13 december 2021, Oscar van Gelderen
De keuze van… Brunhilde Borms
In de rubriek ‘De keuze van…’ laten we een keur aan kunstliefhebbers (van incidentele kopers tot kunstprofessionals) aan het woord over hun beleving van kunst, en vragen we naar hun voorkeuren: waar zien ze het liefste kunst? Waar kopen ze, en vooral: wie kopen ze? In dit deel Brunhilde Borms (freelance uitgever bij Borgerhoff & Lamberigts, 52 jaar)
Wat betekent kunst voor u?
Op school leer je als kind lezen en schrijven – en in mijn tijd ook naaien en breien – maar ‘kijken’ leerde ik daar niet echt. Ook thuis werd kijken niet gestimuleerd, behalve naar televisie, bewegend beeld dus.
Hoe we kunst beleven, en welke betekenis we eraan geven, is om die reden denk ik zeer gevarieerd. Als kind leerde ik mijzelf te kijken en de manier waarop ik dat ontwikkelde, bepaalt nu nog steeds mee wat kunst voor mij betekent. Kijken naar objecten en beelden, op zoek gaan naar schoonheid, was voor mij een vlucht uit de realiteit, een beetje zoals het lezen van een boek: even weg uit het hier en nu.
Kunst betekent voor mij opnieuw connectie maken met het kind in mij: de grenzeloze nieuwsgierigheid, vele ‘waarom vragen’, het niet echt op zoek zijn naar een antwoord op die vragen, verwondering en bewondering en even beseffen dat begrijpen niet het belangrijkste is.
De schoonheid van het niet-weten, en dat moment zolang mogelijk proberen vast te houden en even in een andere wereld zijn.
Heeft u kunst van huis uit meegekregen of heeft u zelf uw pad moeten vinden?
Mijn jeugd kan men – zoals Peter De Graef het onlangs zo mooi verwoorde in ‘Alleen Elvis blijft bestaan’ – ‘verfrommeld’ noemen. Er was weinig schoonheid om mij heen, en ik compenseerde dat als kind door ‘mooie’ dingen te verzamelen; een steen, een schelp, een tekening van de juf, een poëziealbum, een prentje uit een TV-blad. Ik had een schuif waar ik al die objecten in bewaarde, en een klein boekje waar ik al de beelden die ik mooi of bijzonder vond in verzamelde. Kijken naar mooie dingen deed mij de wereld om mij heen vergeten. Ik werd een verzamelaar van schone dingen en nam die steeds met me mee zodat ik op ieder moment wanneer ik het wilde wat schoonheid in mijn leven kon brengen. Daar is misschien wel de basis gelegd voor mijn voorliefde voor collage en textiel – schoonheid was altijd iets heel tactiels voor mij.
Ook klein werk kan mij enorm aanspreken, omdat je dat te allen tijde kan meenemen, en ook abstract werk, vermits je daar echt de ruimte voor verbeelding krijgt dat het nog niet teveel ingevuld is wat je ziet, dat je je verbeelding echt volledig de vrije loop kan laten gaan omdat er weinig aanknopingspunten zijn naar wat we kennen.
Pas nadat ik mijn ouderlijke huis verliet en ging studeren kwam ‘kunst’ in mijn leven, onder andere via Hilary Page. Ik volgde een keuzevak bij haar, en zij had een ‘Joan Miro’ (reproductie, vermoed ik) in haar kantoor hangen. Door haar ging ik voor het eerst in mijn leven naar Parijs om ‘Blue II’ van Miro in het echt te gaan bewonderen, in Centre Pompidou in Parijs. In diezelfde periode (1993) nam een vriend mij mee naar de Mexicaanse muralisten (MSK GENT). Ik denk dat geen van beide beseffen dat zij een hele wereld voor mij openden die tot dan toe voor mij verborgen was gebleven.
