenissen zijn stukgelopen, en die we, elke dag opnieuw, ook herkennen in het hier en nu.
Het is indrukwekkend om te zien hoe Saminte denkt over maatschappelijke systemen: Over hoe elk systeem, hoe idealistisch ook, zijn eigen barbaren en barbarisme produceert, zijn eigen buitenstaanders, tegenstanders, zwarte plekken die het systeem moet insluiten of moet buitensluiten, afstoten of elimineren om zichzelf te kunnen handhaven, waardoor degenen die op die manier hun systeem proberen te verwerkelijken zelf in barbaarse handelingen verstrikt raken. Wat wordt er van idealen als die worden geïnstitutionaliseerd? Wat wordt er van rechtvaardigheid als die met geweld moet worden afgedwongen? Zijn er andere posities denkbaar? Het is mooi hoe zij door het hele werk in de tentoonstelling heen figuren ten tonele voert die zichzelf buiten de heersende systemen plaatsten – door systemen te bestoken, ertegen in opstand te komen, er lak aan te hebben, zich eraan te onttrekken, zich ertegen te pantseren en te verweren, soms uit eigen beweging, soms gedwongen door het systeem zelf, als overlevingsmechanisme tegen een vermorzelende autoriteit in.
Zij toont ons die figuren meestal als individu. Alleen. Op een eigen vel. Prachtig is hoe daar haar bijzondere materialen en techniek in het spel komen. Zij tekent haar figuren met draad, en met die draad komt een reeks associaties op gang, waar je eindeloos naar kunt kijken, en waarbij de losse eindjes net zo belangrijk lijken als de lijnen die contouren schetsen. Haar draden roepen figuren op die zich aan het grotere maatschappelijke weefsel hebben ontworsteld. Ze zorgen soms ook voor verwarring, chaos, wonden. Voor speelsheid, lieflijkheid, of een kleine geste van venijn (er is een meisje dat in beide handen losjes één draadje lijkt vast te houden. Zoekt ze daarin zelf houvast? Of kan ze elk moment opstaan om dat schijnbaar onschuldige draadje om iemands nek te slaan?). En tenslotte suggereren de losse draden ook de mogelijkheid van een nieuw begin, en van verbindingen die met de omringende wereld en met de anderen op hun eigen sheets zouden kunnen ontstaan. Die losse draden dragen ertoe bij dat haar figuren, in de wisselende combinaties waarin zij ze toont, ook als een collectieve beweging van individuen kan worden gezien. Angela Davis, Mohammed Ali, Egon Schiele, Ibsen, grootvader Ekeland, anarchisten, autonomen, en die steeds weer terugkerende vrouwen en meisjes … Saminte plukt ze uit het nieuws van gisteren en uit geschiedenissen die niets aan actualiteit hebben ingeboet, en weeft ze in steeds nieuwe constellaties aan elkaar, omdat zij ziet wat ze met elkaar delen.
Omdat de wereld waarop Saminte doorlopend reflecteert zelf steeds in beweging is, is misschien wel het mooist en letterlijk het meest tegendraads aan haar werk dat zij ook het werk zelf steeds verandert. In werken die al jaren bestonden, voegt zij nieuwe elementen toe. In werk dat ik een paar dagen geleden nog heb gezien, is nu al weer veel gebeurd. Niets past beter bij de anarchistische attitude die in haar ogen het beste tegengif is tegen de pijnlijke paradox van maatschappelijke autoriteit: de echte anarchist gelooft niet in een nieuw systeem, maar staat erop om te blijven veranderen.
18 november 2017