provenance:
Galerie m, Bochum
Galerie und Kunsthandlung Franz Sweter, Darmstadt
Kunsthandel Lambert Tegenbosch, Heusden aan de Maas
Sotheby’s Amsterdam
Private collection, Antwerp
Coppejans Gallery, Antwerp
exhibitions:
De werkelijkheid van Schoonhoven, Stedelijk Museum Schiedam, 2015
literature:
Jan Schoonhoven
Antoon Melissen, 2015
nai010 Publishers, Rotterdam
Jan Schoonhovens reliëfs van de vroege jaren zeventig getuigen van interessante ontwikkelingen, zowel op formeel als op programmatisch vlak. De werken zijn groter en ook is er sprake van een hechte onderliggende systematiek, zeker vergeleken met de vroege jaren zestig. In het voorjaar van 1972 schrijft Schoonhoven aan bevriend kunstenaar Jan Henderikse (Delft, 1937) over ‘nieuwe uitdagingen’ sinds het winnen van de tweede prijs op de IX Biënnale van São Paulo (1967). ‘De reliëfmakerij gaat nu met assistentie op systematische wijze verder, in een rustig tempo’, zo schrijft Schoonhoven.1
Deze assistent, Aad in ’t Veld, herinnert zich dat 1972 een ‘absoluut topjaar’ was. Vooral uit Duitsland nam de vraag naar Schoonhovens reliëfs sterk toe. Sinds het winnen van de Biënnale was de internationale aandacht sterk toegenomen, en ook Alexander von Berswordt-Wallrabe van de vermaarde Galerie m in Bochum speelde daarin een belangrijke rol. Schoonhovens samenwerking met Von Berswordt-Wallrabe was bijzonder vruchtbaar. Alleen al tussen 1969 en 1972 exposeerde Schoonhoven zesmaal bij Galerie m.
Galeriehouder Von Berswordt-Wallrabe herinnert zich hoe Schoonhoven na de uitbundige vormexperimenten van de late jaren zestig niet wist hoe verder te gaan. Alle motieven leken uitgeput, en een herhaling van zetten was geen optie. In gesprekken tussen Schoonhoven en Von Berswordt-Wallrabe ontstond het idee seriegewijs te gaan werken.2 En zo ontstond in 1972 Geprägte Strukturen, een cassette met acht preegdrukken in een oplage van 120 exemplaren. Schoonhoven vond het procedé van de reliëfdruk in papier interessant, zo blijkt uit zijn brief aan Henderikse, al duurt het even ‘(...) om zo’n beetje door te krijgen wat voor mijn werk geschikt is in de Prägedruck.’3
Rond dezelfde tijd ontwikkelde Jan Schoonhoven het concept voor de veertiendelige serie waar reliëf R72-73-M-10 (1973) deel van uitmaakt. In de titels van deze reliëfs is telkens de letter ‘m’ opgenomen, als verwijzing naar de naam van de galerie in Bochum – Schoonhoven ontwikkelde het concept voor de serie op verzoek van Von Berswordt-Wallrabe. In deze reliëfs staat de verkenning van variaties op een enkel motief centraal. Schoonhoven omschreef de opbouw en samenhang van de veertien reliëfs in een handgeschreven toelichting als ‘(…) de stapsgewijze verticale deling van parallel lopende horizontale cellen.’4 Dit nieuwe procedé van 1972–1973 zette de toon voor de jaren zeventig, het speculeren met de effecten van licht en schaduw door minimale ingrepen in het vlak.
Antoon Melissen
1 Schoonhoven aan Henderikse, 11 april 1972. Archief Jan Henderikse, New York.
2 Von Berswordt-Wallrabe in gesprek met Antoon Melissen, 12 april 2013.
3 Op. cit. (zie noot 1).
4 Notitie Jan Schoonhoven, archief Von Berswordt-Wallrabe, Bochum.