04 april 2025, Flor Linckens
Traditie als vorm van activisme: Mina Abouzahra in het Amsterdam Museum
In het Amsterdam Museum is tot en met 1 juni 2025 werk van ontwerper en kunstenaar Mina Abouzahra te zien in de tentoonstelling ‘Vrouwen van Amsterdam – een ode’. Met haar installatie ‘1,5 woman’ brengt Abouzahra, vertegenwoordigd door Rademakers Gallery, een ode aan de kracht en verbondenheid van vrouwen. Daarin is onder meer een tapijt te zien dat ze samen met Amazigh-vrouwen uit een Marokkaanse weefcoöperatie maakte. De tentoonstelling viert de impact van vrouwen op Amsterdam, ter gelegenheid van het 750-jarig bestaan van de stad. Het eert de vrouwen die een plek verdienen in ons collectieve geheugen.
Als Marokkaans-Nederlandse ontwerper die opgroeide tussen twee culturen weet Abouzahra als geen ander hoe het voelt om je voortdurend tussen verschillende werelden te bewegen. Die culturele gelaagdheid vormt het fundament van haar praktijk. In haar tapijten, meubels, installaties en interieurs komen ambacht, kunst en design samen. Het handwerk van Marokkaanse wevers komt daarbij samen met de strakke lijnen en vormentaal van het hedendaagse Nederlands design. Haar praktijk is bovendien verankerd in jarenlang grondig historisch en materiaalonderzoek en ontstaat altijd vanuit samenwerking.
De installatie ‘1,5 woman’, die nu in het Amsterdam Museum te zien is, bestaat uit een wandtapijt, de stoel ‘Hieja’, de sofa ‘Goity’ (‘zusje’) en het drieluik ‘Fruits of the Loom’. De titel verwijst naar het Amazigh-begrip ‘anderhalve vrouw’, een uitdrukking voor een buitengewoon krachtige vrouw. In de installatie worden vakmanschap en erfgoed verweven met verhalen over veerkracht en vrouwelijke solidariteit die generaties overstijgt.
Abouzahra’s fascinatie voor Marokkaans vakmanschap ontstond tijdens haar studie meubelontwerp in Amsterdam. Tijdens een stage van een jaar in het zuiden van Marokko raakte ze onder de indruk van de symboliek, kleuren en technieken die daar al eeuwenlang worden doorgegeven. Tegelijkertijd werd ze geraakt door het zware fysieke werk dat daarmee gepaard gaat. Sindsdien werkt ze nauw samen met vrouwelijke ambachtslieden in Marokko. Onder de vlag van haar studio ontwikkelt ze samen met hen unieke tapijten. Die samenwerking is gestoeld op wederzijds respect en kennisdeling, maar draait ook om economische rechtvaardigheid. De vrouwen in die sector ontvangen gemiddeld slechts twintig cent per uur voor hun arbeid, ondanks het feit dat het hier gaat om een wereldwijd geliefd en winstgevend product. Abouzahra streeft naar een herwaardering van het ambacht, zowel in culturele als in financiële zin, en hoopt deze vrouwen te empoweren.
Via projecten als ‘One Square Meter Berber’ maakt ze de vaak onzichtbare arbeid van deze vrouwen zichtbaar. Elk tapijt bevat een verhaal: over afkomst, familiebanden, verschillende levensfasen. Ze worden geweven door vrouwen die vaak niet kunnen lezen of schrijven, maar wel op deze manier hun geschiedenis doorgeven: via patronen, verhalen en technieken die over generaties worden doorgegeven. In een interview met Residence zei Abouzahra: “Elke streek heeft een eigen tapijt, met eigen motieven, en elk tapijt vertelt een specifiek verhaal over de stam, de familie of de levensfase van de vrouw. Het is een manier van zelfexpressie voor die vrouwen, die vaak niet kunnen lezen of schrijven. Daarbij is het ook een sociale aangelegenheid. De vrouwen komen bij elkaar om te knopen, nieuwtjes uit te wisselen en elkaar te ondersteunen. Het is intiem, warm en sociaal.”
Maar steeds meer jongere vrouwen kiezen nu voor beter betaalde carrières, waardoor de kennis en technieken die generaties vrouwen vóór hen hebben doorgegeven, langzaam dreigen te verdwijnen. Dat is een wereldwijd fenomeen, overal staan traditionele ambachten onder druk, met een dreigend verlies van lokale identiteit. Daarom pleit Abouzahra voor erkenning en bescherming van het ambacht, onder meer via regelgeving en betere beloning. Alleen als vrouwen zich bewuster worden van de waarde van hun ambacht, van hun rol als dragers van traditie, kan hun ambacht duurzaam beschermd worden.
Abouzahra werkte de afgelopen jaren samen met Nederlandse kunstenaars en ontwerpers als Bertjan Pot, Wieki Somers en Amie Dicke. Haar werk is opgenomen in de collecties van onder meer het Centraal Museum, het Cobra Museum, het Joods Historisch Museum, het Wereldmuseum en het Muiderslot. Abouzahra werd bovendien bekroond met een Dutch Creativity Award. Toch blijft haar grootste drijfveer het bouwen van bruggen: tussen ambacht, design en kunst, tussen heden en verleden, tussen Nederland en Marokko. Voor haar is design meer dan esthetiek: het is een vorm van activisme, een manier om te verbinden en verhalen zichtbaar te maken die vaak onzichtbaar blijven.
In de context van ‘Vrouwen van Amsterdam – een ode’ krijgt haar werk een extra laag. Het toont niet alleen haar persoonlijke verbinding met Amsterdam, maar ook haar inzet voor vrouwen die elders vaak worden vergeten. Door hun werk zichtbaar te maken in een museale context, draagt Abouzahra bij aan een inclusiever verhaal over de stad en haar bewoners. Met ‘1,5 woman’ nodigt Abouzahra ons uit om stil te staan bij de stille kracht van vrouwen, bij wat zij overdragen, vormgeven en in stand houden: zowel in Amsterdam als ver daarbuiten.
