08 june 2025, Indra Devriendt
Oordeelloos en verbindend: Coppejans Gallery viert zijn vijfjarige bestaan met een kunstfestival
Coppejans Gallery viert zijn vijfjarige bestaan met een kunstfestival in het Schipperskwartier van Antwerpen. De opening van het kunstfestival in het Schipperskwartier van Antwerpen vond plaats tijdens Antwerp Art Weekend en wekte meteen veel belangstelling. Het is een knap initiatief. Coppejans realiseert een unieke samenwerking tussen kunst en lokale omgeving. De wijk staat in een ander daglicht met kunst als verbindend element. Het opent mogelijkheden op onverwachte ontmoetingen en gesprekken. Wanneer waarderen we een wijk of kunst? Zijn (voor)oordelen gepast?
Coppejans Gallery bevindt zich aan het Falconplein. Vroeger stond het plein bekend om malafide handel en namaakgoederen. Overlast door alcohol- en druggebruikers versterkte de slechte reputatie. Het Schipperskwartier zelf was gekend als de rosse buurt omwille van de prostitutie. De wijk heeft grote veranderingen ondergaan om de leefbaarheid te verbeteren. Er is een georganiseerde prostitutiezone. Nieuwe woonprojecten, handelsruimtes, culturele initiatieven en groen maken de wijk aantrekkelijker. “Ik apprecieer de buurt enorm”, vertelt Stijn Coppejans. “Toen mijn galerie op 2 juni 2020 opende, waren mijn eerste bezoekers de uitbaters van de fetisj shop Mister B aan de overkant. Ze hadden een fles champagne bij zich om de galerie te verwelkomen in de buurt. Dat vat goed samen wat hier mogelijk is. Ik stel wel vast dat de wijk voor veel mensen nog steeds een slecht imago heeft. Zelf hou ik ervan als iets een kantje heeft en doorleefd is. Ik wil daarom ook geen perfecte white cube om kunst te tonen. De context neem ik er graag bij.”
Het eerste jubileum wil Coppejans graag vieren in het Schipperkwartier. Het hele project omvat twee tentoonstellingen, kunstwerken geïntegreerd op diverse locaties in de buurt en performances tijdens het openingsweekend. ‘Collections’ vindt plaats in de galerie zelf en in een tentoonstellingsruimte in Klapdorp. “Ik maakte een indeling volgens vijf virtuele collecties”, aldus Coppejans. “Die brengen alle kunstenaars bij elkaar waar ik de voorbije vijf jaar mee samenwerkte. Ik beeldde me in dat ik een verzamelaar zou zijn. Hoe kon ik die veelheid brengen? Ik koos vijf thema’s als leidraad om de werking van de galerie te duiden. Ik nummer de werken alsof het een etnografische collectie is.” De thema’s zijn: Social Sculpturing, The white color, Constructie - deconstructie, Artefacts - shapes of nature en Archive of the mind. Op basis van gesprekken voordat hij zijn galerie oprichtte, kwam hij tot de volgende samenvatting: ‘art is research’. Collecties, archief en artefacten verwijzen naar het verzamelen en onderzoek.
Sociale sculpturen keerden vaak terug in tentoonstellingen en performances bij Coppejans. ‘100 jaar Beuys’ was bijvoorbeeld een groot project dat hij in 2021 realiseerde. “Ik noem het huidige project ook een sociale sculptuur”, zegt hij.
Performance van Adriaan Rees
De performances verwijzen rechtstreeks naar het werk van Joseph Beuys. Bart Van Dyck herdenkt de geboortedag van Beuys. Hij kweekt jaarlijks vier jonge eiken en zoekt een adoptieouder voor de bomen. Tijdens de performance van Adriaan Rees werd boter op het raam van de galerie gesmeerd. Studio DO maakte van oude straatstenen en historische ornamenten bekers en kannen en tafels. Als performance bieden ze cocktails aan.
Etalage van Eddy’s Tattoo Shop, porseleinen torso met tekeningen in Delfts blauw van ReeS
Verder zijn er 19 locaties waar kunstwerken te zien zijn. Vaak gaat het om kunstwerken in etalages in de buurt van het Falconplein. Zo zien we in de etalage van Eddy’s Tattoo Shop een porseleinen torso met tekeningen in Delfts blauw van Rees. De papieren vliegers en het handgedicht van Maarten Inghels zijn subtiel geïntegreerd in de Leather & Rubber etalage van Mister B. Kazerie De Kaasbrug verkoopt zakjes van 1kg Belgische Bouwgrond van Werner De Vos en geeft daarbij 100gr Belgische kaas weg. De reclameborden van Jan Hendrikse bij Yellow Submarine verwijzen naar de voormalige invulling van de locatie als groenten- en fruitwinkel. De kapper van HåR staat fier op zijn stoep naast een stapel goud gespoten boekenkaften van Denmark die glinsteren in het zonlicht. Patronen op het schilderij van Ronny Delrue gaan in dialoog met de tapijten van Ashtari Carpets. Alexandra Phillips maakt een reusachtige kralenketting die aan een balkon hangt. Aan een ander balkon hangt Nico Dockx twee vlaggen met het opschrift ‘Migration is normal’. Een plank met kunstboeken vinden je in de Dayshop. De verkoopster straalt terwijl ze vertelt dat ze al enkele boeken verkocht. “We helpen elkaar”, vult ze aan. In Coconuts Sex Cinema huur je normaal gezien een privécabine om seksfilms te bekijken. Nu kan je ook kiezen voor acht kunstfilms. “Het is een knipoog naar de buurt”, duidt Coppejans. “Hun etalage is steeds ingericht met retrospullen en positieve boodschappen. Voor deze gelegenheid voeg ik er twee erotische zeefdrukken van Paul De Vree aan toe. Ik ontleende ze van het M HKA waar ik intussen vijf keer mee samenwerkte.”
