06 april 2019, Wouter van den Eijkel
Beyond Matter - Levi van Veluw
Halverwege het interview pakt Levi van Veluw zijn laptop erbij om iets te laten zien. Tien minuten en een exposé met hoogtepunten uit de architectuurgeschiedenis en objecten uit alle mogelijke geloofsovertuigingen later, is duidelijk hoe grondig Van Veluw zich heeft gebogen over de vraag welke eigenschappen vormgeving moet hebben om de toeschouwer het idee te geven dat hij zich in een geweide omgeving begeeft. Hij lette op ogenschijnlijke details als de hoogte van een altaar, de lichtval daarachter, de hoogte van kerkplafond, de vormgeving van de interieurs en de kwaliteit van de gebruikte materialen. Zelf koos Van Veluw, als altijd, voor handwerk en voor een voor hem nieuw materiaal: klei.
Levi van Veluw (1985) brak vrijwel meteen door na het afronden van zijn opleiding aan ArtEZ met de serie Ballpoints, waarmee in 2008 hij de International Photo Award in New York won. Sindsdien is zijn werk overal ter wereld te zien geweest. Deze vliegende start betekende wel dat Van Veluw niet de kans kreeg om zich als kunstenaar te ontdekken. Rustig werken aan vaste thema’s en langzaam bekend raken bij een breder publiek, zat er dus niet in. Van Veluw deed het voor het oog van de kunstwereld. Beyond Matter is Levi van Veluws vijfde tentoonstelling bij Galerie Ron Mandos.
Levi van Veluw, Altaar groot, Polymer clay, metal frame, wood, pigment, 200x200, 2019
Structuur en maatwerk
In de serie The Origin of the Beginning uit 2011 onderzoekt Van Veluw zijn hang naar structuur. Daarbij beeldde hij zijn familie en gezinsleven af in houten blokjes. Zo gaf hij structuur aan zijn directe omgeving die thuis tijdens zijn jeugd ontbrak. Anders dan wat vaak wordt verondersteld zijn de beelden uit The Origin of the Beginning niet met een computerprogramma gemaakt, maar met de hand. Alle houten blokjes en latjes zijn met de hand op maat gemaakt en het geheel werd vervolgens gefotografeerd en gefilmd.
Dat laatste is typerend voor Van Veluw. Waarom zou je je zoveel werk op de hals halen als je het ook met een paar muiskliks voor elkaar kan krijgen? Het antwoord is dat Van Veluw vertrekt vanuit een concept. In dit geval: waarom hecht ik er zoveel waarde aan om structuur en regelmaat te geven aan mijn leven? Vervolgens zegt Van Veluw: “Ik blijf bewust weg bij filosofie. Filosofie in kunst staat garant voor slechte filosofie. Ik ben beeldend kunstenaar in de letterlijke zin van het woord. Mijn kracht is het in beelden uitwerken van een idee. Daarbij is de vraag: hoe zet je een concept om in materie?”
Die materie hoeft ook niet iedere keer hetzelfde te zijn. Volgens Van Veluw kan je geen wezenlijk andere kunstenaar worden, maar is het wel zaak om altijd te blijven zoeken naar andere vormen en materialen om je verhaal in te doen. Zo maakte Van Veluw zelf tekeningen, sculpturen, film, fotografie en installaties en gebruikte door de jaren heen tal van materialen: van de groene materialen uit de modelbouw voor Landscape (2008) tot hout, klei en glas voor Beyond Matter.
Levi van Veluw, extended artifact, Polymer clay, metal frame, pigment, 180 180 cm, 2019
Veneration
De afgelopen jaren raakte het thema structuur op de achtergrond, maar voor zijn voorlaatste show Veneration (2017) en nu met Beyond Matter gaat Van Veluw toch terug op een thema waarmee hij een geschiedenis heeft: het geloof. Van Veluw groeide op in Hoevelaken en hoewel zelf niet gelovig, speelde het christelijk geloof als kleinzoon van een dominee een rol in zijn leven. Met de serie Veneration begon zijn onderzoek naar de vormentaal van geloofsovertuigingen; werken in deze serie hebben dan ook titels als Pentaptych en Sanctum. Vraag is: als we iets immaterieels aanbidden, waarom heeft het geloof dan een beeldtaal en rituelen nodig?
