14 september 2024, Flor Linckens
Preview Unseen: Genomineerden voor de Meijburg Art Commission 2024: 5/5 Lee-Ann Olwage
Sinds 2015 presenteren Meijburg & Co en Unseen met trots de Meijburg Art Commission. Elk jaar worden kunstenaars die werk tonen op Unseen uitgenodigd om werk in te zenden dat aansluit bij een specifiek thema. Uit deze inzendingen wordt een shortlist van vijf kunstenaars samengesteld. Hun werk wordt tentoongesteld in de Meijburg Lounge op Unseen, waar ook de winnaar bekend wordt gemaakt. Deze winnaar ontvangt een aanmoedigingsprijs van €5.000,- en het winnende kunstwerk wordt opgenomen in de kunstcollectie van Meijburg & Co.
Het thema van de Meijburg Art Commission 2024 is ‘Welvaart’. De economische definitie van welvaart is "een succesvolle, bloeiende of voorspoedige toestand, met name in financiële zin.” De ecologische definitie daarentegen beschrijft welvaart als "de mate waarin een soort gedijt onder bepaalde omstandigheden". In de afgelopen jaren zijn deze twee uiteenlopende perspectieven meer fluïde geworden wanneer we nadenken over ons persoonlijke welzijn en dat van onze samenleving. Wat betekent het om als mens te floreren, zowel individueel als op maatschappij niveau? Gaat het dan alleen om financiële zekerheid, of moeten we ook andere factoren meewegen, zoals tijd voor onszelf en voor elkaar, het milieu en cultuur, om op die manier echt te kunnen bloeien?
De vijf genomineerde kunstenaars voor de Meijburg Art Commission 2024 zijn: Anna Fabricius (TOBE Gallery), Klaas Kloosterboer (Ellen de Bruijne Projects), Lee-Ann Olwage (The Bridge Gallery), Melissa Schriek (Hama Gallery) en Gilleam Trapenberg (Galerie Ron Mandos).
De praktijk van de Zuid-Afrikaanse fotograaf Lee-Ann Olwage is geworteld in een diepgaande samenwerking met de personen die ze fotografeert. Ze creëert haar beelden niet alleen vanuit haar eigen perspectief, als observator, maar ze betrekt haar onderwerpen in het creatieve proces. Deze participatieve benadering zorgt ervoor dat haar foto's niet alleen een documentaire waarde hebben, maar ook een viering zijn van de identiteit en de kracht van haar onderwerpen. Olwage hecht veel waarde aan de manier waarop mensen zichzelf willen laten zien en hun verhalen willen vertellen. Haar foto’s zijn daarmee meer dan een momentopname; het is de visualisatie van een dialoog, waarbij de geportretteerden een actieve rol spelen in hoe hun verhaal wordt gepresenteerd. Deze methode sluit naadloos aan bij haar bredere artistieke visie, waarin fotografie niet alleen een registrerend medium is, maar ook een vorm van co-creatie en empowerment. Dat is extra relevant in de historische context van fotografie in Afrika, waarin vaak een ongelijke machtsdynamiek bestond tussen witte fotografen en hun onderwerpen.
Olwage kiest haar projecten op basis van thema’s die haar nauw aan het hart liggen, zoals gender, identiteit en onderwijs. Ze zoekt naar verhalen die nog niet volledig verteld zijn en focust daarbij vaak op gemarginaliseerde groepen. Met haar camera creëert ze een ruimte waarin haar onderwerpen op een krachtige en authentieke manier worden weergegeven. Ze neemt de tijd voor langdurige projecten, zodat ze haar onderwerpen en hun context diepgaand kan leren kennen. Dit stelt haar in staat om de complexiteit van hun ervaringen volledig recht te doen, in plaats van een oppervlakkig beeld te schetsen. Zo legde ze eerder mensen met dementie vast, maar ook voormalige bendeleden en hun families. Daarnaast werkte ze onder meer aan de serie ‘#blackdragmagic’, waarin ze de kracht en de strijd van zwarte queer en gendernon-conforme mensen in de townships van Zuid-Afrika vastlegde. Dit project ging niet alleen over de uitdagingen waarmee zij zich geconfronteerd zien, maar vierde vooral hun identiteit en veerkracht. Met dit werk daagt Olwage traditionele beelden van Afrikaanse identiteit uit en stelt ze de vraag hoe deze gemeenschappen gevierd kunnen worden. De fotograaf heeft daarbij het unieke vermogen om complexe maatschappelijke thema’s op een humane manier te belichten.
