In de rubriek ‘De keuze van…’ laten we een keur aan kunstliefhebbers (van incidentele kopers tot kunstprofessionals) aan het woord over hun beleving van kunst, en vragen we naar hun voorkeuren: waar zien ze het liefste kunst? Waar kopen ze, en vooral: wie kopen ze? In dit deel Emely Christiaens (zelfstandig ondernemer en kunstexpert bij het televisieprogramma Stukken van mensen, 36 jaar)
Wat betekent kunst voor u?
Beleving en sentiment. Kunst moet mij emoveren en raken. Als ik er kippenvel van krijg dan zit het goed. Kunst is meer dan de afbeelding of object alleen. Het verhaal waar ik de kunstenaar heb ontmoet of het contact met de gallerist is ook belangrijk voor mij. Het complete plaatje moet kloppen.
Heeft u kunst van huis uit meegekregen of heeft u zelf uw pad moeten vinden?
Kunst is er altijd geweest, van kind af aan. Mijn eerste echte herinnering was mijn papa die heel enthousiast over zijn werk van Pol Bury aan het vertellen was. Hij leerde ons verder te kijken dan wat we zagen. Mijn mama is ook een echte verzamelaar. Met haar heb ik vele kunstbeurzen bezocht, in binnen -en buitenland. Toen ik in London stage liep bij Sotheby’s kwam ze ook vaak langs. Het is tot op vandaag nog altijd leuk deze passie te delen met haar. Ik hoop stiekem dat een van mijn kinderen deze passie voor kunst ook te pakken krijgt.
Waar haalt u uw informatie over het wel en wee in de kunstwereld vandaan: krant, vakbladen, televisie, online?
Mond op mond vooral. Ik luister graag naar de meningen van kenners, hoe ze staan ten opzichte van bepaalde shows of trajecten van kunstenaars. Iedereen zijn inzicht is anders, dat intrigeert me wel. Je leert er ook andere kunstenaars door kennen. Ik volg galerijen, kunstenaars en kunstbeurzen via Instagram. Zo blijf je het gemakkelijkst op de hoogte van alle huidige shows en evenementen.
Waar bekijkt u het liefste kunst? In een galerie, museum, een beurs of online?
In een museum. De architectuur van het museum voegt vaak een extra dimensie toe aan het kunstwerk of de complete expositie. Een kunstenaar die een show voor een museum voorbereidt is daar waanzinnig gefocust mee bezig, over het hoe en wat en waar. Vaak zijn deze exposities minutieus voorbereid en worden er nieuwe werken vervaardigd, net voor die tentoonstelling in dat specifieke museum. Sommige werken zijn perfect gemaakt op die manier.
De Biënnale van Venetië, daar ga ik al jaren naartoe. Die prachtige oude architectuur in combinatie met moderne kunst is een gouden combinatie. In 2007 hing in het Arsenale di Venezia werk van El Anatsui, een Ghanese beeldhouwer. Het was de eerste keer dat ik zijn werk op zo een formaat zag. Het werk ‘Dusasa II’ werd speciaal gemaakt voor die locatie. Als je er voor zou hebben gestaan, zou je begrijpen wat ik bedoel. Alles aan dat werk, in die immense ruimte, kwam samen. Het was gewoon perfect! Lichtinval, de pilaren als steun voor het ogenschijnlijk zware werk (gemaakt van gerecycleerde aluminium sluitingen van champagneflessen en koperdraad) , de textuur etc.
Niet alle kunstenaars kunnen omgaan met een opgelegde ruimte en ‘in opdracht van’ een werk vervaardigen. De meesten willen daar niet aan gebonden zijn, en houden vast aan hun canvas afmetingen of manier van werken. Het mag gezegd zijn dat de meesten eerder koppig zijn op die manier. En terecht ook. Sommige kunstenaars zijn ook op hun best als je ze geen regels en beperkingen oplegt.
Ik probeer ook vaak naar solotentoonstellingen in musea of galerijen te gaan. Vaak krijg je dan de ziel van de kunstenaar te zien. Hoe hij of zij de ruimte – en hun werk daarin – interpreteert.
Hoe vaak per jaar koopt u kunst? Koopt u werk in oplage of liefst uniek werk?
