10 may 2021, Manuela Klerkx
Gauthier Hubert | Starry, Starry Night
In 1999 won hij de prestigieuze ‘Prijs Jonge Belgische Schilderkunst’. Sindsdien wordt het werk van Gauthier Hubert (°1967, Brussel) getoond in binnen- en buitenland, en met name in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en IJsland. Zijn schilderkunst valt niet alleen op door een nauwgezette picturale techniek, maar ook door een breed kleurenpalet - dat zowel subtiel als extreem levendig kan zijn - en talloze visuele woordspelingen en verwijzingen naar de kunstgeschiedenis.
Zelf omschrijft hij zijn schilderproces als een 'performatieve handeling' aangezien het onderwerp overeenkomt met het technische realisatieproces. Door bijvoorbeeld zijn adem in te houden om bepaalde details te schilderen, ontstond een serie portretten van een man die 3 minuten zijn adem inhoudt. En een portret van Michael Jackson uit 2003 met de titel The Grey Man gaat over de moeilijkheid om vanuit zwart de kleur grijs te maken; een duidelijke verwijzing naar het proces van depigmentatie van de huid van de zanger. Dus als Gauthier Hubert spreekt over schilderkunst spreekt hij vanuit de handeling van het schilderen zelf.
Hubert’s schilderijen zijn niet bepaald bedoeld om de kijker te overtuigen of te plezieren. Integendeel, zijn portretten en personages blinken uit in de schijnbare onmogelijkheid om je ermee te kunnen identificeren: ze confronteren je met gevoelens van ongemak en vervreemding en de veelal introverte karakters ogen niet bepaald sympathiek. In plaats van het beeld van een herkenbare persoon waarmee we ons kunnen identificeren of die ons kan aantrekken, zijn zijn portretten vaak een denkbeeldige weergave van gezichten die een gevoel van afwijzing en twijfel oproepen: de lege blik of de witte ogen, de bijzondere lichaamshouding en de iets afwijkende vorm van het gezicht, de bleke teint en de transparante oogleden, de ietwat valse glimlach en de grijze, veel te grote tanden...het schoonheidsideaal is ver te zoeken en wordt overschaduwd door de schoonheid van de picturale aanraking zelf en die het beeld transfigureert. Zo schilderde hij in 2010 het Portret van een lelijke vrouw (Portrait d'une femme laide), waarin alle klassieke criteria van schoonheid worden geschonden. In 2017 volgde het Portret van de zoon van de lelijke vrouw (Portrait du fils de la femme laide), dat deze tactiek voortzette en daarmee de reeds bestaande genealogie in zijn schilderproces zichtbaar maakte. Dit proces van transfiguratie ondersteunt Hubert’s opvatting dat 'schilderen mooi kan maken wat lelijk is' door het feit dat de schilderkunst zelf - haar finesse, textuur en precisie - ons weghaalt van het beeld.
Veel tijd en aandacht besteedt hij aan het voorbereiden van de achtergrond van zijn composities voordat hij er een personage aan toevoegt. Laag na laag ontstaat een monochroom oppervlak of een oppervlak bestaande uit verschillende subtiele kleurnuances dat vervolgens wordt fijn geborsteld. Deze abstracte achtergronden zouden ook zonder enige figuratieve toevoegingen als schilderijen al fascinerend genoeg zijn.
Maar waar gaat het in de schilderkunst van Gauthier Hubert precies over? Het antwoord moet gezocht worden in taal. Om precies te zijn, in de titels die hij zijn schilderijen meegeeft. ‘De titels bestaan al eerder dan de schilderijen’, legt hij uit, ‘Soms scheiden meerdere jaren een titel van het schilderij’. Maar hoe lang deze periode ook mag zijn, 'woorden leiden altijd tot een visueel beeld dat het startsignaal is voor een nieuw schilderij.' Daarom geeft hij zijn schilderijen titels mee die tot de verbeelding spreken zoals Toevallige ontmoeting met een Marsmannetje (Portrait d’un Martien rencontré par hasard), Portret van een man die zichzelf voor Jezus Christus aanziet (Portrait d'un homme qui s’est pris pour Jésus, le Christ), of Buste van een jong meisje met uitpuilende ogen (Buste d'une jeune fille aux yeux globuleux). Zijn schilderijen zijn als het ware visuele verhalen gevuld met verwijzingen naar portretten van bekende en onbekende mensen, meestal fictief en zeer zelden non-fictief, al eerder geschilderd door hemzelf of door andere kunstenaars. Zo creëert de kunstenaar een ware genealogie waarbij het ene schilderij, op grond van vrije associatie, leidt tot het andere.
Gauthier Hubert, "Portrait d'un homme ayant un beau fond", 2017, Irène Laub Gallery.
Sommige werken houden nauw verband met de kunstgeschiedenis, zoals de serie Infinite Paintings (Peintures infinies), geïnspireerd op een brief van Vincent van Gogh aan zijn broer Theo, waarin hij zich afvraagt hoe hij technisch gezien het schijnsel van een sterrenhemel zou kunnen reproduceren. Door deze vraag te koppelen aan de terugkerende moeilijkheid die veel schilders ondervinden bij het afmaken van een compositie, creëert Gauthier Hubert schilderijen van sterrenhemels die nooit af zullen zijn, omdat hij zichzelf toestaat ze te wijzigen door er af en toe een ster aan toe te voegen, ook of zelfs als het werk verkocht is. Zo refereren de werken in deze reeks - waartoe de kunstenaar zich onbeperkt toegang kan verschaffen overeenkomstig een door de koper ondertekend akkoord - aan het begrip ‘oneindigheid’ zowel in het onderwerp (oneindige sterrenhemels) als in hun technische proces (oneindige toevoegingen aan de schilderijen).
Een ander voorbeeld is het schilderij Anna Meyer over 502 jaar (Anna Meyer à 502 ans), dat hij in 2009 schilderde, ongeveer vijf eeuwen na de creatie van het origineel van Holbein. Dit werk illustreert het belang van taal, de fascinatie voor visuele eigenaardigheden en een transversale kijk op de kunstgeschiedenis. Zowel op het schilderij van Holbein als op dat van Van Gogh, zit Anna Meyer op dezelfde manier en kijkt ze met dezelfde starre blik. Bij Gauthier Hubert zien we een vergelijkbare positie, maar het verstrijken der jaren heeft zijn sporen achtergelaten op haar fysieke gelaat. Iets soortgelijks kunnen we zeggen van het schilderij Portret van een man die allergisch is voor blanken (Portrait d'un homme allergique aux blancs). Dit portret van Kazimir Malevich, in reliëf geschilderd met verschillende wit pigmenten, is een verwijzing naar zijn schilderij Wit vierkant op witte achtergrond (Carré blanc sur fond blanc).
Een portret schilderen op basis van een beschrijving vergt moed. De schilder staat immers in dienst van zijn visuele verbeelding. Evenals het geval is bij een schrijver die zich een personage verbeeldt en dat tot leven wekt door middel van woorden en een beschrijvende tekst. Schilderkunst wordt gestimuleerd door taal, precies zoals een tekst.
Maar het ware geheim van Hubert's schilderkunst schuilt niet in het schilderproces zelf of in de taal, maar in de details: niet in het geheel, maar in elk afzonderlijk deel, en in elke hoek van het beeld.
