12 february 2025, Martine Bontjes
Het atelier van… Rachid Ben Ali
De Marokkaans-Nederlandse kunstenaar Rachid Ben Ali werkt niet op een vaste plek. Hij reist veel en overal waar hij verblijft, heeft hij een atelier om aan de slag te gaan. Hij werkt vaak aan meerdere projecten tegelijkertijd en voegt iedere keer opnieuw iets toe: ‘Interessante dingen ontstaan vaak geleidelijk, stap voor stap.’ Voor zijn deelname aan de groepstentoonstelling bij Lumen Travo Gallery, de eerste tentoonstelling van 2025, werd Ben Ali gevraagd om antwoord te geven op de centrale vraag van de expositie: “Which foot should we start with?"
De tragiek en empathie die Ben Ali voelt voor de wereldwijde problematiek vormden de voedingsbodem voor zijn nieuwe serie werken. Achterin de galerieruimte bij Lumen Travo Gallery zien we hoe hij reflecteert op de wijze waarop politieke leiders de macht in hun greep houden. Tegelijkertijd toont Ben Ali ons hoe hij en zijn vrienden, ondanks het onrecht in de wereld, vastbesloten zijn hun vrijheden te behouden en zich niet te laten onderdrukken. Zijn nieuwe werk is een krachtige en persoonlijke visie op de dynamiek van macht, vrijheid en hoop in een tijd van toenemende politieke spanning.
De tentoonstelling ‘Groups how’ is nog tot en met 15 februari te zien bij Lumen Travo Gallery in Amsterdam.
Waar is je atelier en hoe begin je aan een nieuw werk?
Ik heb een atelier in Amsterdam, Parijs en New York en ik ben vaak met meerdere projecten tegelijkertijd bezig. Soms vloeien deze samen tot één ‘gesamtkunstwerk’. Elk concept dat ik ontwikkel, verbind ik met mijn eigen wereldbeeld en persoonlijke visie. Concepten en ideeën ontstaan soms uit een droom. Ik begin eraan voordat ik het volledig heb uitgewerkt, en in het atelier voeg ik details toe of haal ik juist weer iets weg. Ik werk graag met mijn handen, waarbij ik soms beide handen tegelijkertijd gebruik.
Hoe ziet een doordeweekse dag eruit op je atelier, heb je bepaalde routines?
Ik ben er vroeg op uit en ben altijd alert, absorbeer informatie, lees veel, observeer mijn omgeving, reis en reflecteer. Ik ben veel in Amsterdam, maar op dit moment bevind ik me in Parijs, en binnenkort ga ik naar New York. Elke stad biedt nieuwe perspectieven en nieuwe invloeden die ik meeneem in mijn werk. Als kunstenaar is het voor mij essentieel om constant in beweging te zijn, om te blijven ontdekken en nieuwe ideeën op te doen. Reizen is dus een belangrijk onderdeel van mijn leven. In mijn nieuwe documentaire, ‘De Karavaan’, ga ik in op die zoektocht en wat het voor mij betekent om de wereld te verkennen. Soms keer ik terug naar plekken die me dierbaar zijn en goede herinneringen oproepen.
In je nieuwe groepstentoonstelling bij Lumen Travo Gallery wordt de vraag gesteld “Which foot should we start with?”. Wat is daarop jouw antwoord?
Volg het pad dat jouw beweegt en je innerlijke verlangens en passies weerspiegelt; wees moedig genoeg om een sprong in het onbekende te wagen.
Op welke wijze breng je ingrijpende gebeurtenissen tot uiting in jouw kunst?
Tegenstrijdigheden in onze hedendaagse cultuur vormen een belangrijk thema in mijn werk. Soms zijn gebeurtenissen zo ingrijpend en bepalend, dat ik ze direct via mijn kunst probeer te verwerken. Kunst is voor mij een manier om de wereld om me heen te begrijpen en te reflecteren op wat er gebeurt. Het draait niet zozeer om het feit dat figuren als Kim Jong-un zich fysiek in Amsterdam bevinden, maar meer om de manier waarop de mens zich verhoudt tot zulke figuren en de impact die zij hebben. Met mijn werk probeer ik momenten vast te leggen waarin de tijd lijkt stil te staan, momenten die zowel tijdelijk als bepalend aanvoelen, soms zelfs fatalistisch.
Je hebt de afgelopen maanden gewerkt vanuit Berlijn, dat zien we ook terug in een Duitse titel, hoe kies je je titels?
Ik gebruik veel Engels zodat de woorden op mijn werk internationaal gelezen kunnen worden. De Duitse taal komt ook voor, zoals op een van de schilderijen die nu te zien zijn bij Lumen Travo Gallery, omdat op dat schilderij Duitse vrienden te zien zijn. Soms gebruik ik ook Arabisch of Hebreeuws, maar de voertaal is veelal Engels.
In je nieuwe werken zie ik de namen Carlo en Karim, wie zijn dit? Zijn dit fictieve personen of bestaan ze ook in het echt?
Carlo en Karim zijn vrienden van me, zij kleden zich veel meer androgyn, trekken jurken aan, dat kan allemaal in deze tijd en in vrije steden als Amsterdam en Berlijn.
Wat hoop je dat het publiek meeneemt uit jouw werk in de bredere context van de groepsshow? Wil je aanzetten tot reflectie over de start van het nieuwe jaar?
Kunst maken is een voortdurende reflectie, maar ook toeschouwers worden uitgedaagd om te reflecteren. Wat je ziet of ervaart in kunst, zegt vaak net zo veel over jezelf als over het werk zelf.
Je bent net terug uit Berlijn, heb je plannen voor een nieuwe projecten?
Ik zit nu in Parijs in het 6e arrondissement, maar ik kom snel terug naar Amsterdam om te werken aan mijn nieuwe solotentoonstelling.