Dit verloopt in fases. Mijn kinderen hebben de laatste jaren veel van mijn tijd opgeslokt en corona heeft er ook niet veel goed aan gedaan. Online kunst kopen is voor mij toch nog een ver van mijn bed verhaal. Tenzij je eventueel de kunstenaar kent, maar toch heb ik het graag live gezien voor ik het aankoop. Kunst koop ik meestal niet gepland. Ik zoek nu al jaren naar een mooi buitenwerk en nog steeds ligt er enkel speelgoed van mijn kinderen in onze tuin.
Mijn laatste werk kocht ik op een zonnige woensdag namiddag, bij Barbé-Urbain in Gent. Ik was per toeval in de buurt en sprong vlug eens binnen. Ik had mijn driejarige dochter mee en was meer bezig te zorgen dat ze niets stuk maakte of ergens in zou klimmen. Die avond belde ik met Oliver en Christophe voor werk van Manor Grunewald en Ritsart Gobyn. De twee werken bleven me gewoon de hele namiddag bij. Als je meestal specifiek naar iets op zoek gaat, dan vind je het niet. En soms komt het gewoon op je af. Ik koop bijna uitsluitend unieke werken. Begrijp me niet verkeerd, er is niets mis met edities, maar als je kan, raad ik mensen aan unieke werken te kopen.
En waar koopt u dan: in de galerie, op een kunstbeurs, op een veiling of online?
Ik koop waar het werk op dat moment hangt en tot mij spreekt. Dat kan overal zijn. Een kunstbeurs is soms moeilijker. Op een beurs word je overrompeld. Dan koop je vaker werken bij een galerie die je al kent of al een band hebt met de kunstenaar. Al die stands, mensen, kunstwerken, installaties, video’s, etc. Ik begrijp dat voor een ‘kunst-toerist’ moeilijker is om daar het kaf van het koren te scheiden. Ik raad jonge verzamelaars aan om hun eerste kunstwerk bij een galerij te kopen en bij voorkeur niet te ver van huis. Zo kan je alles achteraf van dichtbij opvolgen en blijf je betrokken bij openingen, exposities, kunstbeurzen, etc.
Mijn eerste werk dat ik kocht was op een beurs. Ik weet het nog heel goed. Op Art Brussels 2010 kocht ik bij Martin van Zomeren een werkje van Navid Nuur. Een zeemvel, met tekst op. Het sprong me in het oog, het bleef hangen en de gallerist was een typische, gezellige Nederlander. Het is soms de combinatie van alles dat je aantrekt.
Kunst op veilingen kopen moet je wel eens gedaan hebben. De rush is onbeschrijflijk. De volledige sfeer rond een veiling werkt ook aanstekelijk en meebieden tot het voor jou is – of net niet – is soms zenuwslopend.
Ik was erbij in 2008 toen Damien Hirst een soloveilig had bij Sotheby’s. Het was nog nooit vertoond dat een kunstenaar rechtstreeks bij een veilinghuis zijn werk te koop aanbood, en dan maar liefst 223 gloednieuwe werken. Dit heeft heel wat teweeggebracht in de kunstwereld. Het stelde de rol van de gallerist in twijfel, de positie van de kunstenaar in de kunstmarkt én de waarde van het werk, door middel van opbod aan te bieden.
Maar goed, we zijn veertien jaar later en de galleristen zijn er nog steeds. Je hebt gewoon die buffer nodig tussen de kunstenaar en verzamelaar. En Damien Hirst? Die verkocht die avond bij Sotheby’s voor een bedrag van 200 miljoen pond… Het conflict dat hij teweegbracht kon hem worst wezen, denk ik dan.
Is het belangrijk dat u en uw partner het altijd eens zijn over een aankoop? Hoe beslist u/jullie?
Toen ik mijn man leerde kennen zijn we samen naar Art Basel geweest. Die beurs blijft toch nog altijd de nummer één in de wereld, op vlak van hedendaagse kunst. De grootste galerijen van de wereld komen er ieder jaar opnieuw naartoe – Gagosian, Barbara Gladstone, David Zwirner, Hauser & Wirth, Xavier Hufkens, Zeno X, White Cube etc – om er gedurende één week aan duizenden bezoekers hun kunstenaars tentoon te stellen. De grootste galerijen hebben zodanig veel kunstwerken mee met groot potentieel, dat ze bijna iedere dag andere kunstwerken ophangen zodra het ene verkocht is. Crazy!
