09 july 2024, Flor Linckens
Laatste kans: de virtuele wildernissen van Margit Lukács en Persijn Broersen
AKINCI in Amsterdam presenteert tot en met 13 juli de tentoonstelling ‘I Wan’na Be Like You’ van het kunstenaarsduo Margit Lukács en Persijn Broersen. Hierin is onder meer het gelijknamige videowerk te zien, dat eerder dit jaar te zien was in de Grote Kerk Alkmaar.
Margit Lukács & Persijn Broersen werken sinds 2001 samen. Ze studeerden beide grafisch design aan de Gerrit Rietveld Academie, gevolgd door een studie in Fine Arts and Design aan het Sandberg Instituut. Daarna voltooide het duo residenties aan onder andere het Chinese European Art Center, The International Artists Studio Program in Stockholm, de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam en Künstlerhaus Bethanien in Berlijn.
Het kunstenaarsduo speelt in hun werk met verschillende spanningsvelden. Ze houden zich bezig met de manieren waarop fictie de realiteit dicteert, en vice versa, maar kijken ook naar de relatie tussen mensen en hun directe omgeving: de natuur, maar ook de samenleving. Hoe wordt deze relatie beïnvloed door de grote hoeveelheid aan media die we dagelijks, bewust en onbewust, consumeren? De kunstenaars willen in hun werk laten zien hoe realiteit, fictie en (massa)media intrinsiek met elkaar verweven zijn. Dat benadrukken ze door gefilmd of gefotografeerd beeldmateriaal te combineren met digitale animatie en beelden uit de media. Hun werken vormen zelf ook vaak parallelle werelden, die meestal een afspiegeling vormen van onze maatschappij en visuele cultuur. Ze zijn daarbij in het bijzonder geïnteresseerd in de manieren waarop mensen natuur ervaren en construeren. De kunstenaars benoemen daarbij onderwerpen als eindeloze reproductie en onze focus op sierlijkheid en oppervlakkigheid. Want hoewel onze schermen grenzenloos en tijdloos zijn bieden ze ook een afgeplatte werkelijkheid. En we brengen steeds meer tijd door in onze virtuele werelden, wat ook weer invloed heeft op de manier waarop we ons verhouden tot de natuur.
Voor hun eerdere videowerk ’Fix the Variable, Exclude the Accidental, Eliminate the Impure, Unravel the Tangled, Discover the Unknown’ (2021) liet het kunstenaarsduo zich inspireren door de beroemde Zweedse natuuronderzoeker Carolus Linnaeus: de eerste wetenschapper die een uniform systeem bedacht om levende organismen als planten en dieren te classificeren — in feite een manier om controle uit te oefenen op de natuur. Als je met hedendaagse ogen naar Linnaeus’ classificatiesysteem kijkt dan is dat systeem natuurlijk helemaal niet zo objectief, bijvoorbeeld als je kijkt naar hoe hij menselijke “variëteiten” beschreef — hij gebruikte het woord ras niet — of naar zijn geïdealiseerde weergaven van tropische plantsoorten, terwijl Linnaeus zijn rigide systeem zelf juist beschouwde als het summum van objectiviteit. In het videowerk van Lukács & Broersen zie je een reeks hyperrealistische, virtuele, dansende planten die nét niet echt lijken, waardoor je als kijker een bepaalde vervreemding voelt. Na een tijdje worden de bewegingen steeds woester en dreigender. De choreografie achter de beweging is geprogrammeerd op basis van de bewegingen van opstandige menigten en natuurkrachten. De meeslepende pianomuziek van concertpianist Daria van den Bercken wordt in het videowerk abrupt opgevolgd door protestmuziek van de Amerikaanse revolutionair en componist Frederic Rzewski. De haast atonale muziek loopt bovendien niet synchroon met de beelden, waardoor je iedere keer net een andere combinatie van beeld en geluid ziet.
In de film dient deze digitale reconstructie van de natuur als decor voor een dansende avatar, een mysterieuze geestachtige verschijning, niet helemaal mens, die de choreografie van Andreas Hannes uitvoert. De avatar beweegt op een nieuwe versie van 'I Wan'na Be Like You (The Monkey Song)’ uit de Disneyfilm Jungle Book (1967), opnieuw geïnterpreteerd door David Lukács als eerbetoon aan de New Orleans jazztraditie waar Disney van ‘leende’. Daarnaast hebben Jamal Bijnoe en Orlando Ceder van het Black Harmony koor de melodie herschikt tot het nummer 'Na Mi’ (‘Ik Ben’ in het Sranang, een taal die wordt gesproken in Suriname), een krachtige aanklacht tegen de racistische en koloniale ondertonen van het origineel en tegelijkertijd een viering van hun voorouderlijke geschiedenis. Het werk reflecteert daarmee op de exploitatie en categorisatie van de natuur (en mens) door koloniale machten en de doorwerking hiervan in onze huidige tijd.
Het werk van Margit Lukács & Persijn Broersen was te zien in verschillende musea, (film)festivals en televisieuitzendingen over de hele wereld, van Centre Pompidou, FOAM Amsterdam, IFFR, het New York Film Festival en Lowlands tot de World Expo Shanghai, Rencontres d'Arles en de Sydney Biennale. Dit jaar vertegenwoordigen ze Nederland op de Gwangju Biënnale. Lukács & Broersen creëerden daarnaast onder meer een site-specifiek werk voor de lift van het Stedelijk Museum en een werk voor de Noord-Zuidlijn in Amsterdam. Het kunstenaarsduo maakt naast films, animaties en video’s ook foto’s, zeefdrukken en wandwerken.
