16 march 2025, Martine Bontjes
Het atelier van… Lisette Schumacher
Lisette Schumacher ontwikkelde al op jonge leeftijd een liefde voor moderne architectuur. De geboren en getogen Rotterdamse kunstenaar zag haar stad langzaam veranderen. Ze raakte gefascineerd door de wijze waarop station Blaak — de ufo — werd omgebouwd tot modern overstapstation. Tegenwoordig woont en werkt Schumacher vanuit Amsterdam, waar ze uitkijkt op de Rembrandttoren, de hoogste wolkenkrabber van de stad. Modernistische idealen lopen als een rode draad door haar kleurrijke schilderijen, die vanuit elke hoek een nieuw perspectief bieden. Het werk van Schumacher is te zien bij Root Gallery in Krimpen aan de Lek.
Haar meest recente residentie in Los Angeles resulteerde in een nieuwe serie werken met de titel ‘Daytime Full Moon’. Schumacher stond vroeg op om in Griffith Park de zonsopgang te aanschouwen. De beelden die zij zag vanuit de Griffith Observatory lieten haar niet meer los: “Ik kwam voor de zonsopgang bij dit iconische gebouw en kreeg de volle dagmaan als cadeautje erbij, sprookjesachtig mooi en onvergetelijk.” De kunstenaar werkt met plexiglas en spiegels. Door te spelen met dieptes en reflecties krijgt het tweedimensionale werk van Schumacher een driedimensionaal effect. Bekijk haar suikerzoete schilderijen aan het eind van deze maand tijdens Art Rotterdam.
Kun je ons meenemen naar je atelier? Waar is deze en hoe ziet dat eruit?
Mijn atelier is te vinden in Amsterdam-Oost op de tweede etage met uitzicht op water en in de verte de Rembrandt Toren. Het heeft een lichtgrijze betonnen vloer, witte muren en aan één zijde een glazen gevel. Werken met goed daglicht is voor mij essentieel. De ruimte is heel neutraal, als een wit canvas. Dat werkt fijn, zonder afleiding. Verder staan er een bureau, kasten, werktafels en een fauteuil. Het is er schoon omdat de materialen waarmee ik werk stof aantrekken. Ik ben regelmatig aan het stofzuigen en dweilen.
Hoe ziet een doordeweekse dag eruit op je atelier? Begin je je dag met een specifiek ritueel, of laat je het proces vooral intuïtief verlopen?
Ik begin mijn dag met een goed ontbijt waarna ik ga wandelen of sporten. Vervolgens ga ik fris aan de slag. Op atelier draai ik bijna altijd muziek. De muziek staat alleen uit als ik iets moet schrijven. Muziek gebruik ik om in de juiste focus te komen. Voor schilderen is dat rustige muziek, bij voorbereidend werk draai ik up-tempo muziek. Ik kan alleen schilderen als ik in een diepe focus kom. Dat doe ik door mijn telefoon meldingen uit te zetten, rustige muziek aan te zetten en te schetsen. Dan ben ik klaar om aan het echte werk te beginnen. Voordat ik een nieuwe serie maak, zit daar een uitgebreid vooronderzoek aan vast, een reis naar een bestemming, achtergrond onderzoek naar de locaties die ik bezoek en materiaal technisch onderzoek. Als ik nieuwe werken maak, ga ik daar wekenlang in op en kan ik het pas loslaten als ze af zijn. Daarna is er weer ruimte voor zaken zoals mijn administratie, schrijven, foto’s nabewerken, atelier afspraken, materialen bestellen etc.
Je bent opgegroeid in Rotterdam, een stad met moderne architectuur, heeft deze omgeving invloed gehad op je werk als kunstenaar?
Absoluut! Ik ben geboren en getogen Rotterdamse. Als kind heb ik de stad zien moderniseren. Ik kan me nog goed het vroegere luchtspoor langs de Laurenskerk herinneren en de bouw van station Blaak — de ufo. Als kind luisterde ik graag naar de verhalen over de wederopbouw en de moderne infrastructuur die in de stad werd aangelegd. Voordat ik naar Amsterdam verhuisde, heb ik in het centrum van Rotterdam gewoond, een bruisende plek. Doordat ik van jongs af aan in aanraking kwam met moderne architectuur is mijn interesse ontstaan. In de lessen kunstgeschiedenis die ik gaf aan examenklassen HAVO wilde ik de leerlingen graag bewust maken hoe bijzonder (Rotterdamse) architectuur is.
In een interview beschreef je dat architectuur zowel een fysieke ervaring als een intellectuele interpretatie vereist. Kun je ons meer vertellen over hoe je het proces van het 'intensief observeren' vertaalt naar je kunstwerken?
Als ik op locatie ben, staan mijn zintuigen op scherp. Ik loop, sta, zit en kijk naar alle details die ik in de ruimtes zie. Deze leg ik ook vast met foto’s en filmopnames. Zo krijg ik een goede indruk van de ruimte, en kan ik alles nog terugkijken en gebruiken als inspiratie materiaal. Bij zonsondergang transformeert het Stahl House (Pierre Koenig, Hollywood Hills) van open en vol reflecties naar gesloten en ingetogen. Ik gebruik deze observatie in mijn schilderijen en sculpturen door te werken met transparantie en reflectie en kleurkeuzes af te stemmen op de locatie die ik heb bezocht. Maar het eerste wat er gebeurt als ik een ruimte binnenstap is de fysieke ervaring. Iedere plek heeft een sfeer, een karakter, gevormd door de architect, maar ook door de (voormalige) gebruikers van de ruimte. Die sfeer pik ik op en is altijd een belangrijk uitgangspunt voor de serie die ik er later over maak.