Alexandra Phillips
Op het Falconplein bevinden zich twee aanplakpalen. Op de ene staat een sculptuur van Nicolas Baeyens. Vorig jaar sleep hij zijn sculptuur op het plein in stukjes en gaf die weg aan het publiek. Met de restanten last hij nu een tweede versie. Op de andere aanplakpaal zet Rees ‘Screaming in a bucket’. Het verwijst miscommunicatie tussen twee mensen van diverse afkomst. Een man met een emmer en een borstel brengt toevallig affiches aan op de aanplakpalen tijdens de performance van Rees. De man kwijt zich van zijn taak en kijkt zelfs niet een keer op terwijl de performance zich naast hem voltrekt. Ook dat is mogelijk.
De betrokkenheid van de wijk is groot. “Het is de eerste keer dat het lukt om de hele buurt mee te krijgen”, ervaart Coppejans. “De voorbije jaren heb ik hier veel mensen leren kennen. Ze spreken mij aan en zijn nieuwsgierig over wat er gaande is. Ik maak zelf ook reclame opdat ze komen. Iedereen aan wie ik vroeg om voor dit project iets te tonen, stemde in. Er kwamen zelfs bewoners vragen of ik bij hen ook iets kon plaatsen. Opvallend was ook dat niemand op voorhand wilde weten om welk werk het zou gaan. Voor alles wat ik de voorbije jaren aan de stad gevraagd heb om in de wijk te doen, kreeg ik toelating.” Ook dat zit mee.
“Het is bijzonder hoe we volgens indelingen leven”, weet Coppejans. “Als we studeren, treffen we mensen met dezelfde interesse, onze collega’s doen vaak vergelijkbare zaken en onze vriendenkring is een bubbel. Met dit initiatief wil ik dat een keer doorbreken. Er ontstaan ontmoetingen en gesprekken tussen mensen die anders niet met elkaar in contact komen. Het creëert een web aan contacten en herinneringen die onuitwisbaar zijn.” Kunst fungeert als brug tussen werelden en mensen met uiteenlopende achtergronden en interesses. Het maakt van een buurt een sociale en culturele ontmoetingsplek. Er ontstaan spontane gesprekken en mensen verbreden hun perspectief. Mensen uit de buurt komen in contact met kunst en kunstliefhebbers krijgen naast kunst een beeld van de huidige situatie in de wijk. Bezoekers krijgen tijdens het openingsweekend een bonnetje om iets te gaan drinken in een café uit de buurt. Dat brengt ook communicatie op gang.
Een project in een wijk maakt kunst zichtbaar en bespreekbaar. Winkeliers of ondernemers die kunst in hun etalage tonen, denken na over wat kunst kan zijn. Wat valt mij op aan het werk? Past het al dan niet bij mijn zaak? Welke betekenis heeft het en welke waarde hecht ik eraan? Het gaat zelfs verder. Mensen denken na over een buurt. Wat vinden ze interessant, waardevol en waarom? Kunstliefhebbers zien overal kunst. “Bij de pitazaak hangt een kapotte verlichting. Bezoekers vroegen me of dat ook een werk was”, lacht Coppejans.
“Bij elk project dat ik hier al deed, kwamen mensen zeggen dat ze graag zouden hebben dat het werk bleef staan. Ze zien iets wat er voordien niet was en weer zal verdwijnen. Dat zet iets in beweging. Die verandering omarmen, leert ons dat ook te doen voor de complexiteit van het leven. Er is nood aan meer verbeeldingskracht. Dat kan kunst brengen. Kunst is alles wat tussen de regels zit. Het biedt ons een venster om oordeelloos door te blijven kijken en ontdekken. Waar het oordeel begint, stopt de waarneming.” We oordelen vaak over elkaar en over elkaars interesses of levens. Dit kunstproject brengt een positieve dynamiek op gang en leert ons om minder vooroordelen te hebben. De betrokkenheid van de wijk en de talrijke opkomst getuigen van een draagvlak. Coppejans droomt al van een biënnale samen met de andere galeries en mensen uit de wijk.
TIP
Ga op zaterdag 15 juni (14:00-16:00) op stap met Manuela Klerkx voor de GalleryViewer tour in het kunstfestival SchipperskwARTier in Antwerpen. Je ontdekt alle kunstwerken en bezoekt de twee tentoonstellingen. Je krijgt ook een programmaboekje mee. Inschrijven kan door een mailtje te sturen naar [email protected].
Coppejans Gallery
