12 august 2024, Wouter van den Eijkel
Magali Reus - Our Volumes
Net over de grens in het Duitse Kleve heeft Magali Reus haar eerste overzichtstentoonstelling. In Museum Kurhaus Kleve (MKK) is tot en met 10 oktober Our Volumes te zien met ruim 120 sculpturen en fotografische werken die Reus het laatste decennium maakte. Op woensdag 21 augustus organiseert Galerie Fons Welters een bezoek aan de tentoonstelling met tourbus.
Volgens het gezegde wordt een genie zelden erkend in eigen land. Gelukkig voor ons doet men dat net over de Duitse grens wel; ver reizen hoeft dus niet. In het voormalig Kurhaus van Kleve – 20 minuten met de auto vanaf Nijmegen – is nu een groot overzicht te zien van werk van Magali Reus. De ruim 120 werken maakte Reus de afgelopen 12 jaar Reus (NL, 1981) studeerde aan de Rietveld Academie die ze in 2002 verruilde voor Goldsmiths College, en later aan de Rijksakademie (2013-2014). Reus woont en werkt in Londen en wordt al sinds haar tijd aan de Rijksakademie vertegenwoordigd door Galerie Fons Welters.
In 2015 won ze de Prix de Rome met werk uit haar serie Leaves, die bestaat uit groot uitgevoerde hangsloten waarvan je in veel gevallen het binnenwerk kan zien. Het juryrapport verwoordt kernachtig wat haar werk (nog altijd) zo fascinerend maakt: ‘Deze kunstenaar werkt doelgericht en beheerst aan een nieuwe koers, maakt daarbij heldere keuzes en vertaalt dit in een prikkelende presentatie die tegelijk formeel en persoonlijk is en zich geleidelijk voor de bezoeker opent.’ De sleutelwoorden hier zijn: doelgericht en beheerst, en de ogenschijnlijke tegenstelling formeel en persoonlijk, waardoor het werk zich geleidelijk prijsgeeft.
Overzichtsfoto Magali Reus, 'Our Volumes' in Museum Kurhaus Kleve (MKK) door Simon Vogel
De jampotparadox
Dat die omschrijving nog altijd accuraat is, bewijzen Reus’ recentste series, Landings (2022), What Grows (2022) en Clementines (2023) die ook in Kleve te zien zijn. Zo bestaat de serie Clementines deels uit Bonne Mamam-potten. Ze zijn haaks op de muur gemonteerd waardoor je op het deksel met kijkt. Een alledaagser voorwerp dan een jampot is haast niet voorstelbaar, maar toch blijf je gebiologeerd kijken, al was het maar omdat de jampotten op groot formaat zijn uitgevoerd.
Deze gemeenplaats vormt het vertrekpunt van waaruit Reus vragen opwerpt over authenticiteit, onze afstand tot de natuur, onze dagelijkse omgeving en manier van leven. Vragen die zich inderdaad geleidelijk opdringen. Reus’ perfect uitgevoerde potten blijken namelijk stuk voor stuk te zijn hergebruikt. Mocht je denken dat je de enige bent die juist de glazen potjes van dit merk uitwast en bewaart om er elastiekjes, verf, knopen of punaises in te stoppen, dan heb je het mis. Volksstammen blijken het te doen. In Reus’ uitvergrote versies zitten onder meer ingelegde augurken, zelfgemaakte frambozenjam en een roze verfachtige substantie.
Waarom doen we dit juist met deze potten? Het meest voor de hand liggende antwoord gaat terug op het ontwerp van de potten. Met de afwijkende, octogonale glazen pot met het ‘handgeschreven’ etiket en het Vichy-ruitje op het deksel, stralen ze handgemaakte jam uit. Maar niets is minder waar, jaarlijks produceert Bonne Mamam miljoenen potten jam. Veel industriëler dan dat wordt jam niet. Wat zegt deze namaak-authenticiteit over de manier waarop we onze samenleving hebben ingericht als we dit accepteren als the real thing, en is het hergebruik of toe-eigening van de potten in feite niet authentieker dan het originele product?
