21 november 2024, Flor Linckens
De psychologische landschappen van Tania Franco Klein
ROOF-A in Rotterdam presenteert tot en met 5 januari een solotentoonstelling van Tania Franco Klein. De Mexicaanse kunstenaar verkent in haar vaak grootschalige fotografie de spanningen en paradoxen van het hedendaagse bestaan. Met haar werk nodigt ze ons uit om stil te staan bij de persoonlijke en maatschappelijke structuren die ons dagelijks leven vormgeven. Haar beelden vormen in feite een dialoog over wat het betekent om mens te zijn in een tijdperk van constante verbinding én isolatie. Het is werk dat je even van je apropos brengt. In de galerie toont ze werk uit haar series ‘Break In Case of Emergency’, ‘Proceed To The Route’ en haar nieuwste project ‘Subject Studies’.
Het gelaagde werk van Franco Klein getuigt van een bijzondere gevoeligheid voor zowel fysieke als psychologische landschappen. Ze maakt werk dat doordrongen is van een filmische esthetiek en antropologische diepgang. De fotograaf heeft daarnaast het unieke vermogen om complexe emoties en maatschappelijke thema's in een enkel beeld te vangen — om zo intieme momenten universeel te maken. Haar fotografie balanceert dan ook ergens tussen het persoonlijke en het universele.
Deze zelfportretten en zorgvuldig geënsceneerde beelden nodigen je uit om te reflecteren op de wereld waarin we leven: een kapitalistische samenleving die wordt getekend door overmatige mediastimulatie, een zekere emotionele disconnect en een obsessie met productiviteit, jeugdigheid, consumptie en de manieren waarop we onszelf online profileren — en gezien worden door anderen. Voor veel mensen resulteert dat in isolatie, burnout, angsten en depressie. Het werk van Franco Klein wordt onder meer beïnvloed door denkers als Byung-Chul Han (auteur van The Burnout Society) en Marc Auge, maar ook filmmakers en andere kunstenaars als Nan Goldin, Harry Gruyaert, William Eggleston, Cindy Sherman, Bill Viola en Pipilotti Rist.
In de serie ‘Proceed To The Route’ verwijst ze bijvoorbeeld naar de dwingende stem van GPS-systemen, een metafoor voor de vastomlijnde verwachtingen die onze levens bepalen. Deze werken verbeelden de verstikkende controle en (daaruit voortvloeiende) psychologische vervreemding, terwijl ze je subtiel uitnodigen om ruimte te vinden voor omwegen. Veel foto’s uit deze reeks lijken onderdeel van een mysterieus reisdagboek. Je ziet alle ingrediënten van een road movie: een ietwat groezelig motel, een zwembad, fictieve personages in soms kwetsbare houdingen, een ouderwetse badkamer en een droge landweg. In sommige foto’s zien we de fotograaf zelf, in de vorm van haar filmster-alter-ego. De foto’s hebben een filmische kwaliteit en een volledig eigen interne logica, maar de personages maken geen contact met de kijker.
Voor haar project ‘Subject Studies’ gebruikt Franco Klein een antropologische lens om op die manier te onderzoeken in hoeverre onze culturele en persoonlijke bagage invloed heeft op onze waarneming. Wat gebeurt er als je het subject centraal zet, en alleen de omringende omstandigheden telkens verandert? Franco Klein fotografeert voor deze reeks identieke scenes met een constante locatie, compositie en belichting. Het enige dat ze telkens aanpast is de persoon die voor de lens staat. Zo confronteert ze de kijker met hun bewuste en onbewuste vooroordelen en de ideeën die ze projecteren op deze personages. Als kijker vul je automatisch dingen in over de betekenis, intentie en het verhaal dat je ziet, beïnvloed door je eigen bagage of eventueel trauma, maar ook door de licht afwijkende lichaamstaal van de verbeelde personen. Dat zegt veel over hoe je naar de wereld, andere mensen en, in het verlengde daarvan, jezelf kijkt. Omdat je de verschillende beelden samen bekijkt wordt je automatisch met dit feit geconfronteerd, een interessante bewustwording. Franco Klein duikt met deze serie in het veld van ‘othering’ en de ‘gaze’ — en de machtsverhoudingen die daarin besloten liggen. Degene die de ander vastlegt heeft namelijk veel controle over hoe de verbeelde persoon wordt vastgelegd, en daarmee: hoe zij worden bekeken door anderen. Denk bijvoorbeeld aan 'the male gaze' of ’the western gaze’. Franco Klein laat met deze serie zien hoe subjectief de kijkbeleving is en voegt daardoor extra context en betekenis toe.
Franco Kleins beelden zijn te herkennen aan hun diepe juweeltinten, opvallend gebruik van licht en een surreële, ambigue narratieve laag die allesbehalve wordt ingevuld. Dat resulteert in beelden die zowel hedendaags als tijdloos aanvoelen, zonder een duidelijk begin of einde, waardoor ze een fragmentarisch karakter krijgen. De ontbrekende context maakt nieuwsgierig, maar ook onrustig. Of het nu een vrouw in een verlaten motelkamer betreft of een anonieme figuur in een desolaat landschap, haar fotografie roept gevoelens op van isolement, voyeurisme, melancholie en nostalgie, terwijl ze tegelijkertijd de absurditeit en de tragische komiek van het alledaagse leven blootlegt. Bovendien zorgen de anonieme personages ervoor dat je als kijker zelf meer ruimte krijgt voor je eigen interpretatie.
Ze creëert zorgvuldig geënsceneerde scènes met behulp van props, belichting en vaak ook haar eigen lichaam. Haar zelfportretten wekken een vervreemdende, maar herkenbare spanning op. Deze conceptuele performances voor de camera ontstaan vaak spontaan, wat haar werk zowel berekend als intuïtief maakt. Franco Klein heeft een bijzondere waardering voor het medium fotografie omdat mensen zich er vaak persoonlijker toe verhouden dan tot andere kunstvormen — het is in die zin een minder intimiderend medium.
Tania Franco Klein werd in 1990 geboren in Mexico-Stad. Ze studeerde Architectuur aan het Centro de Diseño, Cine y Televisión in Mexico-Stad en behaalde daarna een master in Fotografie aan de University of the Arts London. Haar werk werd onlangs aangekocht door het Museum of Modern Art in New York en The Getty Museum in Los Angeles. In 2022 mocht ze Steven Spielberg vastleggen voor de cover van Time Magazine. Daarnaast sleepte ze onder meer twee Sony World Photography Awards, een Lensculture Exposure Award en een FOAM Paul Huf Award in de wacht. In 2025 zal het werk van Franco Klein te zien zijn in de tentoonstelling ‘New Photography 2025: Lines of Belonging’ in het MoMA in New York.
