16 august 2024, Flor Linckens
Interview met Kevin Osepa: “Kunst kan een vorm van healing zijn, omdat mensen er een stukje van zichzelf in terug kunnen zien.”
Stieglitz 19 uit Antwerpen en Brussel presenteert op Unseen (19-22 september) werk van Kevin Osepa, een veelzijdige kunstenaar die werkt met media als film, installatie en fotografie. Centraal in zijn praktijk staat een gevoel van thuishoren, maar hij verkent in zijn werken ook in op onderwerpen als seksualiteit, masculiniteit, sociale rechtvaardigheid, de Afro-Caribische cultuur en diaspora, (post)kolonialisme en (afro)spiritualiteit. Zo laat hij zich bijvoorbeeld inspireren door het magische wereldbeeld van zijn geboorte-eiland, maar ook door blinde vlekken en eenzijdige representaties in de maatschappij.
Kevin Osepa werd in 1994 geboren in Willemstad, Curaçao en studeerde Fotografie aan de HKU in Utrecht. Zijn werken zijn geïnspireerd door zijn eigen ervaringen en jeugd, maar ook door rituelen, mystiek en de verhalen van oudere generaties van de Nederlandse Antillen. Zijn startpunt is vaak een klein idee of verhaal dat hij uitbouwt tot een gedeelde ervaring, gericht op collectieve genezing en een dieper begrip van zijn eigen identiteit. De resulterende werken zijn daardoor intens persoonlijk, maar onderzoeken ook bredere maatschappelijke implicaties.
Osepa: "Mijn werk neemt steeds andere vormen aan. In eerste instantie was mijn inspiratie vaak letterlijk, geïnspireerd door dingen die mijn moeder me zei of leerde, zoals het gebruik van ‘blauwsel’ (wasmiddel) tegen het boze oog. Ik begon het steeds meer als een taal te zien en realiseerde me dat het voor mijn moeder ook een manier is om te zeggen dat ze van me houdt. Tegenwoordig is mijn inspiratie minder letterlijk en laat ik meer ruimte voor intuïtie; soms droom ik over kalebassen en dan denk ik na over het feit dat we onze geschiedenis eigenlijk nauwelijks horen op ons eiland. Een lezing van Richenel Ansano [een Curaçaose antropoloog en healer] raakte me diep. Hij vertelde over een legende over tot slaaf gemaakten die na aankomst op het eiland terugvliegen naar Afrika. Ze maakten daarbij gebruik van een kalebas om hun levensverhaal te fluisteren. Dat mijn droom zich verweeft met een bestaand legende vind ik interessant. Dat kwam toen samen met mijn eigen, intuïtieve benadering. Ik maak ook echt ruimte voor deze kleine dromen en ideeën in mijn werk.”
In zijn praktijk analyseert Osepa zijn eigen ervaringen in Nederland, waar hij woont, en Curaçao, waar hij ieder jaar een paar maanden doorbrengt. Hierdoor kan hij telkens met een fris perspectief kijken naar de plekken die voor hem thuis zijn en tegelijkertijd ook niet helemaal. In Nederland is hij zich bijvoorbeeld bewuster van zijn huidskleur, en op Curaçao is hij zich bewuster van zijn queer identiteit, binnen een context waar heteronormativiteit zeer aanwezig is. Deze dualiteit speelt een belangrijke rol in zijn werk omdat beide elementen een wezenlijk onderdeel zijn van zijn identiteit. Zijn kunst is daarmee een van de weinige plekken die ruimte biedt aan alle facetten van zijn identiteit.
Kevin Osepa, Ser’i bientu, circa 2019
Osepa: "Mijn intersectioneel bestaan neemt steeds meer een duidelijke positie binnen mijn werk. Verhalen van het verleden en mijn queer bestaan zijn onlosmakelijk binnen mijn werk. De crossovers worden steeds belangrijker. Uiteindelijk komt het erop neer dat zowel ik als de samenleving in beweging zijn: de samenleving verandert en ik beweeg mee.”
De werken van Osepa zijn visueel verbluffend en worden gekenmerkt door zorgvuldige composities en het gebruik van symboliek en codes, waardoor iedereen zijn werk op een andere manier en diepte kan interpreteren, afhankelijk van hun invalshoek en culturele kapitaal. Osepa: "Ik gebruik vaak symbolen in mijn werk die mensen uit de Afro-Caribische gemeenschap herkennen. Ik abstraheer het en plaats het in een nieuwe context. Deze symbolen gebruik ik als een middel om op een intuïtievere manier te communiceren dan bijvoorbeeld literatuur dat kan. Het grootste compliment voor mij is wanneer iemand van het eiland, zonder enige kunstachtergrond, zegt dat ze iets voelen bij mijn werk. Ik merk dat dat ook een vorm van healing is, omdat mensen er een stukje van zichzelf in terug kunnen zien.”
Soms vinden de werken ook in fysieke zin hun oorsprong op beide locaties. Dan drukt hij de werken in Nederland af op textiel, om ze vervolgens op Curaçao bloot te stellen aan bepaalde rituelen in de natuur. Hoewel mysterieuze het werk van de kunstenaar wordt getekend door lagen, symboliek en intersectionaliteit wordt het soms wat eenzijdig geïnterpreteerd. Osepa: "Binnen de beeldende kunst en diaspora wordt mijn werk vaak bekeken door een koloniale lens, terwijl mijn werk veel breder is dan dat. Mensen realiseren het zich niet altijd, maar het is eigenlijk onvermijdelijk dat onderzoek door mensen uit de diaspora automatisch terugleidt naar het koloniale verleden. It always circles back. Zelfs als ik bijvoorbeeld de kalebas bestudeer dan kom ik in aanraking met aspecten van die geschiedenis. Het is een verstoorde geschiedenis waar je het mee moet doen. Maar binnen dit verleden zijn er veel nuances. Toch wil ik unlocken bij de kijker dat mijn werk niet specifiek daarover gaat. Mijn film 'La Ultima Ascension’ gaat bijvoorbeeld over rouwprocessen, waarbij communicatie niet altijd verbaal is maar andere vormen aanneemt. Hoewel het koloniale verleden daarin een rol speelt, zoals in de context van geweld, gaat de essentie van het werk vooral over rouw."
Osepa is tijdens zijn carrière meerdere malen bekroond. In 2022 won hij een Gouden Kalf voor de Beste Korte Film op het Nederlands Film Festival voor zijn film ‘La Ultima Ascension’. In 2018 werd hij genomineerd voor de Volkskrant Beeldende Kunst Prijs en in 2023 ontving hij zowel de Charlotte Köhler Prijs als de Amsterdamprijs voor de Kunst. Zijn werk is onder meer opgenomen in de collecties van Museum Boijmans Van Beuningen, ING en de Rijkscollectie. In de zomer van 2023 werd hij ook door Buro Stedelijk uitgenodigd om zijn studio tijdelijk naar het Stedelijk Museum te verplaatsen zodat bezoekers deelgenoot konden worden van zijn artistieke proces.
Kevin Osepa, shadowshow
