10 september 2021
Maya Watanabe: een gefragmenteerde verwerking van trauma
Tot en met 9 oktober kun je bij tegenboschvanvreden in Amsterdam een nieuwe installatie zien van Maya Watanabe. De Peruaanse kunstenaar maakt meerkanaals video-installaties waarin ze op subtiele wijze onuitsprekelijke verschrikkingen verbeeldt. In haar laatste twee videowerken ‘Liminal’ (2019, onlangs te zien in Museum de Pont) en ‘Bullet’ (2021, nu te zien bij tegenboschvanvreden) gaat ze op haar eigen manier dieper in op de Peruaanse burgeroorlog.
Deze oorlog wordt beschouwd als de meest bloedige oorlog in Peru sinds de Europese kolonisering, een oorlog waarin maar liefst vijftig- tot zeventigduizend doden vielen en nog eens twintigduizend burgers vermist raakten. In het gewapende conflict tussen de corrupte Peruaanse regeringstroepen en de maoïstische guerrillagroep Sendero Luminoso (Shining Path) — en vanaf 1982 ook de marxistisch-leninistische Túpac Amaru Revolutionaire Beweging — werden door alle partijen systematische wreedheden begaan, waar met name de inheemse bevolking het slachtoffer van werd. In de 21e eeuw is men begonnen met het verwerken van deze bloedige geschiedenis en het ter verantwoording roepen van de daders. Toch is dat maar deels mogelijk; veel slachtoffers zijn van de kaart verdwenen zodat de daders hun straf konden ontlopen. Veel overblijfselen zijn onherkenbaar en worden voorzien van de treurige status NN: No Name. Voor ‘Bullet’ werkte Watanabe samen met het Peruaans Forensisch Team, om zo de binnenkant van de schedel van een niet-geïdentificeerd lichaam in beeld te brengen. Dit slachtoffer werd in 1986 vermoord door het overheidsleger en verwordt daarmee tot Watanabe’s symbool van deze onopgeloste zaken.
Maya Watanabe, No Name , tegenboschvanvreden.
Het resultaat is gefragmenteerd, net als de herinneringen van Watanabe, die in 1983 werd geboren in Lima, temidden van het conflict. Het is daarbij opvallend dat zowel ‘Liminal’ als ‘Bullet’ worden getoond op achterwanden die op een bepaalde manier scheef zijn. ‘Liminal’ werd in Museum de Pont tot en met vijf september 2021 geprojecteerd op een hellende muur en ‘Bullet’ is nu bij tegenboschvanvreden te zien op een gebogen achterwand.
Haar video-installatie ‘Liminal’ in Museum de Pont ging dieper in op de frustrerende tussenstaat tussen rouw en onzekerheid binnen de families van de vermiste personen. Watanabe volgde hiervoor het onderzoek naar twee beruchte massagraven in Ayacucho en Huánuco. In één van de graven liggen de mensen die zijn vermoord door linkse guerrillabewegingen, in het andere de slachtoffers van het overheidsleger. De zoektocht naar de twintigduizend vermiste mensen is allesbehalve compleet; er zijn ruim twintig jaar later nog steeds honderden massagraven niet in kaart gebracht. Watanabe: “Dit werk gaat over het heden, over de geesten van het heden. Heen en weer bewegend tussen het zichtbare en het versluierde probeert ‘Liminal’ de wreedheden zonder verzachting of coulance te tonen.” De kunstenaar draagt op haar eigen manier bij aan de collectieve verwerking van dit nationale trauma. Het werk van Watanabe was eerder onder meer te zien in het Palais de Tokyo, het Kyoto Art Centre, het Museo de Arte Contemporáneo de Lima, de Kadist Art Foundation, LOOP en de Biënnale van Beijing
Maya Watanabe, No Name , tegenboschvanvreden.
‘Bullet’ is nog tot en met 9 oktober te zien bij tegenboschvanvreden in Amsterdam.
