26 june 2020, Flor Linckens
Lumen Travo - Untitled (Spirit of Changing Times)
Lumen Travo cureert met enige regelmaat een zomertentoonstelling waarin wordt gereflecteerd op sociale en politieke elementen in onze samenleving. Tot en met 25 juli kun je tentoonstelling ‘Untitled (Spirit of Changing Times)’ bekijken in de galerie in Amsterdam. In deze tentoonstelling gebruiken Atousa Bandeh Ghiasabadi, Judith Westerveld en Thierry Oussou hun werk om te reflecteren op deze onderwerpen.
De Iraans-Nederlandse kunstenaar Atousa Bandeh Ghiasabadi studeerde eerst natuurkunde en astrofysica voordat ze zich waagde aan een kunstopleiding. “Ik ben een mislukte astronoom. Ik dacht dat wetenschap moeilijker was dan kunst. Ik voelde me geïntimideerd. Maar nadat ik astronomie had gestudeerd, leerde ik dat kunst moeilijker is en heb ik mezelf uitgedaagd met kunst en (de door mij opgegeven) wetenschap.” Ghiasabadi legt in haar grote, poëtische en dromerige tekeningen en schilderijen verbanden tussen tussen Iran en Nederland, tussen oorlog en vrede, tussen de mens, samenleving en de natuur. Ze maakt daarvoor gebruik van diepe kleuren en persoonlijke herinneringen. Het intieme en het politieke zijn in haar werken nauw verbonden en het heden en het verleden lopen regelmatig door elkaar heen. Ghiasabadi groeide op in Iran ten tijde van de Iraanse revolutie, waarin de dictatoriale en prowesterse sjah werd afgezet en (uiteindelijk) plaatsmaakte voor een dictatoriale republiek onder ayatollah Khomeini. Daarop volgde de Irak-Iranoorlog, die vaak de Eerste Wereldoorlog van het Midden-Oosten genoemd wordt. Ghiasabadi’s verbeeldingen hebben daardoor in veel gevallen een apocalyptisch karakter en worden getekend door een combinatie van Perzische symbolen en westerse beeldtaal, met incidentele verwijzingen naar het werk van Frida Kahlo — wiens werk Ghiasabadi naar eigen zeggen tot tranen roert. Ze maakt ook films, die te zien waren op internationale filmfestivals waaronder het IFFR. In haar nieuwste reeks werken, die in deze tentoonstelling te zien is, spelen de media en het nieuws een belangrijke rol. Die worden enerzijds getekend door angst en gevaar en anderzijds door krachtige en snelle beelden die oproepen tot actie.
Atousa Bandeh Ghiasabadi, Screen 2, 2020, Lumen Travo.
Judith Westerveld werd geboren in Nederland maar emigreerde op elfjarige leeftijd met haar ouders naar Zuid-Afrika. Haar werk focust zich op het postkoloniale tijdperk waarin we leven en hoe de sporen uit dat verleden nog steeds voelbaar (en zichtbaar) zijn in het heden. “Doordat ik in Nederland én Zuid-Afrika ben opgegroeid voel ik me altijd zowel insider als outsider, misschien helpt dat wel als je moeilijke onderwerpen aan de orde wilt stellen. In Zuid-Afrika en in Nederland heb je heel verschillende gesprekken. Het Nederlandse koloniale verleden aan de Kaap is hier in Nederland een soort blinde vlek.” Westerveld geeft in haar werk veel ruimte aan een veelheid aan perspectieven en interpretaties en onderzoekt daarbij hoe historische narratieven tot stand komen. In deze tentoonstelling zien we een serie fotocollages onder de naam ‘Monetaria Moneta’ (monetaire munt). Ze refereren naar een specifieke schelpensoort die in koloniale tijden werden gebruikt als valuta in de trans-Atlantische slavenhandel. Voor handelaren was dit een lucratief systeem, want Kaurischelpen leverden in Afrika soms wel 500% winst op. Deze schelpen werden in grote hoeveelheden naar Europese havens verscheept, als tussenstop voordat ze in West-Afrika gebruikt werden om tot slaaf gemaakte mensen te kopen. Voor deze reeks ging Westerveld op onderzoek langs de kustlijn van Zeeland, waar deze schelpen door historische schipbreuken van VOC-schepen nog steeds aanspoelen: als voortdurend symbool voor de belangrijke rol die Nederlanders speelden in de trans-Atlantische slavenhandel. In een reeks unieke werken zien we hoe Westerveld performances opvoert in dit landschap met een groot oor, dat overigens visueel veel overeenkomsten toont met de schelpen. Het oor staat symbool voor een bereidheid en openheid om te luisteren naar deze pijnlijke geschiedenissen.
Judith Westerveld, Monetaria moneta (II), 2020. Lumen Travo.
Thierry Oussou beschrijft zijn artistieke methode als ‘sociale archeologie’, waarbij hij de relaties tussen etnografische objecten en hedendaagse kunst onderzoekt. Hij kijkt daarbij altijd naar de mensen om hem heen, naar hun motivaties, onderlinge verhoudingen en interacties. De in Amsterdam gevestigde kunstenaar werd geboren in het West-Afrikaanse land Benin, een land dat regelmatig terugkomt als onderwerp in zijn werk. Voor zijn meest recente kunstwerken deed hij onderzoek naar katoenplantages in Benin en de positieve impact van die plantages op de economische groei van het land. De katoenwerkers en de hedendaagse samenleving in Benin spelen daarin een belangrijke hoofdrol. Oussou probeert in zijn werk sociale, historische en politieke machtsstructuren uit het heden en verleden zichtbaar te maken en vast te leggen voordat ze verdwijnen. “Veranderingen moeten zeker plaatsvinden, maar ik leg dat verdwijningsproces graag vast voordat het helemaal onzichtbaar is, om op die manier het spoor van de traditie, de afdruk van het verleden in de toekomst, te behouden. Het vergeten van (en je niet bewust zijn van) je eigen geschiedenis kan door politici worden gebruikt als een manipulatiemiddel. Daarom heb ik het gevoel dat het noodzakelijk is om bepaalde dingen te redden, zodat de kennis er over blijvend is.” Ook het bordspel Adji, één van de oudste en meest populaire spellen in Afrika, speelt een belangrijke rol in het werk van Oussou, als metafoor voor een maatschappij met bepaalde spelregels. In de tentoonstelling in Lumen Travo presenteert Oussou een selectie aan nieuwe werken op papier, waarbij hij gebruik maakte van inkt, acryl, oliestiften en houtskool van de plantages. Hij verkiest papier boven canvas omdat het minder rigide is en bescheiden karakter heeft. “Papier is fragiel, net als het menselijk wezen. Dit hogelijk symbolische medium vergezelt ons, ons hele leven lang, van het geboorte- tot aan het overlijdenscertificaat.” Het is bovendien een materiaal dat eenvoudig gescheurd, verbrand en gelaagd kan worden. De sporen van zijn artistieke proces blijven daardoor zichtbaar. Het werk van Oussou is op dit moment overigens ook te zien in de Oude Kerk als onderdeel van Unlocked-Reconnected.
Thierry Oussou, Untitled, 2020, Lumen Travo.