Vanaf dat moment begon ik met het geld dat ik verdiende als jobstudent (ik werkte als tandartsassistente) kunstboeken te kopen. Niet om te lezen (met het hoofd), maar gewoon te kijken (met het hart). Daar ben ik nooit mee gestopt. Een kunstboek doorbladeren, brengt echt een explosie van geluk bij mij teweeg. Schoonheid direct bij de hand. Ook hier is tactiliteit zeer belangrijk, ik kies niet altijd voor een welbepaalde kunstenaar, maar ga eerder af op hoe het boek gemaakt is, wat voor soort papier is gebruikt, de vormgeving. Op deze manier leerde ik bijvoorbeeld het werk van de broers Bouroullec kennen, gewoon omdat ik het papier waarop hun werk gedrukt werd geweldig vond.
Toen het mij later in het leven goed ging, was het moment aangekomen om zelf ook ‘kunst’ aan te kopen. Ik ben heel blij dat ik dat aan onze drie dochters kan meegeven – een omgeving met stilstaande beelden om naar te kijken.
Wat ik ook heel bijzonder vind, is dat ik de werken die ik zelf aankoop mag aanraken. Het aanraken van iets is veelal verboden; als kind leer je snel dat je overal moet afblijven, maar eens je een werk aankoopt, kan je het pas echt voelen en aanraken. Om die reden alleen zou ik iedereen adviseren eens een werk aan te kopen.
Waar haalt u uw informatie over het wel en wee in de kunstwereld vandaan: krant, vakbladen, televisie, online?
Via mijn job als uitgever kom ik met vele kunstenaars in contact en als medeoprichter van Coupee Collage Collective heb ik ook een goed zicht op de hedendaagse collagekunstenaars.
Ook via mijn drie dochters kom ik in contact met jonge makers, via hen leerde ik het werk kennen van Shervin Sheikh Rezaei en Maxime Brigou. The Art Couch lees ik graag, en de kranten inspireren mij om naar bepaalde tentoonstellingen te gaan. En door zelf soms eigen collagewerk te tonen in groepstentoonstellingen leer je veel nieuwe kunstenaars kennen.
Waar bekijkt u het liefste kunst? In een galerie, museum, een beurs of online?
Kunstbeurzen zijn niet echt mijn ding, volgens mij staat het kijken naar kunst daar ook niet echt centraal. Ik ga vaak naar musea, woon vele openingen van galeristen bij, scrol graag op Instagram en blader ook heel graag in kunstboeken. Ik vind het ook heel aangenaam om een kunstenaar te ontmoeten in zijn atelier, daar waar gecreëerd wordt.
Hoe vaak per jaar koopt u kunst? Koopt u werk in oplage of liefst uniek werk?
Afgelopen jaar heb ik werk gekocht van Shervin Sheik Rezaei, François Genicot, Thomas Renwart, Bert De Geyter, Nicholas Van Parys, Dolores Bouckaert, Jesse Willems, Ilse Selhorst, Ben Benaouisse en Silver Linings & Tramaine de Senna. Zoals je merkt, zijn dat niet allemaal bekende namen. Ik steek jonge makers graag een hart onder de riem door een werk aan te kopen. Al deze werken zijn uniek, op één na.
Mijn echtgenoot is verzamelaar van figuratieve schilderkunst uit de periode 1885 tot 1930; de aankoopprijs van dergelijk werk ligt beduidend hoger en is dan ook qua aankopen in aantal wat beperkter, tot één à twee werken per jaar.
En waar koopt u dan: in de galerie, op een kunstbeurs, op een veiling of online?
Mijn echtgenoot koopt vooral op de veiling (online), ik nooit. Al de werken die ik aankocht, kocht ik in aanwezigheid van de kunstenaar, hetzij in zijn/haar atelier, of in een (groeps)tentoonstelling, bij de galerist.
Is het belangrijk dat u en uw partner het altijd eens zijn over een aankoop? Hoe beslist u/jullie?
Eigenlijk vinden we het fijn elkaar met onze aankopen te verrassen. We laten elkaar daarin helemaal vrij. Hij weet wel dat als ik naar een galerie ga, ik meestal met een aankoopbon terugkom.
Op deze manier krijgen we een bonte mix in huis, en wordt het niet te afgeborsteld of te museaal. Ik vind niet alle werken die hij aankoopt ‘mooi’, dat leert me dan weer op een andere manier te kijken naar kunst. Via de kunst die we aankopen, leren we elkaar ook beter kennen: kunst kopen is iets heel intiems, dat kunnen delen met elkaar en onze dochters vind ik heel bijzonder.
