Ter gelegenheid van het verschijnen van zijn boek ‘Deciphering the Artist’s Mind’ maakte Berend Strik een speciale editie in een oplage van 50 hand gestikte, unieke exemplaren (genummerd en gesigneerd door de kunstenaar). Het kunstwerk wordt samen met de publicatie gepresenteerd in een speciaal daarvoor ontworpen box. Zowel de box als de publicatie zijn ontworpen en door Irma Boom, het boek is ook door haar gesigneerd. De publicatie bevat een selectie van de werken die zijn gemaakt op basis van Berend’s studio bezoeken. Ieder bezoek wordt ingeleid door Marja Bloem (senior curator) en is voorzien van een tekst.
Over het project ‘Deciphering the Artist’s Mind’
Voor zijn project ‘Deciphering the Artist’s Mind’ onderzocht Berend Strik (Nijmegen, 1963) de relatie tussen enerzijds de fysieke, creatieve ruimte van de kunstenaar (het atelier of de studio) en anderzijds de ideeën en kunstwerken die in die ruimtes ontstaan. Daartoe bezocht hij jarenlang tientallen kunstenaarsstudio’s over heel de wereld: van de Amerikaanse Vito Acconci tot de Indiaase Bhupen Khakhar en van Martha Rosler naar Henry Taylor. Hij sprak met hen over het kunstenaarschap en maakte honderden foto’s van het atelier die hij op hun beurt weer verwerkte in de kunstwerken die uit zo’n bezoek ontstonden. Opmerkelijk daarbij is dat hij aan de achterkant vaak kleine herinneringen, briefjes en foto’s aanbracht waardoor voor- en achterkant, door een extra laag stiksels, met elkaar zijn verbonden.
De mythe van het atelier
Het project begon ruim tien jaar geleden met een bezoek aan Marcel Duchamp’s atelier in Manhattan; een architecturale ruimte waarvan het gebruik in de loop der jaren weliswaar is gewijzigd, maar waarvan de herinneringen nog altijd levendig zijn. Nadien bezocht Berend ook de ateliers van kunstenaars als Jackson Pollock & Lee Krasner en John Baldessari, naast de performatieve ruimte van Melati Suryodarmo en de conceptuele ruimtes van James Lee Byars en Francois Boucher. Hij fotografeerde deze ruimtes om ze, eenmaal terug in zijn atelier, te vergroten en af te drukken. Vervolgens bewerkte Berend het oppervlak met stiksels en losse draden en bracht hij er tactiele stoffen op aan om bepaalde onderdelen te accentueren en zodoende een nieuw beeld te creëren. Door deze stiksels en applicatietechniek, die hij op basis van zijn persoonlijke interpretatie toevoegt, toont Berend hoe je een bepaald beeld of een herinnering kunt transformeren tot iets nieuws. Daarmee reikt de mythe van het atelier, als oorspronkelijke plek van creativiteit, verder dan de grenzen van de fysieke ruimte. Door Berend’s project weten we inmiddels dat een bezoek aan een atelier van een kunstenaar kan leiden tot nieuwe ideeën en kunstwerken: enerzijds door het brein van de kunstenaar wiens/wier atelier je bezoekt te ontcijferen en anderzijds door van de oorspronkelijke plek en ideeën, zoals Berend doet, een nieuw beeld van te maken.
Vanwaar het project ‘Deciphering the Artist’s Mind’?
Ik geloof dat een kunstwerk nooit op zichzelf staat maar dat er altijd sprake is van een verbinding met een bepaalde kunstenaar of een kunstwerk dat je, bewust of onbewust kent. Met mijn project ‘Deciphering the Artist’s Mind’ heb ik voor mezelf in kaart proberen te brengen hoe zoiets eigenlijk in zijn werk gaat. Daarvoor ben ik zover proberen te gaan als maar kon door een bezoek te brengen aan het atelier van de kunstenaar en met hem of haar in gesprek te gaan over zijn/haar kunstenaarschap. Ik ben geïnteresseerd in de vraag hoe er van niets iets ontstaan kan. Het denkmodel, dat plaatsvindt in de studio, brengt kunstwerken tot stand. Dat is de magie. Dat maakt de kunstenaar.
Vervolgens heb ik uitgezocht hoe ik het artistieke brein van een ander met dat van mezelf kan verbinden door letterlijk lagen aan een bestaande foto van een (detail van een) studio toe te voegen door er overheen te stikken en er stof aan toe te voegen.