Olwage's fotoproject ‘The Right to Play’ leverde haar een nominatie op voor de Meijburg Art Commission. Dit project schetst een speelse en vreugdevolle wereld waarin jonge meisjes opbloeien als de helden in hun eigen verhalen. Het werk is een reactie op de barrières die miljoenen meisjes tegenkomen in hun streven naar onderwijs. De serie sluit nauw aan bij het thema 'Welvaart' van de Meijburg Art Commission, dat dit jaar draait om de vraag wat het betekent om als mens en maatschappij te bloeien. Olwage's werk toont aan dat welvaart meer omvat dan financiële zekerheid, en laat zien hoe we als samenleving kunnen floreren wanneer we investeren in de kansen van de volgende generatie. In deze serie legt Olwage vast hoe meisjes tot hun recht komen en hun dromen kunnen najagen in een omgeving die hen ondersteunt, vrij van de beperkingen die armoede, culturele normen en geweld hen vaak opleggen. Een iconisch beeld uit de serie, van de elfjarige Florence Wantiru Kenywa, toont een meisje vol trots en vreugde, omringd door bloemen die symbool staan voor de herovering van haar toekomst en dromen. Dit beeld werd genomineerd voor de Meijburg Art Commission en benadrukt de urgentie van thema’s als genderongelijkheid, en het onderstreept het belang van het creëren van omgevingen waarin iedereen kan floreren. Het laat zien hoe essentieel onderwijs is voor de welvaart van meisjes — en voor de maatschappij in bredere zin. Ze droomt daarbij over een wereld waarin groei voor iedereen vanzelfsprekend kan zijn. Hoe zou die wereld er uit zien?
Olwage: "Wereldwijd gaan 129 miljoen meisjes niet naar school, en in slechts 49 procent van de landen is er sprake van gendergelijkheid in het basisonderwijs. Op middelbare scholen wordt deze kloof zelfs nog groter. Vanaf jonge leeftijd wordt veel meisjes verteld hoe hun toekomst eruit zal zien: je groeit op, trouwt en krijgt kinderen. Dat is je leven. Maar waar dromen meisjes van? En wat gebeurt er als ze opgroeien in een ondersteunende omgeving waarin ze worden empowered en de kans krijgen om te leren en hun dromen na te jagen? ‘The Right To Play’ toont een speelse wereld waarin meisjes krachtig en vol zelfvertrouwen worden gepresenteerd.”
Olwage werkte daarvoor samen met Kakenya's Dream, een non-profitorganisatie in Kenia die onderwijs inzet om de positie van meisjes te versterken en een einde te maken aan vrouwelijke genitale verminking en kindhuwelijken. De organisatie werd opgericht door Dr Kakenya Ntaiya en streeft ernaar gemeenschappen op het platteland van Kenia te transformeren. Hun missie is om te investeren in meisjes met programma’s op het gebied van onderwijs, gezondheid en leiderschap. De leerlingen bloeien in een safe space en worden op die manier een drijvende kracht voor verandering. De organisatie zet in op een wereld waarin Afrikaanse vrouwen en meisjes worden gewaardeerd en gerespecteerd als leiders, en in alle opzichten als gelijkwaardig worden beschouwd. Ntaiya leek in eerste instantie een zelfde toekomst tegemoet te gaan, maar vocht voor een kans om te studeren.
Tijdens het maken van de foto's gaf Olwage de meisjes de kans om actief deel te nemen aan het proces. Ze mochten meekijken naar de beelden op de computer en konden zo effectief hun eigen shoot co-regisseren, waarbij ze met opvallend veel zelfvertrouwen hun eigen positie bepaalden. Deze aanpak is niet alleen een viering van hun identiteit, maar daagt ook de traditionele verhalende structuur van documentaire fotografie uit. Dit proces belicht hun eigen kracht en mogelijkheden: uitgaande van het credo ‘you need to see it to be it’. ‘The Right to Play’ is daarmee niet alleen een fotografisch project, maar ook een platform voor maatschappelijke verandering.
Lee-Ann Olwage werd in 1986 geboren in Durban in Zuid-Afrika. Ze begon aanvankelijk een carrière in filmregie en setdecoratie, maar zag na negen jaar kans om haar echte droom te volgen: het vertellen van verhalen met behulp van een fotocamera. Ze werd al snel erkend voor haar visuele zeggingskracht en sleepte talloze internationale prijzen in de wacht, waaronder de World Press Photo Award in 2020, 2023 en 2024, de Sony World Photography Award 2023, de International Women in Photo Award 2023, de Pride Photo Award 2021 en This Is Gender 2021. Ze werd bovendien genomineerd voor een V&A Parasol Foundation Prize. ‘The Right To Play’ werd onder andere gepubliceerd in Vogue, The Photographic Journal en The British Journal of Photography.
