17 march 2025, Flor Linckens
Een blik achter het gordijn: het gelaagde en poëtische werk van Laurence Aëgerter
Tot en met 29 maart presenteert Bildhalle in Amsterdam de tentoonstelling ‘Le Miroir aveugle’ van Laurence Aëgerter. Daarin nodigt de kunstenaar ons uit om na te denken over waarneming, herinnering en de ongrijpbare aard van beelden. De Frans-Nederlandse kunstenaar werd opgeleid als kunsthistoricus en beeldend kunstenaar en heeft een multidisciplinaire praktijk die zich uitstrekt over fotografie, textielkunst, installaties en communityprojecten. Haar gelaagde werk is geworteld in een diepgaand onderzoek naar de transformatieve kracht van afbeeldingen en hun vermogen om betekenis te verschuiven door tijd en context.
Aëgerter onderzoekt hoe beelden worden gecreëerd, circuleren en worden geconsumeerd. Door historische beelden te herinterpreteren en nieuwe verbanden te leggen tussen verleden en heden, toont ze hoe beeldcultuur onze perceptie vormt en laat ze ons nadenken over authenticiteit. Op die manier verkent Aëgerter de structuren ("het archief") die ons collectieve geheugen bepalen. ‘Le Miroir aveugle’ brengt bestaand en nieuw werk samen en toont daarmee de veelzijdigheid van haar praktijk.
De titel van de tentoonstelling verwijst naar een terugkerend motief in de 17e-eeuwse Nederlandse schilderkunst: een geschilderd gordijn dat deels het tafereel erachter verbergt. Deze illusietechniek, dat zowel nieuwsgierigheid oproept als het werk beschermt tegen licht, is voor Aëgerter een metafoor voor de werking van het geheugen. In haar werk fungeert het beeld niet alleen als spiegel van het verleden, maar ook als een sluier die nieuwe betekenissen kan onthullen.
Aëgerter werkt op het snijvlak van fotografie, textielkunst en installatie, waarbij de toe-eigening en transformatie van bestaande beelden een belangrijke rol speelt. Ze gebruikt visueel materiaal uit encyclopedieën, kunstreproducties en documentaire fotografie als vertrekpunt en plaatst deze in een nieuwe, vaak poëtische context. Historische reproducties worden gemanipuleerd, gefragmenteerd of opnieuw gefotografeerd. Ze worden vervormd, omgekeerd, bedekt of blootgesteld aan tijd, licht, schaduw of warmte. Soms gaat het om subtiele veranderingen in kleur en compositie, andere keren zijn het meer ingrijpende fysieke ingrepen. Daarbij maakt ze onder meer gebruik van spiegels of zand uit Marseille. Op die manier creëert ze visuele spanningsvelden waarin de grenzen tussen origineel en interpretatie vervagen en de ene realiteit overgaat in de andere. Door deze visuele illusies, bewuste desoriëntatie, verdwijningen en verdubbelingen ontstaat er een spanning tussen de statische aard van het beeld en de dynamiek van de waarneming.
De kunstenaar heeft een diepgaande kennis van de kunstgeschiedenis en iconografie, die ze inzet om beelden uit verschillende tijdsperiodes met elkaar in dialoog te brengen. In haar oeuvre komen transculturele en transhistorische referenties samen, waardoor traditionele beeldtaal een hedendaagse gelaagdheid krijgt. Naast een esthetisch spel met zichtbaarheid en verborgenheid raakt haar werk ook aan bredere thema’s zoals vergankelijkheid en afwezigheid. Sommige werken in de tentoonstelling kunnen worden gelezen als eigentijdse memento mori: herinneringen aan wat verloren is gegaan of dreigt te verdwijnen.
Naast haar kunsthistorische onderzoek — als kind wilde Aëgerter een detective, politiecommissaris of spion worden — speelt samenwerking een belangrijke rol in haar praktijk. Ze werkte de afgelopen jaren samen met psychiaters, neurowetenschappers en patiënten, waaronder mensen met dementie en psychische aandoeningen, om te onderzoeken hoe beelden geheugen en cognitieve processen beïnvloeden en herinneringen oproepen. Dit onderzoek naar de fragiele randen van de menselijke geest resoneert ook in deze expositie, waarin de grens tussen feit en fictie, verleden en heden voortdurend wordt opgezocht. Die kwetsbaarheid is overigens wederkerig: de kunstenaar vermeldt op haar website dat ze dyscalculie, hoogtevrees (vertigo) en astma heeft, naast het feit dat ze vloeiend vijf talen spreekt.
In de tentoonstelling zijn ook twee werken uit de reeks 'A Glitch in the Mind' te zien. Deze reeks van drie wandtapijten (Lake, Hill en Moss) vloeit voort uit het monumentale werk 'Epic of the Mind'. Tijdens het maakproces van dit 38,5 meter lange tapijt ontdekte de kunstenaar de kracht van proefstroken: fragmentatie en verstoring prikkelen de geest en roepen nieuwe associaties op. Deze ‘glitches’ nodigen de kijker uit om de wereld tussen de fragmenten te in te vullen en opnieuw te interpreteren.
Laurence Aëgerter werd in 1972 geboren in Marseille in een familie van antiquairs en verdeelt haar tijd tegenwoordig tussen haar geboortestad en Amsterdam. Ze studeerde kunstgeschiedenis aan de Université d’Aix-en-Provence en de Vrije Universiteit Amsterdam, waar ze cum laude afstudeerde met een scriptie over het fenomeen trompe-l’œil in de 17e-eeuwse Nederlandse schilderkunst. Daarna volgde ze een opleiding aan de Gerrit Rietveld Academie, waar ze haar onderzoek naar beeldtransformatie verder ontwikkelde. Aëgerters werk was onder meer te zien in het Petit Palais in Parijs, MAMAC in Nice, het Guggenheim Museum Bilbao, tijdens Les Rencontres de la Photographie in Arles, het Museum van de Geest, het Fries Museum, Jeu de Paume in Parijs, FoMu Antwerpen, het Frans Hals Museum en het Nederlands Fotomuseum. Haar werk is onder andere opgenomen in de collecties van het Metropolitan Museum of Art in New York, het J. Paul Getty Museum in LA, de New York Public Library, Museum Voorlinden, MAMAC in Nice en het Nederlands Fotomuseum.
Bildhalle organiseert een randprogramma rond de tentoonstelling. Op zaterdag 22 maart om 16:00 uur gaan Laurence Aëgerter en filosoof Marjan Slob in gesprek over Aëgerter’s nieuwe kunstenaarsboek ‘Rome Eternelle’, dat op dat moment wordt gepresenteerd. Daarnaast geeft Aëgerter op woensdag 19 maart om 18:00 uur en donderdag 20 maart om 14:00 uur een rondleiding door de tentoonstelling. Geïnteresseerden kunnen zich hiervoor vooraf aanmelden bij de galerie.