Wat is je leukste herinnering aan alle kunstenaars die je voor het project hebt gezien en gesproken?
Ik heb ontelbare leuke herinneringen en anekdotes maar ééntje die me speciaal is bijgebleven heeft te maken met een bezoek aan de galerie Luhring Augustine in New York. Daar was toen een groepsshow met werk van oa Martha Rosler te zien. Een feministische kunstenaar uit de zeventiger jaren die ik erg bewonderde. Niet in het minst omdat ik een heel feministische stiefmoeder had dus ik was nogal vertrouwd met het fenomeen. Misschien ook de reden waarom haar werk me zo raakte. Hoe dan ook, ik wilde haar atelier eigenlijk bezoeken voor mijn onderzoek, dus liet ik een briefje met mijn naam en telefoonnummer achter bij de juffrouw aan de balie. Ik ging er eigenlijk vanuit dat dat briefje, zodra ik mijn hielen zou hebben gelicht, in de prullenbak zou belanden.
Ook omdat sommige kunstenaars heel lastig zijn om te benaderen, en veel kunstenaars hun tijd wel beter kunnen gebruiken voor lopende projecten en dergelijke, zelf heb ik ook vaak tijdgebrek. Maar wat schetste mijn verbazing? Drie en een halve maand later ontving ik een email van Martha Rosler met een uitnodiging om een kop koffie te drinken. Daar was ik erg van onder de indruk.
Mijn afspraak met Vito Acconci begon ook heel grappig. Ik arriveerde namelijk te vroeg bij zijn atelier in Brooklyn en besloot toen even naar de supermarkt op de hoek te gaan. Daar zag ik een man lopen met een winkelmandje die verdacht veel om Vito leek en het mandje volgooide met lekkere spullen. Ik deed maar of ik hem niet kende en toen ik later zijn atelier betrad werd ik bevestigd: het was hem want op de tafel stonden de heerlijkste dranken en etenswaren uitgestald. Overigens duurde dat bezoek van ’s ochtends 11 uur tot ’s nachts 3 uur want we gingen nog uitgebreid eten en stappen, enz. Een onvergetelijke ervaring.
Kun je uitleggen hoe de foto ‘Deciphering the Artist’s Mind’ eruit ziet?
Het is een foto, om precies te zijn een C-print van 28 x 28 cm, die ik heb genomen van iemand’s achterhoofd en waarvan ik de beweging van de haren heb geaccentueerd door met de hand aangebrachte draden in een fellere kleur. Hiermee leg ik verbindingen tussen een bestaande, realistische foto en een nieuw, geabstraheerd beeld.
Hoe was de samenwerking met Irma Boom? Hoe kwam die tot stand?
Ik kende Irma al heel lang maar had nog nooit met haar samengewerkt. Al met al zijn we met de productie van dit boek twee jaar bezig geweest en dan leer je elkaar wel kennen. Ik heb heel veel van haar geleerd. Zo werkt ze heel precies: eerst ontvangt zij al het materiaal (beeldmateriaal en teksten), dan ordent ze het en vervolgens gaat ze van al dat materiaal stap voor stap een boek maken. En dan zie je hoe daar langzaam een echt Irma Boom boek ontstaat. Zij sluit als het ware dit tienjarig project af met een boek als een kunstwerk en toen ik haar voor deze opdracht vroeg zei ze: “Een boek maken is niet een project afronden maar een nieuw project mogelijk maken.” Daar werd ik heel erg blij van.
Waar ben je nu mee bezig?
Momenteel ben ik bezig aan een serie tekeningen die voortkomen uit ‘Deciphering the Artist’s Mind’.
Daarmee probeer eigenlijk te onderzoeken wat er omgaat in mijn geest die enerzijds dagelijks gevoed wordt door de tijdsgeest en anderzijds grip probeert te krijgen op het realiseren van nieuwe tekeningen die voortkomen uit wat er allemaal in mij opkomt door gewoon dagelijks naar mijn studio te gaan. Zo vang ik bijvoorbeeld thuis wat informatie op terwijl ik een boek lees en terwijl ik naar de studio ga mijmer ik daarover. Deze serie tekeningen zijn een experiment om andere terreinen te onderzoeken. Zo projecteerde ik op 23 januari jongstleden een selectie van 50 tekeningen op een van de muren in Paradiso terwijl de sopraan Lies Vandewege daarbij zong als ware deze tekeningen een ‘libretto’. Uiteraard hadden wij hiervoor wel veel gerepeteerd!