We hebben daar toen een prachtige aquarel gekocht van Hans Op de Beeck. Het is gewoon leuk om dat samen te doen. Zeker als de ene partner een ‘kunst-toerist’ is, is een bezoek aan een grote beurs wel leuk. Je hebt gewoon een groter aanbod. Je voelt snel je partner zijn likes en dislikes aan. Niets is leuker dan de twijfel van: ‘Kopen we het of niet?’, ‘Wat denk jij?’ of ‘Waar hangen we het?’. Of nog anders: ‘Oh neen, echt mijn ding niet.’
Is er een galerie waar u een speciale band mee heeft?
Op dit ogenblik heb ik echt een goed contact met Barbé-Urbain. Ze kennen me goed, en weten wat mijn passie in kunst is. Ze zijn top professioneel en delen graag hun kennis of zoektocht naar nieuwe kunstenaars. Ze blijven vernieuwen en verbazen met hun shows en zijn niet bang om eens iets nieuws uit te proberen! Dat vind ik soms ook belangrijk en leuk; je uit je comfort zone begeven is beangstigend en uiteraard ook enger als galerij gezien het commerciële aspect, maar ik geloof daar wel in. Je moet als galerij wel een bepaalde lijn hebben van kunstenaars die je toont en waarin je investeert, maar soms mag dit eens iets anders of uitdagender zijn. De wereld vandaag de dag – ook op kunstvlak – is veranderd. Alles gaat sneller, digitaler en er is ook een groter aanbod van kunstenaars en platformen. Je moet vandaag meer opvallen en eruit springen. Barbé-Urbain is gewoon sterk bezig op dat vlak. Ze blijven top of mind met zowel een uitgekiende soloshow of een verrassend eclectische groep-show, die toch als geheel tot de verbeelding spreekt. Ze laten zelfs een kunstenaar zoals Joost Pauwaert kanonnen afschieten bij hen in de galerie. Over een knaleffect gesproken.
Als u een onbeperkt budget had, van wie zou u dan een werk aankopen?
Altijd een moeilijke vraag geweest. Vandaag is de eerste die in mij opkomt Ugo Rondinone. Een Zwitsere kunstenaar die in New York woont. Ik heb in 2018, in The Bass Museum in Miami, een soloshow gezien die me is bijgebleven. Indien je deze kunstenaar niet kent, is het zeker de moeite om even te googelen. Wat altijd goed is voor de betere kunstenaars zoals Ugo, is dat ze snel worden opgepikt door grote galerijen. Wat voor de kunstenaar betekent: meer budget om grote werken te maken (hoeveel zou zijn ‘Making a Mountain’ niet gekost hebben?) en onmiddellijk een groter netwerk en prachtige beurzen om hun werk voor te stellen aan de hele wereld. Het nadeel is dan voor ons, de kleine verzamelaar, die snel moet zijn om hun werk te kopen als het nog ‘betaalbaar’ is.
Maar mocht ik bij onbeperkt budget iets mogen kopen zou het misschien eerder een klassieker zijn. Bijvoorbeeld een Alberto Giacometti of Mark Manders, voor in mijn tuin.
Wie zijn uw favoriete kunstenaars (op Gallery Viewer), en waarom?
David Adamo heb ik leren kennen toen ik bij Hoet Bekaert Gallery werkte. Ik ben hem ooit gaan ophalen op de luchthaven. Een nogal kleine man met baard en pet op kwam me tegemoet. Heel sympathiek. Zijn eerste vraag op weg naar Gent was of we toch zeker wat marihuana konden kopen. Zo kon hij beter nadenken, zei hij. Je maakt al eens wat mee met die kunstenaars. Ik heb in 2016 zijn bronzen ballonnen bij rodolphe janssen gekocht, op de Brafa beurs. Deze verschrompelde ballonen geven de emotie mee dat het feestje allang gedaan is. Waar ze ooit zo mooi en hoog in de lucht hingen en dienst deden om het feestje kleur te geven en plezier, geven ze nu alleen nog het gevoel van iets triest, de kater na het feestje…
Stan Van Steendam is ook een must-follow! Die jonge en tevens über-sympathieke kunstenaar heeft enorm veel potentieel. Ik heb er een klein werkje van. Stan maakt enkel unieke werken en is ook sterk bezig in het buitenland.
Lionel Jadot is iemand die ik van dichtbij aan het opvolgen ben. De manier waarop hij objecten herinterpreteert is fascinerend. Zijn werken vervelen nooit en zijn uitdagend. Dit is het beste voorbeeld van werken die je niet van dichtbij moet bekijken maar als één – en in zijn geval nieuw – geheel.