Overzichtsfoto Magali Reus, 'Our Volumes' in Museum Kurhaus Kleve (MKK) door Simon Vogel
Een logistiek knooppunt op de eettafel
De manier waarop we onze samenleving hebben ingericht en de natuur hebben afgestemd op onze behoeftes is een onderwerp dat Reus vaker behandelt in haar werk. Zo maakte ze de serie Landings na de pandemie. De serie bestaat uit een groot aantal alternatieve stillevens, dus geen stukken fruit, oesters en kaas op een wit tafellaken zoals we dat kennen van Heda en Claesz, maar stukken fruit tussen afgedankte bouwmaterialen uit bouwcontainers – er werd veel verbouwd na de lockdowns. Ook hier is sprake van een naadloze wisselwerking tussen persoonlijk en universeel, tussen micro- en macroniveau.
Op persoonlijk niveau werkt een fruitschaal als de boekenkast van Freud. Laat me uw boekenkast zien en ik vertel u wie u bent, is een bekende uitspraak die wordt toegeschreven aan de Weense psychoanalyticus. Reus: “Een fruitmand heeft een heftige symboliek, want binnen een huishouden vertegenwoordigt het ook iemands aspiraties en is het samenstellen van een schaal fruit een creatief proces, je zou het kunnen beschouwen als het samenbrengen van elementen tot een sculpturaal geheel. Het laat je voorkeuren zien en toont dat je gezond eet.”
Op macroniveau kan je een fruitschaal zien als logistiek knooppunt, volgens Reus. “Een stilleven met fruit of andere etenswaren is een bizarre constructie, het is in feite een knooppunt van een logistiek systeem.” Het is immers niet ondenkbaar dat de druiven uit Argentinië komen, de bananen uit Brazilië en de kiwi’s uit Kenia. “Je kan wel bewust minder vlees eten, maar als het fruit dat je consumeert dergelijke afstanden moet afleggen, is het net zo schadelijk.” Op de zijkant van de stalen frames van Reus’ stillevens staat dan ook het aantal kilometers dat het fruit aflegde tot haar bord.
In een andere recente serie, What Grows, legt Reus de nadruk nog sterker op de distributieketen die achter ons consumentisme schuilgaat. What Grows bestaat namelijk onder meer uit uitvergrote versies van de dozen die worden gebruikt om bloemen te transporteren. “Alles moet tegenwoordig in plastic, want eigenlijk zijn we allemaal doodsbang voor de natuur. We hebben er geen directe relatie meer mee. Zelfs als we gaan picknicken moet er nog opklapbare tafel en parasol mee. Je kan de relatie met de natuur vergelijken met de relatie die we hebben met objecten om ons heen, die staan in dienst van ons, en zo blijven onze gewoontes zich voortzetten.”
Overzichtsfoto Magali Reus, 'Our Volumes' in Museum Kurhaus Kleve (MKK) door Simon Vogel
Kleine interrupties
Naast een overzicht van haar werk, breekt Reus ook op speelse manier in in de vaste collectie van het Kurhaus. “Er zijn veel van dat soort kleine interrupties. Ze zijn niet allemaal even evident dus je moet goed blijven opletten als je ze niet wil missen”, vertelt Reus over de manier waarop de ze tentoonstelling tot in detail verzorgde. Zo verving ze in een opstelling van religieuze beelden er een aantal voor werken van haar zelf. Naast een sculptuur van Ewald Mataré plaatste ze een eigen werk in een glazen vitrine. Maar ook de wanden van de tentoonstellingsruimte doen mee. Zo laat ze Vichyruitje terugkeren in de bogen van de ramen en zijn grafische elementen afkomstig uit de Landings-serie vergroot te zien op de muren.
Op woensdag 21 augustus om 19.30 gaat Rein Wolfs, directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam, in gesprek met Magali Reus. Galerie Fons Welters organiseert die dag vervoer naar Kleve. Een tourbus vertrekt uit Amsterdam om 17 uur. De kosten zijn 10 euro. Reserveer voor 18 augustus via [email protected]. Er kunnen maximaal 48 personen mee.
Our Volumes van Magali Reus is nog tot en met 10 oktober te zien in Museum Kurhaus Kleve, Duitsland
Overzichtsfoto Magali Reus, 'Our Volumes' in Museum Kurhaus Kleve (MKK) door Simon Vogel
