De Nederlandse kunstenaar Bram Ellens (geb. 1978) begon niet in een atelier — maar in Silicon Valley.
Jarenlang werkte hij in het hart van de techindustrie tijdens de dotcom-boom, waar hij van dichtbij getuige was van de opkomst van robotica en algoritmes. Die ervaring vormt nu de brandstof voor zijn multidisciplinaire kunstpraktijk, waarin hij de complexe en vaak emotionele relatie tussen mens en technologie onderzoekt.
In werken die de grens tussen het mechanische en het bezielde vervagen, nodigt Ellens ons uit om na te denken over hoe gemakkelijk we empathie projecteren op machines. Zijn doorlopende project Robots in Captivity, getoond op Buitenplaats Doornburgh, presenteert ontregelende scènes: een robotarm aan een ketting, een drone die op en neer beweegt in een kooi, een stuntelige robot die doelloos ronddoolt. Deze machines lijken haast menselijk — of dierlijk — en roepen gevoelens op van medelijden, ongemak of vertedering. Het is een theatrale, soms absurde kijk op onze vervlechting met kunstmatige intelligentie.
In Mother and Child (2022), gepresenteerd tijdens Imagine Intuition in Museum De Lakenhal, gaat Ellens nog een stap verder. Twee robotarmen interacteren in een teder tableau dat de oerband tussen moeder en kind oproept. Dat het om machines gaat, beseft de toeschouwer pas ná een intuïtieve emotionele reactie. “Het is een paradox,” zegt Ellens. “Je voelt iets echts — totdat het brein zich ermee bemoeit.”
Maar Ellens houdt zich niet alleen bezig met toekomstangsten. In The Orphans verzamelde hij afgedankte schilderijen van overleden mensen — vergeten kunstwerken die waren achtergelaten in kringloopwinkels en vochtige kelders. Hij bracht ze samen in een sculpturale installatie die stilte, spiritualiteit en nostalgie uitstraalt. De energie van de oorspronkelijke maker én de emotionele lading van de voormalige eigenaar zijn nog voelbaar, wat resulteert in een aangrijpende meditatie over herinnering, verlies en het hiernamaals.
Of hij nu werkt met robots of vergeten relieken, Ellens brengt altijd een gevoel van theater, empathie en ironie in zijn werk. Zijn installaties waren te zien op plekken als HEM in Zaandam, IBB op Curaçao, Buitenplaats Doornburgh, Museum De Lakenhal in Leiden, Sculpture in the City in Londen (VK) en Kunsthal Nord in Denemarken. Hij werkt regelmatig samen met andere kunstenaars, wetenschappers en AI-onderzoekers. Voor Ellens draait kunst niet alleen om het observeren van technologie — maar om het voelen ervan. “Kunst is bij uitstek de perfecte taal,” zegt hij, “om onze relatie met kunstmatige intelligentie niet alleen begrijpelijk, maar ook tastbaar te maken.”