In je nieuwe werken die je op Art Rotterdam zal tonen, speelt licht een belangrijke rol. Vanwaar die fascinatie voor licht?
Licht is essentieel voor leven, ongrijpbaar en veranderend; voor mij onuitputtelijk interessant om mee te werken. De lichtwerking in een gebouw kan een enorme invloed hebben op je perceptie als bezoeker. Het geeft stemming en karakter. De kerk in het St Marie de la Tourette klooster van Le Corbusier in Frankrijk heeft een sterk mystiek karakter door het gebruik van indirect licht afkomstig uit slim geplaatste lichtsluizen. Het Stahl House in Los Angeles bestaat bijna geheel uit glas. Het open karakter verbindt binnen met buiten en maakt je bewust van alle veranderingen in de nabije omgeving van de woning. Licht is in mijn werk door de jaren heen een steeds grotere rol gaan spelen, eerst ondersteunend, als kleine lichtvlekjes in de series die ik maakte over Le Corbusier’s ontwerpen. In mijn huidige werk speelt licht een interactieve rol doordat het een wisselwerking aangaat met mijn werken. Door weerkaatsing op het oppervlakte van mijn werk verandert deze van kleur en in intensiteit.
Je werken lijken soms haast te zweven in de ruimte. Welke materialen of technieken gebruik je om dit effect te creëren?
Ik werk onder andere met plexiglas en spiegels. Ik laat me inspireren door moderne architectuur en ik vind het interessant om vanuit het twee dimensionale vlak een referentie te maken naar de drie dimensionaliteit van gebouwen. Ik speel met de perceptie van ruimte. Door gebruik te maken van dieptes, spiegelingen en reflecties ontstaat er een drie dimensionaal component in mijn twee dimensionale werk. Die extra laag is mijn knipoog naar de oorsprong van mijn werk, een huis of gebouw, mijn muze.
Los Angeles is een snelle stad, er gebeurt veel, mensen werken zich een slag in de rondte en hebben grote dromen. De stad staat niet bekend om zijn schoonheid of goede infrastructuur. De stad is enorm verspreid over allerlei wijken, elk met zijn eigen identiteit. Ik kreeg in 2022 de kans om een maand lang een residency te doen in Venice, een wijk in Los Angeles. Ik had een woning, een atelier en een fiets tot mijn beschikking. Ik heb een maand lang allerlei wijken in Los Angeles bezocht, waaronder Venice, Santa Monica, Malibu, Pasadena, Los Feliz, Hollywood en Beverly Hills. Ik heb heel veel bijzondere huizen en gebouwen bezocht, vrienden gemaakt en de stad in mijn hart gesloten. Los Angeles staat bekend om zijn bijzondere licht. Hier ontstond de Light and Space Movement. De bijzondere lichtwerking zag ik pas echt goed toen ik de eerste keer het Stahl House bezocht in de Hollywood Hills. De observaties die ik daar deed bleken een keerpunt waardoor ik ben gaan werken met plexiglas en waarom mijn werk nu hoofdzakelijk draait om lichtwerking, reflectie en kleurovergangen.
Wat hoop je dat de toeschouwers ervaren zullen tijdens Art Rotterdam? Is het meer een visuele ervaring, of hoop je dat mensen ook emotioneel of fysiek reageren op je werk?
Ik hoop de nieuwsgierigheid van de bezoekers te prikkelen. Het beeld van mijn werk verandert afhankelijk van kijkhoek en lichtbron. Bij het voorbijlopen valt dit al op. Ik zie soms dat mensen in hun ooghoek mijn werk zien oplichten en terug komen lopen om te begrijpen wat er gebeurde. Hieruit ontstaan leuke gesprekken. Mijn werken lokken een variatie aan reacties uit: verrassing, verwarring en waardering.
Zijn er projecten of samenwerkingen waar je momenteel van droomt maar nog niet hebt kunnen realiseren?
Ik ben net terug uit Palm Springs. Daar heb ik Mid-Century Modern architectuur bezocht van o.a. Albert Frey, John Lautner, Richard Neutra en William Krisel. Ik ben van plan daar iets mee te gaan uitwerken. In de toekomst zou ik graag willen samenwerken met een architect, om een gevelontwerp te realiseren. Ook zou ik een project willen ontwikkelen met een social design bureau.
Waar werk je op dit moment aan?
Op het moment dat jullie dit interview lezen heb ik net mijn nieuwe serie ‘Daytime Full Moon’ gereed om te laten zien op Art Rotterdam. Deze serie bestaat uit zes kleine en drie grotere schilderijen gemaakt op massieve plexiglas platen. Ik heb zachte dromerige beelden gemaakt, zowel rustige als dynamische. De oorsprong voor deze serie was de volle maan die ik in de vroege ochtend heb gezien, voorafgaand aan de zonsopgang vanuit de Griffith Observatory in Griffith Park. Ik kwam voor de zonsopgang bij dit iconische gebouw en kreeg de volle dagmaan als cadeautje erbij, sprookjesachtig mooi en onvergetelijk. Ik wilde het onverwachte aanschouwen en de volle dagmaan vastleggen in mijn werken die dezelfde zachte kleuren bevatten als het suikerzoete palet in de lucht.
