16 june 2025, Flor Linckens
Radenko Milak: reflecties in een gedeelde ruimte
In Brandt Gallery in Amsterdam kun je tot en met 5 juli een solotentoonstelling zien van de Bosnische kunstenaar Radenko Milak. De kunstenaar staat bekend om zijn zwart-wit aquarellen, olieverfschilderijen, tekeningen en animatiefilms. Vaak staan daarbij grote geopolitieke gebeurtenissen centraal. Maar in de galerie toont de kunstenaar nu een reeks recente aquarellen waarin hij mensen verbeeldt in en rond de gebouwen die we bewonen, de publieke ruimte die we delen. We zien mensen in reflecties, tussen glas en lucht, in scènes die meer suggereren dan dat ze prijsgeven. Milak hoopt daarbij vooral een bepaald gevoel vast te leggen. Soms deelt hij de locatie van het werk in de titel, soms blijft het geheel mysterieuzer. De werken zijn deels ontstaan tijdens een residentie in Miami bij de dc foundation.
De tentoonstelling laat zien hoe Milak zich in zijn nieuwste werken toelegt op de bolvorm: een symbool voor oneindigheid, spiegeling en technologische vooruitgang. In sommige scènes zien we mensen die zichzelf aankijken via deze reflecterende oppervlakken, gevangen in een moment van introspectie. Die fascinatie voor technologie is niet los te zien van zijn bredere thematiek, waarin beelden functioneren als dragers van collectief geheugen, politieke macht en culturele verschuiving. Hoewel Milak in veel van zijn eerdere werk vertrok vanuit gevonden beeldmateriaal, kiest hij in deze tentoonstelling voor een meer introspectieve invalshoek.
Want veel van de gedetailleerde en veelal monochrome werken van Milak zijn gebaseerd op gevonden beelden die hij aantreft in kranten, ansichtkaarten, documentaire fotografie, oude films, (propaganda)archieven en op het internet. Hij vertrekt daarbij vanuit de overtuiging dat onze kijk op de wereld en onze geschiedenis in belangrijke mate wordt gevormd door de constante stroom van beelden waarmee we die “werkelijkheid” vastleggen en duiden. Massamedia blijven ons collectieve bewustzijn vormen, met beelden die telkens opnieuw circuleren en in betekenis verschuiven. Ze zeggen iets over hoe we naar de wereld kijken, toen en nu. Milaks werkwijze is zowel analytisch als intuïtief. Hij zoekt naar momenten waarop geschiedenis zich in het klein ontvouwt: een detail, een schaduw, een detail dat in de snelheid van het nieuws gemakkelijk verloren gaat. Hij toont niet zozeer gebeurtenissen, maar hun nasleep, hun impact, hun echo. Daarbij verbindt hij grote geopolitieke thema’s met de kwetsbaarheid van het individu, met de traagheid van herinnering in een tijdperk van vluchtige beelden.
Milak: “Voor mij zijn de rol en aard van het beeld van wezenlijk belang, vooral in dit tijdperk van digitale revolutie. Ik ben daarnaast sterk geïnteresseerd in de status van het beeld als politiek feit. Het gebruiken en construeren van beelden als nieuwe versies van verhalen vormt daarbij een belangrijk uitgangspunt. Deze relatie is nog urgenter geworden met de opkomst van sociale netwerken en nieuwe informatietechnologieën. Mijn werk als schilder draait om de vraag wat schilderkunst vandaag de dag nog kan inhouden, nu beelden constant en overal toegankelijk zijn.”
Geschiedenis, herinnering, verbeelding en de invloed van moderne technologie vormen een rode draad binnen de praktijk van de kunstenaar. Voor eerdere werken liet hij zich onder meer inspireren door naoorlogse trauma’s, historische rampen, klimaatvraagstukken en de documentatie van politieke conflicten.
Milak werkt traag, secuur en gelaagd: hij vertaalt beelden met zwarte pigmenten naar wit papier. Dat zijn geen reproducties, maar herinterpretaties. Door de gevonden foto’s niet simpelweg over te nemen maar in verf om te zetten, haalt hij ze uit hun context, vertraagt hij de beeldconsumptie en opent hij ruimte voor twijfel, reflectie en herinterpretatie. Dat levert raadselachtige beelden op die tegelijkertijd een mate van herkenning oproepen. Van een afstand ogen Milaks zwart-witte beelden haast fotografisch, maar wie goed kijkt, herkent onmiskenbaar de hand van de schilder. Daarmee speelt Milak met de grens tussen objectief en subjectief, met het idee dat fotografie de “werkelijkheid” zou vastleggen — een notie die natuurlijk al lang onderuit is gehaald.
Radenko Milak werd in 1980 geboren in het huidige Bosnië en Herzegovina. Hij studeerde aan de Academie voor Schone Kunsten in Banja Luka en aan de Universiteit voor Schone Kunsten in Belgrado. Zijn werk was eerder te zien in onder meer Museum Darmstadt, het Museum voor Hedendaagse Kunst in Belgrado, Deichtorhallen Hamburg en het Museum voor Hedendaagse Kunst in Zagreb. In 2017 vertegenwoordigde hij Bosnië en Herzegovina op de Biënnale van Venetië, samen met Roman Uranjek en verschillende gastkunstenaars. Zijn werk werd opgenomen in de collecties van onder meer het Folkwang Museum in Essen, het Albertina Museum in Wenen, het Kunstmuseum in Wolfsburg, het Joods Museum in Frankfurt, het Hessisches Landesmuseum in Darmstadt, en in privécollecties als die van agnès b. en Art Collection Telekom.