Beyond Matter
Pentaptych en Sanctum bestaan uit een ontelbaar aantal houten latjes en zijn uitgevoerd in kobaltblauw. Ze zien er perfect uit. Zelfs zo perfect dat Van Veluw geregeld werd gevraagd of het wel handwerk was. In reactie daarop ging hij voor Beyond Matter op zoek naar een materiaal dat die vraag niet zou oproepen, omdat het nooit kaarsrecht zou worden. Een materiaal waarin je de vingerafdrukken van de maker nog kan zien. Hij kwam uit bij klei.
De keuze voor klei betekende ook dat Van Veluw zich het werken met dat materiaal eigen moest maken - van het correct mengen van het blauwe pigment tot en met het bakken, alles was nieuw. Dat vroeg een enorme investering in tijd. Het uitwerken van de concepten zal eveneens niet in een zucht of een stoot zijn gebeurd. Als je naar het nauwkeurig uitgewerkte altaarstuk Beyond Matter of het roosvenster Circular Ornament kijkt, dan dringt die vraag zich vroeg of laat aan je op.
Van Veluw heeft over alles nagedacht. Dat blijkt ook uit zijn kleurgebruik - Berlijns blauw bij de werken in klei, kobaltblauw bij de werken met hout. Iedere kleur roept bij kijkers associaties op, deze kleuren blauw zijn niet typisch voor religieuze vormen en benadrukt zo de vorm nog eens. “Op die manier kan je de kijker sturen”, zegt Van Veluw. “De kunst is om kijkers zoveel mogelijk mee te nemen in het idee; dat kun je doen door te spelen met context, in dit geval de galerie, de materialen, en de kleur. In de context van de galerie is het nuttig wanneer een werk de overige werken verduidelijkt”.
Voor Beyond Matter maakte Van Veluw Shrine, een klein altaar, met die functie in gedachten. Voor het handzame altaar staan bakjes die gelovigen in het altaar kunnen schuiven. Deze bakjes roepen (bijvoorbeeld) associaties op met de briefjes die gelovige Joden aan de Klaagmuur toevertrouwen. Bij Beyond Matter zie je soortgelijke bakjes terugkeren bij werken als Wall of Rituals en Vertical Altar.
Levi van Veluw, Klein patroon, Polymer clay, metal frame, pigment, 100x65cm, 2019
Beyond Matter Installation
Het hoogtepunt van Beyond Matter is zonder twijfel Beyond Matter Installation. In een aparte kamer, die je alleen kan betreden via een schaars verlichte gang, heeft Levi van Veluw een installatie gemaakt die twee werelden ineen bevat. Alsof het een archeologische vindplaats is, is iedere grijsblauwe wand bekleed met een stalen frame met glasplaten. Juist deze archeologische dimensie en het feit dat je in een afgesloten ruimte bent, geven je sterk het idee dat je op een heilige plek bent waar stilte gepast is. Tegelijk benadrukt Van Veluw met Beyond Matter Installation dat religies gebruikmaken van architectuur om de gelovigen het idee van een religieuze ervaring te geven.
“De installatie is eigenlijk een extraatje voor het publiek. De kans dat ik de installatie verkoop is klein,” zegt Van Veluw. “Immers, wie heeft daar ruimte voor?” Dan rest de vraag waarom je nog zo’n installatie zou maken wanneer je al maanden alles op alles hebt moeten zetten voor de overige werken. Van Veluws antwoord is illustratief voor een kunstenaar die blijft zoeken naar nieuwe manieren om zijn verhaal te vertellen “Feit is dat je als kunstenaar getypecast wordt. Wanneer je fotografeert, zal je alleen voor fotografietentoonstellingen worden gevraagd. Door te laten zien dat ik installaties maak, hoop ik dat ik ook vaker gevraagd word om installaties in opdracht te maken.” Deze benadering lijkt zijn vruchten al af te werpen want op 27 april opent in Italië een nieuwe 300m2 grote installatie, en in december een bij het nieuwe museum Het Hem, op het hembrugterrein in Zaandam.
Levi van Veluw – Beyond Matter is nog tot en met 11 mei te zien bij Galerie Ron Mandos
Op 11 mei aanstaande wordt het boek Beyond Matter gepresenteerd bij Galerie Ron Mandos
Bekijk het kunstenaarsprofiel van Levi van Veluw
