05 november 2024, Flor Linckens
Eva Dijkstra: de visuele poëzie van data
Eva Dijkstra staat bekend om haar artistieke praktijk waarin minimalisme, abstractie en data op een spannende manier samenkomen. Door middel van datavisualisatie creëert de kunstenaar werken die zowel abstract als conceptueel gelaagd zijn. Haar objecten kenmerken zich door geometrische, strakke vormen en monochrome kleuren, maar tegelijkertijd zeggen ze iets over de wereld waarin we leven. De vormen die we zien verwijzen naar diagrammen en data over onderwerpen als geprojecteerde bevolkingsgroei (1999-2100), onze ecologische voetafdruk, urbanisatie, de World Happiness Index, temperatuurstijging en zelfs de fysieke afstand tussen continenten.
Deze abstracte cijfers worden door Dijkstra nauwkeurig omgezet in diagrammen en vervolgens in visuele composities met canvas. Elk werk draagt daarmee een verborgen verhaal dat pas bij nader inzien aan het licht komt — soms onthuld in de titel of op de achterkant van het werk. Deze ‘verborgen narratieven’ geven haar kunstwerken een gelaagdheid, waarbij kunst en wetenschap elkaar ontmoeten. Tot en met 16 november is haar werk te zien in Galerie Helder in een duotentoonstelling met René Korten.
Dijkstra: “Een kenmerkend aspect van mijn werk is de onthulling van een tweede laag. Elk stuk vindt zijn oorsprong in data, een verborgen verhaal onder het oppervlak dat wacht om ontdekt te worden. Ik ontleed en vertaal ‘gevonden’ cijfers nauwkeurig tot precies vervaardigde diagrammen, die de basis vormen van mijn composities. Dit proces transformeert ruwe data tot visuele poëzie, waarbij analytische precisie en artistieke expressie samenkomen.”
Door data visueel te deconstrueren en zorgvuldig opnieuw te ordenen onderzoekt Dijkstra hoe kunst ons kan helpen data te benaderen als een gelaagde, soms ongrijpbare realiteit die zich niet altijd laat vangen in simpele conclusies. De scherpe vormen en abstracte kleurvlakken roepen vragen op over de rol van data in ons dagelijks leven. Met analytische precisie kijkt Dijkstra naar statistieken en onderzoekt ze hoe zij ons begrip van de wereld beïnvloeden. Haar gele werk ‘Pristine’, dat nu te zien is in Galerie Helder, visualiseert bijvoorbeeld het feit dat 77% van het landoppervlak (exclusief Antarctica) is veranderd door menselijke activiteit.
Tijdens de pandemie maakte de kunstenaar een werk waarin ze een aantal datapunten naast elkaar zette: corona-besmettingen +971%, toiletpapierverkoop +60%, werkloosheid VS +26%, goudprijs -12%, AUD (Australische dollar) ten opzichte van de euro -15%, Dow Jones-index -30%, luchtvervuiling -50%, WTI-olieprijs -57%, commerciële vluchten -65%.
Ook visualiseerde ze consumptiepatronen en liet daarmee zien dat als iedereen wereldwijd zou consumeren zoals een gemiddelde Amerikaan (VS), we vijf planeten nodig zouden hebben om die levensstijl te ondersteunen. Ook de Europese consumptie vereist minimaal drie aardes. Door consumptiepatronen centraal te stellen in plaats van productie, schetst ze een realistischer beeld; vaak wordt China’s productievolume benadrukt, terwijl een groot deel hiervan in het Westen wordt geconsumeerd. In eerdere werken analyseerde Dijkstra de (cor)relatie tussen rijkdom en geluk in landen als Mexico, Brazilië, China, Griekenland en de Verenigde Arabische Emiraten.
Eigenlijk is een grafiek op zichzelf al best een abstracte manier om data te representeren. Hoewel cijfers vaak als feitelijk en onveranderlijk worden gezien, schuilt er altijd een zekere mate van abstractie en manipulatie in cijfers en grafieken. Statistieken kunnen immers worden gemanipuleerd om bepaalde perspectieven te ondersteunen of kunnen een onvolledig beeld schetsen van complexe realiteiten. Denk aan schaalmanipulatie van de horizontale of verticale as of het gebruik van selectieve gegevens: wat laat je wel zien en wat niet? Een correlatie geeft bovendien aan dat er een statistisch verband is tussen twee variabelen, terwijl een relatie ook een oorzakelijk verband kan impliceren, waarbij de ene variabele de andere beïnvloedt. Het werk van Dijkstra raakt daarmee, bedoeld of onbedoeld, aan een intrigerend spanningsveld tussen objectieve data en de subjectieve kracht van interpretatie.
Het werk van Dijkstra biedt een fascinerende blik op de wisselwerking tussen minimalisme, data en abstractie. Haar geometrische objecten worden zorgvuldig opgebouwd uit MDF met daaroverheen strak gespannen canvas, dat ze vervolgens kleurt met acrylverf en pigmenten. Een arbeidsintensief proces, waarbij ze het tweedimensionale canvas laat overlopen in de driedimensionale ruimte. Haar werken bevinden zich dan ook ergens op het snijvlak van schilderkunst en beeldhouwkunst. Soms lijken haar werken gevoed te worden door elektriciteit omdat ze haast licht lijken te geven, maar dat is niet het geval.
Dijkstra werd in 1974 geboren in Nederland en woonde vijftien jaar in Australië. Ze studeerde aan de St. Joost School of Art & Design in Breda, gevolgd door een carrière waarin zowel kunst als design een belangrijke rol spelen. Ze is medeoprichter en creatief directeur van het ontwerpbureau ‘Design by Toko’, met opdrachtgevers als het Australian Institute of Architects, de stad Sydney en het Deense Agentschap voor Cultuur. In 2012 co-cureerde en ontwierp ze het Australische Paviljoen op de Architectuurbiënnale van Venetië.
Onlangs was haar werk nog te zien in de groepsexpositie ‘MINIM.AL’ in Museum Icoon in Hoek van Holland, naast het werk van kunstenaars als Anne Truitt. Een paar weken geleden onthulde Dijkstra haar eerste permanente publieke kunstwerk in Sydney voor de Returning Services League (RSL), een Australische organisatie die zich inzet voor veteranen en hun families, met een geschiedenis die teruggaat tot na de Eerste Wereldoorlog. Visueel refereert het werk naar de linten van Australische militaire onderscheidingen.