Onze dochters hebben een uiteenlopende doch uitgesproken mening over alles wat we aangekocht hebben. Ik denk zelf dat ze onderling al afspraken hebben gemaakt wie later welk werk krijgt. En ja hoor, sommigen vallen bij geen van hen in de smaak.
Is er een galerie waar u een speciale band mee heeft?
Momenteel ben ik een boek aan het maken met Greet Umans van Schönfeld Galerie. Dat schept natuurlijk een band, en het feit dat zij de galerist is van Jesse Willems, die ik goed ken, geeft haar ook een streepje voor op de andere galeristen waar ik regelmatig binnenwandel, waaronder Bruthaus Gallery, Zeno X, Gallery FIFTY ONE, Galerie Gevaert en Galerie Regent-Reychler.
Als u een onbeperkt budget had, van wie zou u dan een werk aankopen?
Op mijn wenslijstje staat een werk van Ronan Bouroullec. Momenteel loopt zijn allereerste solo tentoonstelling Galerie kreo in Londen. Londen bezoeken is wat moeilijker in deze periode, maar ik ga er alles aan doen om er toch te geraken. Wie weet…
Wie zijn uw favoriete kunstenaars (op Gallery Viewer), en waarom?
Mijn echtgenoot en ik waren op weg naar de Studio Skoop. We wandelden voorbij galerie De Buck, waar net een opening was van Johan Clarysse. We piepten door het raam en het werk sprak ons zo aan dat we binnenstapten. Het is daar dat we samen ons eerste ‘echte’ kunstwerk kochten. Ik koester dat werk, het hangt op een centrale plaats in mijn atelier.
Ik kan even hard genieten van een mooi stuk design dan van een kunstwerk. Ik ben liefhebber van het design van Maarten van Severen, en van Müller Van Severen, en via hen leerde ik ook het werk van Dan van Severen kennen. Onlangs kregen we een mooie tekening van zijn hand cadeau. Dat werk is zo fragiel, zo tactiel... Ik ben de gulle schenker eeuwig dankbaar.
Ik was aan het werk op de uitgeverij en zag een bijzondere man rondlopen, met een prachtig pak aan. Wat me vooral opviel was de broche die op dat pak gespeld was – van een narcis. Mijn collega Viktor Van den Braembussche wist me vertellen dat die man Thomas Renwart was, en dat weekend de opening van zijn tentoonstelling was. Ik ging erheen en was veroverd door zijn prachtig werk. En ohhhh… wat heb ik die man graag. We zijn intussen goede vrienden geworden en niet alleen zijn kunst weet mij te bekoren, maar ook zijn sprankelende persoonlijkheid. Thomas brengt veel joy in mijn leven.
Jesse Willems en zijn werk leerde ik kennen op de eerste groepstentoonstelling van Coupee Collage Collectief. Bij de Verbeke Foundation in Stekene werd onder andere zijn werk getoond. Zijn collagewerk is voor mij alles en nog meer, het zijn penseelstreken, het is fotografie, het zijn werkelijk fantastische composities, zijn werk beantwoordt aan bijna alle elementen van schoonheid die ik in mijn jeugd voor mezelf definieerde: fragiel, tactiel, abstract, en liefde voor papier. Heel veel lagen, enorm veel complexiteit en toch uitblinken in eenvoud, je moet het maar doen.
De dag dat ik een kledingstuk van Martin Margiela kocht, staat in mijn geheugen gegrift. Net als design, kan mode mij net zo hard beroeren/ontroeren als beeldende kunst. Toen ik onlangs in Parijs was, stond de tentoonstelling bij Lafayette Anticipations van Margiela ook bovenaan mijn must see lijstje. Een explosie in mijn hoofd en hart was het – zijn oog voor detail en esthetiek, dat heb ik zelden ervaren. En dan die catalogus bij de tentoonstelling, als kunstboek liefhebber kan ik niet anders zeggen: hoedje af!
