12 august 2025, Flor Linckens
Ontdek in Stedelijk Museum Schiedam hoe Daan van Golden de grenzen van originaliteit oprekte
Tot en met 14 september 2025 presenteert Stedelijk Museum Schiedam de tentoonstelling ‘Daan van Golden. The Original’. Het museum brengt hiermee een eerbetoon aan een van de meest eigenzinnige en invloedrijke kunstenaars van Nederland, die bekendstond om zijn scherpe oog voor schoonheid in het alledaagse. Van een geblokte theedoek of een foto in een krant tot Japans inpakpapier: bij Van Golden konden de meest bescheiden objecten en beelden uitgroeien tot serieuze onderwerpen. Op GalleryViewer wordt de kunstenaar vertegenwoordigd door andriesse~eyck galerie en – tot september – Galerie Fons Welters.
Met een ongekende concentratie schilderde Van Golden bestaande patronen en beelden na, vaak tot in het kleinste detail, of legde hij met zijn camera vluchtige momenten vast die hij in hun eenvoud betekenisvol vond. Het resultaat is een oeuvre dat voortdurend vragen oproept over originaliteit, herhaling en interpretatie. Wanneer is iets nieuw, en wanneer kijken we gewoon met nieuwe ogen naar iets dat al bestaat? Herhaling speelt een grote rol in zijn praktijk. Motieven die de kunstenaar ontdekte keren in andere gedaanten terug en nieuwe schilderijen refereren continu naar eerdere doeken. Zo ontstaat een visueel netwerk waarin elk werk met de rest verbonden is. Ook in zijn appropriaties van details uit het werk van Pollock, Giacometti en Matisse klinkt diezelfde spanning door: citaten die ogenschijnlijk letterlijk zijn, maar onmiskenbaar de zijne worden. Zo verweeft hij moeiteloos elementen uit zowel “hoge” als “lage” cultuur.
Conservator Catrien Schreuder: “Het oeuvre van Daan van Golden is heel divers, maar alles heeft tegelijkertijd met elkaar te maken. Een bepaalde vondst, bijvoorbeeld het patroon met kleine bloemetjes op pakpapier van een Japans warenhuis, komt in later werk in allerlei gedaantes weer terug: als een schilderij, als onderdeel van een installatie met dat schilderij, in een foto daarvan, of als patroon gecombineerd met andere beelden. Steeds opnieuw ontstaat iets nieuws, terwijl het er allemaal al was. En dat alleen door er anders naar te kijken. Het is heel aanstekelijk.”
Van Golden begon zijn carrière met expressieve, zwart-witte abstracties. Het keerpunt kwam in 1963, toen hij naar Japan reisde. Niet de beroemde Japanse schilderkunst, maar juist het ontwerp van alledaagse objecten inspireerde hem, waaronder verpakkingspapier, theedoeken en zakdoeken. Van Golden was gefascineerd door de ambachtelijke precisie en uiterste doordachtheid van de Japanse esthetiek, gericht op het tot in de kern perfectioneren van een vorm – een benadering die kunstenaars, en zelfs koks, tot op de dag van vandaag blijft boeien. Het leerde hem dat perfectie ook schuilt in het vertrouwde. Met een bijna meditatieve precisie schilderde hij deze motieven vervolgens na in Japanse lakverf, waardoor de toets vrijwel onzichtbaar werd en een vlak, perfect oppervlak ontstond. Strakke lijnen en geometrische patronen bracht hij aan met afgeplakt doek, een methode die de discipline en concentratie van zijn werkwijze benadrukte.
Zijn ervaring in Japan deed hem echt anders kijken naar zijn eigen rol als kunstenaar. Waarom zou de expressieve toets meer waarde hebben dan het zorgvuldig reproduceren van een bestaand motief? Het antwoord vond hij in werken waarin observatie en concentratie net zo belangrijk werden als verf en doek. In de expositie in Schiedam is onder meer het werk ‘Zonder titel (Tokyo)’ uit 1964 te zien, dat recent werd aangekocht door Fonds Schiedam Vlaardingen e.o. en in langdurig bruikleen is gegeven aan het museum. Dit sleutelwerk weerspiegelt de omslag in Van Goldens oeuvre na zijn verblijf in Japan.
In de tentoonstelling in Schiedam zijn in totaal zo’n tachtig werken van zijn hand te zien, waaronder schilderijen, foto’s, collages en grafisch werk. Deze werken komen uit de collectie van het museum, maar ook uit particuliere verzamelingen en musea in binnen- en buitenland. Het museum grijpt het jubileumjaar van Schiedam, waarin 750 jaar stadsrechten gevierd worden, bovendien aan om de kunstenaar te eren als ‘Schiedamse held’. Van Golden woonde en werkte er vrijwel zijn hele leven, met uitzondering van enkele langere periodes in het buitenland. In 1966 was zijn werk voor het eerst te zien in Stedelijk Museum Schiedam, en in 1978 volgde een solotentoonstelling.
Daan van Golden werd in 1936 geboren in Rotterdam, waar hij een opleiding volgde aan de Willem de Kooning Academie. De kunstenaar stelde zijn werk wereldwijd tentoon, van Tokio tot New York, en in 1999 mocht hij Nederland vertegenwoordigen op de Biënnale van Venetië. Zijn werk is onder meer opgenomen in de collecties van Stedelijk Museum Amsterdam, Stedelijk Museum Schiedam, Museum Boijmans Van Beuningen, Museum Voorlinden, het Rijksmuseum, Kunstmuseum Den Haag, het Centraal Museum, de Rabobank en ABN AMRO. In 2017 overleed de kunstenaar in Schiedam.
